اقتصاد24- اوتیسم یا درخودماندگی به دسته‌ای از اختلالات تکاملی سیستم عصبی اطلاق می‌شود که باعث نقص در تعاملات اجتماعی و ارتباطات شده و منجر به بروز رفتار‌های تکراری و علایق محدود در فرد مبتلا می‌شود به علاوه بیماران اوتیستیک دارای تأخیر در توانایی‌های حرکتی هستند. تأخیر در توانایی‌های حرکتی در بیماران اوتیستیک متنوع بوده و شامل تأخیر در نشستن، خزیدن، راه رفتن و نیز قدم برداشتن غیرطبیعی، کنترل ضعیف وضعیتی و نیز ناتوانی در برنامه‌ریزی حرکتی است.
از دیگر نواقص اجتماعی در اوتیسم می‌توان به ارتباط چشمی ضعیف، فقدان احساسات یا تقابل اجتماعی، نقص در استفاده از رفتار‌های غیرزبانی و عدم ارتباطات متناسب با سن است.
شیوع اوتیسم در پسران ۴ برابر بیش از دختران بوده و در سه سال اول زندگی بروز می‌کند و مادام‌العمر است. فرد مبتلا با اوتیسم نسبت به محرک‌های محیطی مانند صدا و رنگ و بو واکنش‌های متفاوتی نشان داده و حتی ممکن است از این محرک‌ها رنج بکشد. این افراد دنیا را متفاوت‌تر از بقیه می‌بینند، می‌شنوند و حس می‌کنند.
با وجود مشکلاتی که افراد دارای اوتیسم در برقراری با جهان اطراف خود دارند، اما همچنان آن‌ها مشمول انجام خدمت سربازی می‌شوند، در حالیکه ممکن است نسبت به صدا‌های اطراف خود مانند صدای شلیک اسلحه یا صدای طبل و ... واکنش‌هایی منفی بروز دهند. آنان حتی توانایی برقراری ارتباط با محیط اطراف خود را ندارند. گرچه فعالان این حوزه پیگیر اخذ معافیت برای این گروه از افراد توان‌خواه هستند، اما هنوز چالش‌ها بر سر راه معافیت آنان از سربازی وجود دارد.
زهرا سادات مهاجری به رویداد۲۴ می‌گوید: افراد مبتلا به اوتیسم شدید معمولا با کارتی که از بهزیستی دریافت می‌کنند موفق به اخذ معافیت از کمیسیون پزشکی سازمان نظام وظیفه می‌شوند. اما افراد مبتلا به اوتیسم متوسط یا خفیف از آنجا که ظاهر خوب و معمولی دارند و حتی در برخی مواقع عملکرد خوبی نیز دارند در بسیاری مواقع با رای منفی این کمیسیون مواجه شده و مجبور به انجام خدمت نظام وظیفه می‌شوند.
او با بیان اینکه افراد مبتلا به اوتیسم در بسیاری مواقع توان حمایت از خود را ندارند، ادامه می‌دهد: در پرونده‌هایمان گزارش‌هایی داریم از مشکلات عدیده و آزار‌های مختلفی که به این گروه در دوران سربازی وارد می‌شود بسیاری از این افراد به دلیل تجارب تلخ و مشکلاتی که در این دوران تجربه می‌کنند بعد از پایان خدمت دچار افسردگی و سایر مشکلات می‌شوند.
مدیر شعب و دفاتر نمایندگی انجمن اوتیسم ایران با تاکید براینکه برخی از مبتلایان به این اختلال در بهترین حالت معاف از رزم می‌شوند، اما به هر حال باید دوران آموزشی سربازی را بگذرانند، خاطرنشان می‌کند: تلاش ما این است که طیف مبتلا به اوتیسم متوسط و خفیف بتوانند از معافیت استفاده کرده و وارد پروسه خدمت سربازی نشوند به این دلیل که این گروه غالبا باید تحت حمایت خانواده باشند که در سربازی چنین حمایتی را نداشته و از طرفی به تنهایی نمی‌توانند گلیم خود را از آب بیرون بکشند.
او می‌گوید: افراد دارای اوتیسم دچار پرکاری یا کم‌کاری حسی هستند، مثلا پوست آن‌ها بسیار حساس است، آن‌ها به صدا‌ها حساسند؛ مثلا در مواقعی به صدای زیاد حساس هستند یا برعکس عاشق صدا‌های بلند بوده و حتی دوست دارند صدا‌های بلند ایجاد کنند.
مهاجری می‌افزاید: همچنین این گروه از مشکلات ارتباطی رنج می‌برند موضوعی که در دوران سربازی بیش از همه آن‌ها را آزار می‌دهد، زیرا نمی‌توانند با سایرین مانند افراد عادی جامعه ارتباط برقرار کنند لذا تمسخر‌ها و دست کم گرفتن‌هایی که ممکن است در دوران سربازی اتفاق افتد می‌تواند شرایط روحی و ذهنی آن‌ها را آشفته‌تر کرده و باعث سرخوردگی و افسردگی این افراد شود.
وی با بیان اینکه آمار دقیقی از تعداد افراد مبتلا به اوتیسم در کشور نداریم در نتیجه آماری نیز از پسران مبتلا به این اختلال که به سربازی رفته‌اند هم نداریم، تصریح می‌کند: جلسات زیادی با ناجا برای طرح موضوع معافیت این افراد از سربازی داشتیم، اما آن‌ها قوانین خاص خود را دارند و برای جلوگیری از سوءاستفاده‌هایی که برخی برای فرار از سربازی می‌کنند سختگیری‌های زیادی نیز می‌کنند، اما قول همکاری زیاد به انجمن داده‌اند و انجمن یکی از نهاد‌هایی است که مورد وثوق ناجا و سازمان نظام وظیفه است.
مدیر شعب و دفاتر نمایندگی انجمن اوتیسم می‌گوید: معرفی‌نامه‌هایی که برای تایید افرادی که واقعا توانایی رفتن به خدمت سربازی را ندارند از سوی انجمن به سازمان نظام وظیفه ارسال می‌شود مورد قبول این نهاد بوده و حداقل تاثیر آن این است که سربازی را عقب می‌اندازند تا بررسی بیشتری برای تصمیم گیری درباره اعزام شدن یا نشدن فرد معرفی شده از سوی انحمن به سربازی صورت گیرد.
او با تاکید براینکه تا کنون یک یا دو مورد از پرونده‌های ما توانسته‌اند با همکاری انجمن و ناجا معافیت بگیرند، می‌گوید: تلاش ما این است که تمامی افراد مبتلا به اوتیسم بتوانند از این امکانات استفاده کنند به عبارت دیگر سعی ما بر این است که ناجا برای تمامی افراد متبلا به اوتیسم شرایطی را فراهم کند تا بتوانند از معافیت سربازی استفاده کنند یا اینکه کمیسیون پزشکی ناجا آنقدر قوی باشد که بتواند اوتیسم را تشخیص دهد و قبول کنند که فرد دارای اوتیسم معاف شود.
مهاجری عنوان می‌کند: برای تشخیص این اختلال حتما باید روانپزشکی که با اوتیسم کاملا آشنا باشد روی پرونده کار کند که در کمیسیون‌های پزشکی سازمان نظام وظیفه چنین متخصصی بعید می‌دانم وجود داشته باشد، اما اگر کمیسیون به این نتیجه برسد که فرد حتما باید نامه‌ای از روانپزشک داشته باشد انحمن اوتیسم فرد را به روانپزشکانی معتمد ارجاع می‌دهد.
این فعال حوزه اوتیسم اظهار می‌کند: بزرگترین مشکل پسران مبتلا به اوتیسم بعد از ۱۸ سالگی سربازی رفتن و بیمه است، زیرا بسیاری از آن‌ها توان ادامه تحصیل نداشته و به محض رسیدن به ۱۸ سالگی از تحت پوشش بیمه پدر خارج می‌شوند.
منبع: رویداد24