اقتصاد ۲۴- بازار طلا و سکه در ایران همواره به عنوان یک سپر حفاظتی در برابر تورم و همچنین یک شاخص مهم از بیثباتی اقتصادی عمل کرده است. افزایش قیمتها در این بازار صرفاً تابعی از قیمت جهانی طلا نیست، بلکه متأثر از یک معادله چندوجهی از عوامل داخلی و خارجی است که در هم تنیده شدهاند.
یکی از اصلیترین محرکهای این بازار، نرخ ارز داخلی، به ویژه دلار آمریکا است. در اقتصادی که تورم مزمن دارد و مردم اعتماد کمتری به داراییهای ریالی دارند، هرگونه تضعیف ارزش پول ملی مستقیماً به افزایش قیمت داراییهای دلاری مانند طلا و سکه ترجمه میشود. نرخ ارز به خودی خود تابعی از انتظارات تورمی، میزان درآمدهای ارزی کشور و وضعیت روابط بینالمللی است. هرگونه سیگنال مثبت یا منفی در این حوزهها، نوسانات شدیدی را در بازار ارز و به تبع آن، در بازار طلا ایجاد میکند.
علاوه بر این، نقدینگی سرگردان در جامعه یکی دیگر از عوامل کلیدی است. هنگامی که فرصتهای سرمایهگذاری مولد با ریسک بالا یا بازدهی نامشخص مواجه میشوند، بخش بزرگی از نقدینگی به سمت بازارهای دارایی مانند بورس، مسکن، و به ویژه طلا و سکه سرازیر میشود. این افزایش تقاضای سفتهبازانه، قیمتها را حتی فراتر از قیمتهای ذاتی افزایش میدهد.
عامل دیگر اینکه قیمت اونس جهانی طلا است که تحت تأثیر سیاستهای پولی فدرال رزرو آمریکا، وضعیت اقتصاد جهانی، و میزان تقاضای فیزیکی به خصوص از سوی کشورهایی مانند چین و هند قرار دارد. اگرچه این عامل تأثیر جهانی دارد، اما در ایران، نوسانات آن با ضریب تقویتشدهای به دلیل نرخ ارز داخلی بازتاب پیدا میکند.
بیشتر بخوانید: بازار طلا در شوک قیمت؛ طلای ۱۴ میلیونی خرید مردم را متوقف کرد
در نهایت، عوامل روانی و انتظارات تورمی نقشی حیاتی ایفا میکنند. بازار طلا و سکه به شدت به اخبار و شایعات حساس است. زمانی که انتظارات تورمی در جامعه بالا میرود، مردم به صورت پیشگیرانه اقدام به خرید طلا میکنند تا ارزش پول خود را حفظ کنند. این رفتار جمعی، خود به یک عامل تشدیدکننده برای افزایش قیمتها تبدیل میشود و یک چرخه خوداتکا ایجاد میکند که مدیریت آن برای سیاستگذاران دشوار است. به طور خلاصه، افزایش قیمت سکه و طلا بیش از آنکه یک پدیده صرفاً اقتصادی باشد، بازتابی از عدم اطمینان عمومی نسبت به آینده اقتصادی کشور است.
از سوی دیگر از روز سه شنبه هفته گذشته؛ بانک مرکزی در یک اقدام ناگهانی، حسابهای بانکی بسیاری از فعالان صنف طلا را مسدود کرد که حتی حساب رئیس اتحادیه فروشندگان و سازندگان طلا و جواهر تهران نیز در این مسدودیها قرار داشت.
نادر بذرافشان، رئیس اتحادیه صنف سازندگان و فروشندگان طلا و جواهر، نقره و سکه تهران، در گفتوگو با اقتصاد ۲۴ از وضعیت مسدود سازی حساب فعالان این صنف گلایه کرد و اعلام کرد که هنوز این موضوع شفاف سازی نشده و حسابها همچنان مسدود است.
بذرافشان در مورد پیشبینی بازار سکه و طلا در داخل کشور با توجه به شرایط موجود توضیح داد که تحلیلهای جهانی حاکی از آن است که در سال جدید میلادی، اونس طلا ممکن است به ۵۰۰۰ دلار و حتی بالاتر برسد که تحلیلگران به دو دلیل این را مطرح میکنند؛ یکی کاهش استخراج طلا در سطح دنیا و دیگری خرید طلا توسط کشورهای اروپایی و چین برای ذخایر و پشتوانههایشان که اینها ریشه در سیاستهای کلان اقتصادی جهانی دارد.
وی در مورد بازار داخلی نیز نوسانات نرخ ارز، عرضه و تقاضا و تنشهای سیاسی-اقتصادی جهانی را از عوامل تأثیرگذار دانست. بذرافشان با تأکید بر اینکه شرایط تقاضا در بازار داخلی اصلاً خوب نیست، گفت که همکاران از ابتدای سال به دلیل افزایش قیمت طلا و شرایط اقتصادی و معیشتی مردم و کاهش قدرت خرید، با کاهش شدید فروش مواجه بودهاند؛ به طوری که حتی در روز ولادت حضرت فاطمه زهرا که معمولاً فروش خوبی وجود دارد، کاهش فروش از ابتدای سال که کاهشی بود، شدیدتر شد و مردم فقط در حد خرید طلای بسیار سبک و کادویی مانند پلاکهای پارسیان خرید کردند.
به گفته این فعال صنفی؛ این نشان میدهد که مردم در شرایط اقتصادی سختی هستند و همکاران نیز از افزایش قیمتها خوشحال نیستند، چرا که در نبود کسب و کار و خرید، این افزایش سودی ندارد.
بذرافشان در پایان اظهار داشت که شرایط تقاضا در بازار خوب نیست و همکاران روزهای سختی را میگذرانند؛ با توجه به هزینههای جاری، اجاره مغازهها و این واقعیت که برخی تولیدیها پرسنل خود را تا یک سوم کاهش دادهاند، مشکلات مشخص است که بخشی به بازار جهانی، بخشی به نبود ثبات قیمت و نوسان افزایش قیمت و بخش عمدهای نیز به آسیب دیدن شرایط اقتصادی و معیشتی مردم بازمیگردد.