اقتصاد۲۴- رئوف پیشدار در اطلاعات نوشت: دو نظامی ارشد دولت پیشین افغانستان چند روز پیش در تهران وچهار ماه قبلتر نیز یک نظامی افغانستانی دیگر از وابستگان اسماعیل خان والی سابق هرات در مشهد ترور شدند. انگشت اتهام در اولین واکنش به سمت طالبان و گروههای تروریستی فعال در منطقه مانند داعش شاخه خراسان نشانه میرود.
ترورهای تهران و مشهد، واقعهای بسیار جدی و نگران کننده در حوزههای امنیتی از جمله در امنیت داخلی و خارجی ایران است.
با توجه به شرایط پیچیده و متغیر منطقه، تعیین دقیق عوامل و دستهای پشت پردهی این حادثه بدون تحقیقات جامع و دقیق دشوار است. اما میتوان به برخی احتمالات و سناریوهای احتمالی اشاره کرد:
اختلافات سیاسی و قومی: افغانستان کشوری با تنوع قومی و سیاسی فراوان است و اختلافات داخلی میتواند به خشونت و ترور منجر شود. ممکن است این ترورها ناشی از اختلافات سیاسی و رقابتهای قدرت بین گروههای مختلف افغانستانی باشد.
گروههای تروریستی: حضور و فعالیت گروههای تروریستی مانند داعش و طالبان در منطقه، همواره تهدیدی جدی برای امنیت و ثبات بوده است. این گروهها ممکن است با هدف ایجاد ناامنی و بیثباتی، دست به این ترورها زده باشند.
دولتهای خارجی: برخی دولتهای خارجی ممکن است با اهداف خاص خود، در امور داخلی افغانستان دخالت کرده و از طریق حمایت از گروههای خاص یا انجام عملیات تروریستی، به دنبال تضعیف دولت یا ایجاد بیثباتی باشند.
انتقامجویی شخصی: احتمال وجود انگیزههای شخصی و انتقامجویی در این ترورها وجود دارد. دشمنیهای شخصی و اختلافات مالی یا خانوادگی میتواند به خشونت و ترور منجر شود.
برای بررسی دقیقتر این حادثه، به سوابق قربانیان و ارتباطات آنها، نتیجه تحقیقات دقیق و جامع نهادهای امنیتی، توجه به اظهارات و ادعاهای گروههای مختلف و تحلیل شرایط سیاسی و امنیتی منطقه نیاز داریم، اما تا به حال قرائن به نفع تسویههای سیاسی است.
رهبران گروهها و جریانهای افغانستانی مانند محمد محقق، رئیس کمیته سیاسی «شورای مقاومت ملی برای نجات»، عبدالرشید دوستم، رهبر حزب جنبش اسلامی افغانستان و عطا محمد نور، رهبر یکی از شاخههای جمعیت اسلامی افغانستان، کشته شدن دو نظامی پیشین افغانستان در تهران را «تروریستی» ارزیابی کردهاند. حکومت طالبان تاکنون در مورد این حادثه اظهار نظر نکرده، اما در گذشته هر نوع فعالیت امنیتی و نظامی در خارج از مرزهای افغانستان را رد کرده است.
بیشتر بخوانید:جزئیات تکاندهنده از ترور ابراهیم رئیسی منتشر شد / نقش موساد در سقوط بالگرد چه بود؟
در عین حال، با توجه به اینکه رابطه حکومت طالبان و ایران نزدیک است، این سئوال مطرح میشود که آیا طالبان خواهان آن هستند که برای ترور یک نظامی سابق در تهران خطر برهم زدن رابطهشان با ایران را به جان بخرند؟
پس از سقوط نظام قبلی افغانستان، هزاران فرد نظامی و امنیتی سابقشان به ایران آمدند. محمد محقق، رئیس کمیته سیاسی گروهی به اسم «شورای مقاومت ملی برای نجات افغانستان» که چندی پیش به ایران سفر کرده بود، در صفحه فیسبوک خود نوشت که شماری از سیاستمداران مطرح افغانستان با مقامهای ایران به این تفاهم رسیدهاند که «دستکم هشت دسته» از افراد از ایران اخراج نشوند؛ از جمله شخصیتهای سیاسی دولتی، رهبران احزاب، منسوبین عالیرتبه نیروهای سهگانه امنیتی و دفاعی، همچنین افسران و سربازان وزارت داخله و امنیت ملی پیشین بهشمول کسانی که اسناد نظامیشان مفقود شده است. پلیس محلی و خیزشهای مردمی هم در این فهرست بوده است.
به دنبال سقوط دولت اشرف غنی، هزاران افغانستانی که نیروهای نظامی و امنیتی هم در میان آنان بودند به ایران پناه آوردند. در ایران مخالفتهای عمومی بسیاری با باز بودن مرزها و سرازیر شدن افغانستانیها صورت گرفت، چرا که نه تنها هزینههای هنگفتی را بر ایران تحمیل کرده بلکه هویت ملی و مذهبی را به خطر تغییر افکنده است.
در جنگ ۱۲ روزه اسرائیل با ایران ظن آن میرفت که برخی افغانستانیهای دارای سوابق امنیتی و اطلاعاتی و نظامی، با اسرائیل در حمله به مراکز نظامی ایران همکاری کردهاند. این اتهام برای نمونه از جانب سردار مرتضی طلایی، رئیس پیشین پلیس تهران بزرگ مطرح شد و خبرگزاری تسنیم نیز در تاریخ ۲۱ مرداد ۱۴۰۴ به نقل از سخنگوی فراجا چنین ادعایی را طرح کرد.
پیش از طلایی، اسکندر مومنی، وزیر کشور نیز در مصاحبه تلویزیونی به صراحت گفت که برخی اتباع با مقاصد خرابکاری در سه سال اخیر وارد ایران شدند.
نکته مهم آن است که توجه کنیم نیروهای امنیتی و نظامی و انتظامی افغانستان در طول اشغال این کشور توسط ناتو و سرویسهای امنیتی آمریکا و انگلیس آموزش دیدهاند و سالها در خدمت آنها بودهاند. از طرفی، ایران همواره برای آنها یک هدف امنیتی بوده است. پس باید بیشتر مراقب باشیم که ایران آوردگاه تروریستها نشود.