خواسته یا ناخواسته اقتصاد کشور به سمت موج چهارم انقلاب صنعتی حرکت کرده است، انقلاب اقتصادی که شرکت‌های دیجیتال محوریت آن را به دست گرفته‌اند.
اقتصاد نوآوری چیست؟ میلیاردها ارتباط آنلاین روزمره بین مردم، مشاغل، دستگاه‌ها، داده‌ها و فرآیندها، نیازها و خدمات جدیدی بوجود آورده که بالطبع می تواند درآمد داشته باشد. نگاه جدید به روش‌ها، تعریف خدمات جدید و استفاده از نوآوری و فناوری در تولید و ارائه خدمت، این حوزه جدید اقتصادی را کامل‌تر می‌کند. بنابراین می‌بینیم که اقتصاد رویکرد خود را در کسب و کارهای قدیمی و سنتی تغییر داده و به سمت ساختارها و نهادهای کسب و کارهای نوین در حال حرکت است. در این میان، مسئولیت نهادهای ناظر یعنی دولت‌ها را هم تغییر داده وآنها از این تغییرات سریع جا مانده‌اند.
این رویکرد منحصر به ایران نیست، اما در کشور ما تحولات دیجیتالی را می‌توان با سرعت بیشتری دید. هر روز شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ بیشتری با ایده‌های جدید متولد می‌شوند و مردم را برای گذر از اقتصاد سنتی آماده می‌کنند.
پروفسور والتر برنر از دانشگاه سنت گالن سوئیس می‌گوید که استفاده از اقتصاد دیجیتال باعث تغییر مدل‌های تجاری، تسهیل محصولات و خدمات جدید، ایجاد فرآیندهای جدید، تولید ابزارهای بیشتر و ایجاد فرهنگ جدید مدیریت می‌شود. بخش خصوصی هم درهمین راستا گام برمی‌دارد و اتاق ایران یکی از حامیان کسب و کارهای مجازی بوده و هست. این امر از جنبه‌های مادی و معنوی دنبال می‌شود، و تلاش ما این است که همپا با سایر کشورها در بخش زیست بوم اقتصاد نوآوری وارد شویم و بستر مناسبی برای فعالین این حوزه فراهم کنیم. دراین میان همواره به دنبال سرمایه‌گذار هستیم تا پروژه‌ها و ایده‌های کسب و کار نوین خلاقانه و مورد نیاز کشور را به آنها وصل کنیم. کسب و کارهای نوین با چالش‌های متعددی مواجه هستند که حاکمیت باید برای آنها راهکار داشته باشد. از جمله این مشکلات کم بودن سرمایه‌گذار است. با اینکه ریسک سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های استارتاپی عموماً بیشتر از سایر حوزه‌ها است، ولی در شرایط فعلی در مقایسه با سایر مشاغل محل مناسب تری برای
سرمایه‌گذاری -به روش درست آن- است. با اینکه سرمایه‌گذاران اخیراً تمایل خوبی به سرمایه‌گذاری دراین حوزه نشان داده‌اند، ولی هنوز عمومیت نیافته و نیاز به سرمایه گذاران بیشتر برای کسب و کارهای نوین وجود دارد.
دومین موضوع، ایجاد مراکز نوآوری و پرورش ایده و خلاقیت جوانان و دانشگاهیان در زیست بوم است. درست است که دانشگاه ها، سازمان‌ها و نهادهایی وارد حوزه استارتاپ‌ها شده‌اند ومراکز فناوری و شتاب دهنده‌ها بوجود آمده‌اند، ولی اکثراً برمبنای عرضه ایجاد شده‌اند و تقاضا محور نیستند. بهتراست مراکزی مبتنی براحصای نیاز صنعت و بازار بوجود آیند، تا بتوان ایده‌های جدید را با بازار هدف مشخص رشد داد و حتی برای صادرات آن برنامه‌ریزی کرد. نکته دیگر فضا و محتوای آموزش‌های دیجیتال و فقدان مهارت‌های کارآفرینی در مدارس است. اگر آموزش‌های مناسب و براساس نیاز روز بازار دیجیتال کشور از مدارس شروع شود، توسعه و تأمین نیروی انسانی ماهر این بخش از اقتصاد رشد قابل توجهی خواهد داشت. ولی در کنار تمام مواردی که به آن پرداخته شد، یک موضوع بیش از هر چیز بلای جان کسب و کارهای نوین است.
قوانین و مقررات دست و پاگیر، مجوزهای متعدد غیرضروری، روند کند اجرای برخی مقررات یا عدم اجرای آن، بزرگترین مشکل فعالان این حوزه است. اقتصاد نوآوری در روند حرکت خود ساختارها، محصولات و خدمات را درهم ریخته واز نو می‌سازد و خود را در فضای اقتصاد جا می‌اندازد، ولی عموماً رگولاتور و حاکمیت از این روند جا می ماند. بنابراین صاحبان کسب و کارهای نوین ابتدا با مشکل بی‌تصمیمی در دولت مواجه می‌شوند و در زمانی که خود را تثبیت کرده و آماده رشد و توسعه هستند با تصمیمات بعضاً درتقابل حاکمیت مواجهند.این امر ضمن تحمیل هزینه و اتلاف وقت زیاد (که برای یک نوآور سم مهلکی است) باعث دلسردی فعالان اقتصاد نوآوری شده است.
درست است که دولت در حمایت از شرکت‌های دانش بنیان در سال‌های اخیر تلاش وهزینه زیادی کرده است ولی توجه کنیم که فراهم کردن زیرساخت و محیط کسب و کار مناسب و زیست بوم برای حضور استارتاپ‌ها و دیگر فعالین این حوزه در اقتصاد کشور بسیار مهم‌تر و مؤثر‌تراست. موضوعی که توسط نهادهای مرتبط با این حوزه مورد توجه قرار گرفته، ولی نیاز به توجه و سرمایه‌گذاری همه نهادهای حاکمیتی در کشور را دارد.
* رئیس کمیسیون کسب و کارهای دانش بنیان اتاق بازرگانی ایران
منبع: روزنامه ایران