اقتصاد24- بالا و پایین رفتن قیمت بنزین آنقدر مهم و پیچیده شده که دولت سال هاست نتوانسته به تغییر شاخص قیمت آن اقدام کند. به نظر می‌رسد تبعات روانی قیمت بنزین بیشتر از تبعات واقعی و عینی آن در اقتصاد نقش دارد. کارشناسان هرکدام در این خصوص نظرات متفاوتی دارند. برخی معتقدند قیمت فعلی و یارانه ای که دولت بابت بنزین می‌پردازد می‌تواند به توسعه اقتصادی در سایر حوزه ها کمک کند و از طرفی برخی معتقدند افزایش قیمت بنزین تاثیری در جو روانی اقتصاد خواهد داشت و به جز تبعات اجتماعی، باعث ایجاد تورم نیز خواهد شد.
اما در نهایت هنوز تصمیمی برای تغییر قیمت بنزین داده نشده است. چنانکه بیژن زنگنه وزیر نفت هم در پاسخ به این پرسش که آیا پس از کاهش سهمیه بنزین که با کارت سوخت جایگاه از 30 لیتر به 20 لیتر رسید احتمال سهمیه‌بندی سوخت و افزایش قیمت بنزین در لایحه بودجه سال آینده وجود دارد؟ گفت: هر چیزی در این حوزه ممکن است.
اما حالا فارغ از هرگونه اقدام دولت باید دید قیمت منطقی بنزین در شرایط فعلی چقدر است؟ از زاویه دیگر آیا قیمت بنزین جزو مسائل اصلی اقتصاد کشور است؟ رضا پدیدار عضو کمیسیون انرژی اتاق ایران معتقد است تحلیل گران و ارزان کردن بنزین مربوط به 10 سال گذشته است و دوره آن به سر آمده است. او به اقتصاد24 گفت: «باید تحلیل کرد منطق قیمت واقعی در سبد اقتصاد خانواده و مدیریت اقتصادی کشور چقدر است؟»
مبنای منطق قیمت بنزین چیست؟
رضا پدیدار با بیان اینکه بنزین به عنوان یکی از حامل های انرژی اثرگذار در زندگی اجتماعی، اقتصادی و سایر ابعاد آن حضور دارد، اظهار کرد: اینکه چرا طی این سال ها قیمت بنزین تغییر نکرده است را باید مقامات مسئول پاسخ دهند. اما از منظر یک فعال بخش خصوصی می گویم که اگر با کاهش و یا افزایش قیمت بنزین هدف های دیگری را برای جامعه تعریف و یا جبران کنیم کار درستی نیست.
عضو کمیسیون انرژی اتاق ایران، ادامه داد: تمام کشورهای دنیا از مزیت های نسبی خود استفاده کرده و اقتصاد کشورشان را مدیریت می کنند. ایران کشور پهناوری است که یکی از مزیت های نسبی آن، داشتن انرژی ارزان است. این مزیت نسبی می‌تواند با مدیریت صحیح، هدایت و تبدیل به ارزش افزوده اقتصادی شود.
وی تاکید کرد: اینکه بگوییم بنزین را گران یا ارزان کنیم، استدلالی است که در دنیای امروز جواب نمی دهد. بلکه قیمت حامل‌های انرژی و بنزین باید منطقی شود. منطقی کردن به این معنی است که محاسبه کنیم قیمت انرژی به دست آمده چقدر است و چه مقدار از قیمت آن را دولت برای این مزیت نسبی پرداخت می‌کند و چه مقدار از آن را مردم پرداخت می‌کنند.
تبعات عرضه بنزین به قیمت واقعی چیست؟
پدیدار تصریح کرد: اگر بنزین را در ایران به قیمت تمام شده آن (بیشتر از قیمت فعلی) عرضه کنیم تردیدی نیست که سرمایه گذاری خارجی در کشور صورت نخواهد گرفت و تعداد گردشگران کاهش خواهد یافت چرا که غیر از تنوع اقلیمی، آب و هوایی و سایر جاذبه های گردشگری و سرمایه گذاری، مزیت نسبی دیگر کشور ما انرژی ارزان آن است که متاسفانه به این موضوع کسی توجه نمی‌کند.
اگر بنزین را در ایران به قیمت تمام شده آن (بیشتر از قیمت فعلی) عرضه کنیم تردیدی نیست که سرمایه گذاری خارجی در کشور صورت نخواهد گرفت و تعداد گردشگران کاهش خواهد یافت چرا که غیر از تنوع اقلیمی، آب و هوایی و سایر جاذبه های گردشگری و سرمایه گذاری، مزیت نسبی دیگر کشور ما انرژی ارزان آن است
وی با بیان اینکه با موضوع قیمت بنزین خیلی خام برخورد می شود، افزود: در رسانه ها مطرح می شود که قیمت بنزین گران یا ارزان شود. این گزاره مربوط به 10 سال پیش است که تاریخ مصرف آن گذشته است. امروز باید سوال کرد قیمت حامل های انرژی با توجه به قیمت تمام شده آن برای عرضه به مردم در داخل و صادرات آن به خارج از کشور منطقی است یا خیر؟
صادرات با قیمت بالا، عرضه داخلی با یارانه
عضو کمیسیون انرژی اتاق ایران تصریح کرد: در حال حاضر ما بنزین را به قیمت فوب خلیج فارس صادر می‌کنیم و قیمت فروش مناسبی هم داریم. در حال حاضر صادرات آن به 20 تا 25 میلیون لیتر در روز رسیده است. همچنین در بورس انرژی هم هر تن بنزین بین قیمت 520 تا 570 دلار عرضه می شود.
پدیدار با بیان اینکه از منظر داخلی باید شاخص های داخلی اقتصاد را مورد مطالعه قرار دهیم، اظهار کرد: دولت تغییرات در کالاهای اساسی مانند آب، برق، بنزین و سایر نهاده‌هایی تاثیرگذار در قیمت پایه ای زندگی مردم را زمانی می‌تواند ایجاد کند که تاثیر و عارضه آن بر زندگی مردم بررسی شود. لذا به نظر می‌رسد تغییرات شاخص قیمت بنزین و سایر فرآورده ها منوط به محاسبه میانگین سبد هزینه خانوار و میانگین درآمد خانوار در چارچوب سبد مدیریتی اقتصادی کشور است.
مسئله اصلی کشور بنزین نیست
پدیدار همچنین گفت: باید پرسید بنزین چند درصد از سبد اقتصادی خانوار را تشکیل می دهد؟ جمعیت کشور حدود 82 میلیون نفر است و 25 میلیون خودرو داریم که از این تعداد حدود 20 میلیون آن خودروی شخصی است و تعدادی که به صورت مداوم در حرکت هستند در بالاترین پیک مصرف حدود 60 درصد و یا 12 میلیون خودرو در کشور است.
وی تصریح کرد: میزان مصرف بنزین این تعداد خودرو حدود 2 برابر میانگین جهانی است که بخشی از آن به خاطر تکنولوژی خودروهاست و بخشی عدم استاندارد بنزین هاست اما با این همه، مسئله اصلی کشور مصرف بنزین 12 میلیون خودرو نیست و دولت سیاست درستی را پیاده کرد که بنزین را به مسئله اصلی کشور ربط نداد.
عضو کمیسیون انرژی اتاق ایران افزود: مسئله اصلی کشور حاکمیت ملی و اقتصاد جامعه از اشتغال، تولید تا قیمت تمام شده را در بر می گیرد.
قیمت بنزین چقدر باید افزایش پیدا کند؟
وی یادآور شد: تاثیر افزایش قیمت بنزین از نظر مدیریت روانی رفتاری آثار سوء در جامعه خواهد گذاشت مگر اینکه هدایت شده صورت پذیرد. این هدایت به معنی آن است که تغییر قیمت سوخت متناسب با شاخص‌های هزینه و یارانه‌ای که دولت باید برای مزیت نسبی کشور برای جلب سرمایه گذاری، بپردازد، سنجیده شود.
پدیدار با بیان اینکه قیمت بنزین نباید از 50 درصد میانگین نرخ تورم افزایش پیدا کند، گفت: یعنی اگر تورم 20 درصد است افزایش قیمت بنزین نباید بیش از 10 درصد باشد. علت آن این است که در مسئله سوخت جنبه روانی آن حاکم است و باید آن را در نظر گرفت.
عضو کمیسیون انرژی اتاق ایران تاکید کرد: ما در کشور مسئله مهمتر از قیمت بنزین داریم و یکی از آن ها این است که توانسته ایم با همت متخصصان، مسئولان و بخش خصوصی توسعه تولید داشته باشیم و از مهر ماه سال گذشته تا امسال حدود 35 میلیون لیتر به ظرفیت تولید اضافه کردیم و این مزیت نسبی در کشور است.
پدیدار یادآور شد: باید توجه شود مزیت نسبی که تبدیل به ارزش افزوده اقتصادی در کشور می شود نباید نادیده گرفته شود. تاکید می کنم که تحلیل درباره گران کردن یا ارزان کردن مربوط به 10 سال گذشته بود باید تحلیل کرد منطق قیمت واقعی در سبد اقتصاد خانواده و مدیریت اقتصاد کشور چقدر است.