اقتصاد24- صبح روز دوشنبه حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی ، رئیس‌جمهور کشورمان با بدرقه ولایتی و جهانگیری عازم نیویورک شد تا در هفتاد و چهارمین مجمع عمومی سازمان‌ملل شرکت کند.
حسن روحانی با پیام «ابتکار صلح هرمز و ائتلاف امید» روز چهارشنبه سوم مهرماه در مجمع عمومی سخنرانی کرد.
این سفر در حالی انجام شد که معاندان غربی و غوغاسالاران منطقه‌ای می‌کوشیدند تا با سناریوسازی، تنگه هرمز را تا لبه جنگ پیش ببرند. جنگ طلبان نیز از ترس رویکرد صلح طلبانه ایران سعی داشتند چوب لای چرخ دیپلماسی ایران بگذارند اما سرانجام پیام ایران به گوش جهانیان رسید و رسانه های مختلف دنیا و تحلیلگران به بررسی مواضع و پیشنهادات ایران پرداختند که در ادامه مهمترین تحولات را از منظر می گذرانید:
در این دوره از حضور هیات ایرانی در مجمع عمومی سازمان ملل، به‌رغم محدودیت‌های اعمال شده توسط کاخ‌سفید بر تردد هیئت ایرانی، دیدارهای حسن روحانی چه از نظر کیفیت و چه از نظر کمیت بسیار سرآمدتر از ادوار پیشین حضور او در سازمان‌ملل بود. وی علاوه بر رهبران بسیاری از کشورها، در مدت سه‌روز اقامتش با رهبران سه قدرت اروپایی دیدار کرد. برای نمونه آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان از زمان رسیدن به قدرت در سال ۲۰۰۵، هیچگاه با روسای جمهور ایران دیداری انجام نداده بود اما در برنامه ای از پیش برنامه ریزی نشده رایزنی دوجانبه با روحانی داشت. همه این دیدارها تنها با یک هدف انجام گرفتند و آن متقاعد ساختن روحانی برای دیدار با ترامپ.
روحانی اگرچه از فرصت پیش‌آمده نهایت استفاده را برد تا سیاست‌های کلان نظام را در رابطه با مذاکره و دیدار با ترامپ به گوش این رهبران برساند، اما از سوی مقابل محکم بر مواضع خود ایستاد و ذره‌ای عقب‌نشینی نکرد؛ آنجا که ساعاتی پس از دیدار با مکرون و جانسون در پشت تریبون سبز رنگ سازمان‌ملل قرار گرفت و از شرط ایران برای مذاکره گفت؛ همان شرطی که رهبری نیز یک هفته قبل آن را بیان کردند. روحانی سنگ بنای هرگونه مذاکرات جدید را برداشته شدن تحریم‌های آمریکا دانست تا در قالب گروه ۱+۵ باب مذاکره با واشنگتن گشوده شود. روحانی کنایه‌ای هم به ترامپ زد و تصریح کرد که گرفتن عکس یادگاری باید ایستگاه پایانی مذاکره باشد نه ابتدایی، تا اینگونه راه و رسم دیپلماسی را به ترامپ بیاموزد. رئیس‌جمهوری اما یک‌روز پیش از سفر به نیویورک نیز همین مواضع را در مراسم هفته دفاع مقدس عنوان کرد. به‌علاوه محمدجواد ظریف، سکان‌دار کشتی دیپلماسی نیز که زودتر به نیویورک رسیده بود درگفت‌وگوهای مختلف با رسانه‌ها به‌صراحت این مواضع را مورد تاکید قرار داد.
تیر بی‌رمغ دلواپسان به سوی نیویورک
گویی این همه نشانه از انسجام دیپلماتیک بین ارکان نظام کافی نبود تا دلواپسان غوغاسالار داخلی دست از هجمه‌ها و فضاسازی‌ها علیه دولت بکشند و چند روزی آرام بگیرند تا دیپلماسی کلان نظام در ساختمان ۳۹ طبقه نیویورک طنین‌انداز شود. هنوز ایرباس رئیس‌جمهوری از باند فرودگاه مهرآباد هم بلند نشده بود، که این فضاسازی‌ها با یک توئیت از عضو سابق تیم هسته ای، کلید خورد. او نوشت:« در آستانه یک توافق «بسیار بد» قرار داریم، مگر اینکه آقای روحانی از تجربه برجام چیزی آموخته باشد.»
اندکی بعد نیز این پازل به دست کریستن امانپور، خبرنگار سی‌ان‌ان تکمیل شد. مجری این شبکه تلویزیونی در صفحه توییتر خود به نقل از ظریف نوشت: «وزیر امور خارجه ایران امروز به من گفت که روحانی، رئیس جمهور ایران حاضر است با ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا این هفته در نیویورک دیدار کند، به شرط این که رئیس‌جمهور ترامپ آماده باشد کاری را که لازم است انجام بدهد، که آن لغو تحریم‌ها در ازای نظارت دائمی بر تاسیسات هسته‌ای ایران تصویب پروتکل الحاقی است.» تلاش هایی که همگی در نهایت با مواضع هماهنگ روحانی و ظریف با سیاست های کلی نظام در نهایت به در بسته خورد.
به گزارش خبرآنلاین، اما سخنرانی رئیس جمهور کشورمان آب را در آسیاب مخالفان ریخت. نطق روحانی در سازمان ملل جای هیچ شائبه ای برای دلواپسان نگذاشت. رئیس جمهور در مجمع عمومی سازمان ملل رسما اعلام کرد که پاسخ ما به مذاکره تحت تحریم «نه» است و ما عکس یادگاری نمی گیریم. روحانی همچنین به عرب های خلیج فارس گفت که درهای مذاکره به روی شما باز است.
روحانی صلح، ثبات و پیشرفت در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز را مسوولیت تاریخی ایران دانست و همه کشورهایی را که از تحولات خلیج فارس و تنگه هرمز متأثر میشوند، به «ائتلافِ امید» HOPE یعنی «ابتکار صلح هرمز» (Hormoz Peace Endeavor) دعوت کرد. رئیس جمهور همچنین مذاکره در شرایط تحریم را منتفی دانست و درباره بحران های منطقه سخن گفت.
پس از این سخنرانی رسانه های مختلف دنیا کلید واژه های مهم سخنرانی روحانی را یا در توئیت های خود منتشر کردند یا اینکه تیتر خبر خود را به آن اختصاص دادند. اظهارات رئیس جمهور کشورمان را با مضمون مذاکره ایران با آمریکا در شرایط تحریم و همچنین طرح صلح هرمز، انعکاس دادند.
کلید واژه های بسیاری در سخنرانی روحانی از چشم رسان های غرب دور نماند یکی از آنها جمله بیشتر می خواهید باید بیشتر بپردازید بود که به فاینشنال تایمز به طور ویژه به این موضوع پرداخت.جمله more for more اشاره به بند غروب برجام دارد.
مورگان اورتگاس، سخنگوی وزرات امور خارجه آمریکا اولین مقامی که به اظهارات حسن روحانی واکنش نشان داد و در توئیتر خود نوشت: رئیس جمهور روحانی می‌خواهد که دنیا به ایران احترام بگذارد. حکومت ایران باید[ خود] این احترام را کسب کند. آنها می‌توانند از آزاد کردن آمریکایی‌ها و دیگر گروگان‌ها شروع کنند.
فشار حداکثری در بن‌بست مقاومت حداکثری
حدود چهارماه پس از پایان صبر استراتژیک ایران و آغاز پیشروی گام‌به‌گام از محدودیت‌ها در معاهده هسته‌ای ۲۰۱۵ ذیل بندهای ۲۶ و ۳۶ توافقنامه، روحانی و ظریف در گفت‌وگوهای رسانه‌ای، نشست‌ها و صحن سازمان ملل همچون یک سال و چندماه گذشته به روشنی موضع قاطع و کلی ایران را اعلام کرده اند؛ «ایران پای میز مذاکره و عهد خود ایستاده است. این آمریکاست که با تخطی از تعهدات قانونی میز مذاکره را ترک گفته و دیگران را هم تهدید و ترغیب به بی‌قانونی می‌کند. این اروپایی‌ها هستند که ناکام در حفظ هویت مستقل اروپا و ناتوان از عمل به وعده‌ها، میز مذاکره و توافق‌های حاصله را به ابزاری ناکارآمد بدل کرده است.»
دست‌بسته با بسته‌های پیشنهادی
دونالد ترامپ علی‌رغم تظاهر ناشیانه به بی‌میل نشان دادن خود برای دیدار با حسن روحانی، آشکارا سران کشورهای بزرگ و کوچک را میانجی کرد تا روحانی را به دیداری دو یا چندجانبه با محوریت صرفاً «دیدار» و احتمالاً نمایش رسانه‌ای ترغیب نمایند. اما میانجی‌گری مکرون، جانسون، مرکل، آبه و عمران‌خان به نتیجه نرسید و روحانی به سه دلیل عمده متقاعد به دیدار نشد.
ایران برخلاف آمریکا و دیگر کشورهای امضاکننده برجام، از زمان آغاز مناقشه موضعی روشن و قاطع داشته و تا کنون نیز بر همین مواضع و محورها پایبند بوده است. تهران برای راستی‌آزمایی حداکثری درباره نگرانی‌های هسته‌ای آمادگی کامل خود را نشان داده و در عمل ثابت کرده که به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نیست. به همین دلیل ظریف تصویب پروتکل الحاقی در مجلس و نظارت دائمی بر سایت‌های هسته‌ای را پیشنهاد داده است. ایران در ازای این راستی‌آزمایی، خواهان بازگشت آمریکا به تعهد اصلی‌اش در برجام (و نه بازگشت به خود برجام) یعنی لغو (یا تعلیق) تحریم‌ها و تصویب آن در کنگره آمریکا شده است.
پاسخ صریح ایران به اتهام زنی ها
حسن روحانی در اقدام جالب توجهی دیگر سه شنبه شب به وقت محلی در گفت وگو با شبکه تلویزیونی فاکس نیوز حامی ترامپ گفت: ایران در فعالیت های هسته ای خود کاملاً به معاهده ان‌پی‌تی، پادمان و پروتکل متعهد است. فعالیت هسته ای ما صلح‌آمیز است و آن کشوری که از ان‌پی‌تی تخلف می‌کند، آمریکاست که سلاح‌های جدید هسته‌ای را آزمایش می‌کند.
روحانی در ادامه این گفت و گو همچنین در پاسخ به پرسشی درباره حمله یمنی ها به تاسیسات نفتی عربستان گفت: مسأله حمله به یکی از تاسیسات نفتی عربستان ، به تجاوز عربستان به یمن برمی‌گردد و طبق منشور سازمان ملل متحد، دفاع مردم یمن از کشورشان، حق طبیعی آنان است.رئیس جمهور تصریح کرد: وقتی ۵ سال است که مردم یمن بمباران میشوند، آنها هم حق دارند که از خودشان دفاع کرده و به مراکز نفتی سعودی حمله کنند.
رئیس جمهور در ادامه چهارشنبه به وقت نیویورک، در گفت وگو با شبکه تلویزیونی ای‌بی‌سی نیوز آمریکا در پاسخ به سوالی درباره افزایش تنش‌ها در منطقه و بدتر شدن وضعیت یمن، گفت: من هم فکر می‌کنم در حال نزدیک‌تر شدن به یک نقطه بدتر هستیم و راه‌حل اصلی آن این است که ریشه تنش را بخشکانیم. رییس‌جمهور همچنین اتهامات آمریکا مبنی بر دخالت ایران در حمله به یکی از تاسیسات نفتی عربستان را کاملا بی‌اساس خواند و از آمریکا و سه کشور اروپایی خواست با توجه به تجهیزات و ماهواره‌هایی که برای رصد منطقه دارند، به جای اتهام زنی، هر مدرکی که دارند اعلام کنند تا دنیا درباره بی‌اساس بودن اتهامات آنها قضاوت کند.
رئیس جمهور در خصوص بیانیه سه کشور اروپایی گفت: اولاً از رهبران این سه کشور اروپایی شخصاً سوال کردم که به چه دلیل می‌گویید ایران به این حمله کمک کرده است؟ آنها هیچ دلیلی نداشتند تنها یک حرف می‌زدند و اینکه برنامه‌ریزی برای این حملات بالاتر از قدرت یمنی‌ها بوده است. گفتم بر فرض بالاتر از قدرت یمنی‌ها بوده اولاً اطلاعات شما نسبت به توانمندی‌های یمنی‌ها چه مقدار است و ثانیاً اگر یمن نبوده از کجا بوده است؟ شما مدرک به من بدهید.
کنفرانس خبری روحانی در پایان برنامه ها
رئیس جمهور کشورمان در پایان برنامه های خود در نیویورک در جمع نمایندگان رسانه های بین المللی تازه ترین مواضع ایران اسلامی در مسایل منطقه ای و بین المللی را تشریح و تبیین کرد و به پرسش های آنان پاسخ داد. رئیس جمهور در این نشست خبری اظهار داشت که اگر آمریکا منطق را انتخاب کند امکان مذاکره وجود خواهد داشت. وی همچنین با انتقاد از اروپا گفت که امکان ندارد اروپا بخواهد در برجام بماند و فقط ایران هزینه بدهد. روحانی همچنین گفت اگر طرف مقابل تعهدش را کاهش دهد ما هم طبق خود برجام تعهداتمان را کاهش می دهیم. (اینجا)
در همین راستا رسانه های تصویری غربی روز جمعه از زوایای مختلفی به کنفرانس خبری روز گذشته حجت الاسلام حسن روحانی رئیس جمهوری ایران پرداختند و یکی از آنها درباره تعهد طرف آمریکایی گفت: اکنون توپ در زمین آمریکا قرار داد.
شبکه تلویزیونی سی ان ان دو موضوع حمله به تاسیسات نفتی عربستان و مذاکره با آمریکا را مد نظر قرار داد و "فردریک پلتن" خبرنگار این شبکه در تهران گفت: آنچه در کنفرانس خبری حسن روحانی رئیس جمهوری ایران جالب بود این است که وی گفت: دراین برهه از زمان توپ در زمین آمریکاست نه ایران و در واقع ایران می گوید دولت ترامپ باید دست به تحرکات و اقداماتی بزند و ایرانی ها نیز در صورتی که از این اقدام خرسند شوند، ممکن است پیگیر (مذاکره دوباره) شوند. آنچه از کنفرانس خبری روز گذشته روحانی برمی آید این است که ایران می گوید چنانچه آمریکا به توافق هسته ای و برجام بازگردد و تمامی (مفاد) آنرا به اجرا گذارده و تمامی تحریم هایی را که علیه ایران وضع کرده، آنگاه ایران ممکن است باردیگر مذاکره کند.
ارزیابی کارشناسان داخلی درباره حضور رئیس جمهور در سازمان ملل
مهدی مطهرنیا طی یادداشتی برای خبرآنلاین می نویسد: سفر دکتر روحانی به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل در بحبوحه یک بحران بزرگ در ارتباط با ایران قرار دارد. این بحران ابعاد مختلف خود را نشان داده است و در حال حاضر هم از صلح و مذاکره و هم از تقابل و رویارویی صحبت می شود. این دو رویکرد و جهت گیری متفاوت نشان دهنده این است که مساله ایران و آمریکا به زمان تصمیم نزدیک تر شده است.
امیرعلی ابوالفتح کارشناس مسائل آمریکا نیز طی گفت و گویی با خبرآنلاین گفت: این سخنرانی از چند وجه قابل اهمیت است. بخشی از آن که مربوط به مذاکرات تهران و واشنگتن می شد ایران به صراحت مواضع خود را بیان کرد و رئیس جمهور کشورمان نیز در این راستا اظهار داشت که درها برای گفت و گو باز هستند ولی الزاماتی را از جمله لغو تحریم ها و بازگشت به برجام برای آن تعیین کرد. آقای روحانی به صراحت اعلام کردند که برجام هم برای ایران و هم آمریکا حداقل بود و اگر واشنگتن چیزی بیشتر می خواهد باید بیشتر بپردازد.
این کارشناس افزود: بخش دیگری از این سخنرانی مربوط به طرح «ابتکار صلح هرمز» بود و در این راستا ایران دلایل و اهمیت این طرح را به خوبی تببین کرد و به نوعی دست دوستی را به سمت همسایگان دراز کرد. نکته مهم دیگر در این باب این بود که ایران اعلام کرد صلح و امنیت و استقلالِ همسایگانِ ما، صلح و امنیت و استقلالِ ایران است. دکتر روحانی خطاب به کشورهای همسایه از جمله عربستان اشاره کردند که آمریکا همسایه ما نیست و این جمهوری اسلامی ایران است که همسایه شماست. در ادامه نیز اظهار داشتند که در روز واقعه این ایران و عربستان هستند که باقی می مانند نه آمریکا. عنوان این مواضع در واقع نوعی اعلام آمادگی از سوی ایران بود تا تنش ها با عربستان سعودی کاهش یابد.
عطوان: روحانی ستاره مجمع عمومی سازمان ملل شد
"عبدالباری عطوان" تحلیلگر مسائل منطقه نوشت: آقای روحانی ستاره مجمع عمومی شد و دیپلماسی تهران در سطح بین الملل پیروز میدان سازمان ملل متحد بود، بطوری که بیشتر رهبران غربی برای دیدار با رئیس جمهوری ایران صف کشیده بودند. عطوان در این مطلب که بامداد جمعه در روزنامه "رأی الیوم" منتشر شد، نوشت: «اگر نگوییم، همه تحولات سیاسی کنونی بر وفق مراد ایران رقم خورد، اما بیشتر آن این گونه بود و آقای روحانی ستاره دوره کنونی مجمع عمومی سازمان ملل متحد شد و دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا که نسبت به ایران، شمشیر را از رو بسته و تحریم های فلج کننده علیه تهران وضع کرده است، اکنون سرگرم رسوایی انتخاباتی اش است و توسط نمایندگان آمریکا در آستانه تحقیقات قرار گرفته است، اقدامی که شاید منجر به استیضاح وی شود، همچنین فرصت پیروزی ترامپ برای انتخاب در دوره دوم بسیار کم شده است، همزمان نیز چین با اعلام ۴۵۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری و حمایت از اقتصاد ایران وارد میدان می شود.