سجاد خداکرمی ، اقتصاد۲۴- مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی ایران که آنها را می‌توان پل‌های محکم اقتصاد ایران به اقتصاد بین‌الملل محسوب کرد با اهداف مهمی چون تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی و رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی شکل گرفته‌اند، اهدافی که به‌منظور تحقق آنها برخی از قوانین که بر کسب‌وکار در سرزمین اصلی حاکم هستند توسط دولت در این مناطق سهل‌تر اعمال می‌شود و خروجی آن آمارهای مثبت از اشتغالزایی در مناطق آزاد است.
آمارهای جهشی اشتغال در مناطق آزاد
پیگیری این اهداف و به ثمر نشاندن آنها در حوزه اشتغالزایی در مناطق آزاد شرایطی را رقم‌زده که بر اساس آمارهای ارائه‌شده از سوی مرتضی بانک، مشاور رییس‌جمهور و دبیر شورای عالی مناطق آزاد در بهمن‌ماه سال گذشته، از ابتدای تأسیس مناطق آزاد حدود بیش از ۲۸۵ هزار شغل در این مناطق ایجادشده است. روندی که سال‌های اخیر شتاب قابل‌توجهی گرفته و با توجه به ظرفیت‌های عظیم این مناطق شیب ایجاد اشتغال در آنها بسیار سرعت گرفته به‌گونه‌ای که دبیر شورای عالی مناطق آزاد ابتدای شهریورماه سال جاری در رابطه با تعداد شغل‌های ایجادشده در مناطق آزاد طی سال ۹۷ خاطرنشان کرد: «در سال گذشته ۲۵ هزار شغل در مناطق آزاد ایجادشده است.» روندی رو به رشدی که به قول مرتضی بانک، آمار آن در پنج سال اخیر حکایت از ایجاد ۹۵ هزار شغل در این مناطق بوده است.
صحبت از اشتغال در مناطق آزاد صحبت از ۷ منطقه‌ای است که تنها 0.03 مساحت جغرافیایی کشور در آن واقع شده است. البته این تمام ماجرا نیست زیرا برای درک بهتر این ارقام نیاز هست تا نگاهی به آمار اشتغال ایجادشده سال گذشته کل کشور بی‌اندازیم، آماری که حکایت از ایجاد ۴۶۳ هزار و ۹۲۸ نفر شغل در کل خاک کشور دارد. برای فهم بهتر کار بزرگ انجام‌گرفته در مناطق آزاد می‌توان از علم ریاضی کمک گرفت، به این صورت که مناطق آزاد هرچند ازنظر مساحت ۰٫۳ درصد در برابر ۹۹٫۷ درصد سرزمین اصلی هستند اما از نظر تولید شغل در سال گذشته ۵٫۳۹ درصد در برابر ۹۴٫۶۱ درصد اشتغالزایی در مابقی کشور بودند، این یعنی به عبارتی مناطق آزاد ۱۷٫۹۶ برابر مساحت خود در مقایسه با دیگر مناطق کشور در سال ۹۷ تولید شغل کرده‌اند. رشد چشم‌گیر اشتغال در این مناطق البته متوقف نشده است و این روند به‌سرعت و با شیب خوبی در حال پیگیری است به‌نحوی‌که در آخرین آمارها تنها در هفته دولت در ابتدای شهریورماه امسال طرح‌هایی که افتتاح‌شده و به بهره‌برداری رسیدند منجر به اشتغالزایی برای سه هزار نفر در مناطق آزاد شده است.
شیوه‌نامه مناطق آزاد، الگوی کاهش بیکاری
مناطق آزاد با اعطای تسهیلات متفاوت و هم‌چنین مزایایی که دارا هستند می‌توانند موجب اشتغالزایی باشد به این سبب که با این امکان‌ها و فرصت‌ها هزینه ایجاد اشتغال در آنها نسبت به سرزمین اصلی به نسبت پایین‌تر است و اگر اینها در کنار سرمایه‌گذاری هرچه بیشتر در این مناطق قرار گیرند به جهت بالا رفتن فرصت‌های شغلی توان اشتغالزایی بیشتری در این مناطق ایجاد می‌شود. به تعبیری ایجاد اشتغال و رفع مشکلات ناشی از بیکاری که امروز در کشور یکی از پاشنه‌های آشیل اقتصاد ملی محسوب می‌شود نخستین منفعتی است که از ناحیه پویایی مناطق آزاد متوجه توسعه اقتصاد کشور می‌شود، موضوعی که دبیر شورای عالی مناطق آزاد دولت یازدهم نیز بر اهمیت آن تأکید می‌کند و ابراز می‌دارد: «نباید فراموش کنیم که اولویت امروز ایران، توسعه، اشتغال آفرینی و استفاده از مزیت‌ها و پتانسیل‌های درونی کشور است و مناطق آزاد و ویژه اقتصادی نیز در خدمت این ایده قرار دارند.»
نقطه‌نظر مرتضی بانک در لزوم توجه به اشتغالزایی با توجه به گفته‌های وی مبنی بر این‌که «میانگین بیکاری در این مناطق کمتر از کل کشور است» یا مثال وی در تأیید این گفته که «برای نمونه در منطقه آزاد کیش کمتر از ۵ درصد است» را می‌توان گواه تلاش‌های بسیار در این مناطق برای شغل آفرینی و حرکت در مسیر محو بیکاری دانست، تلاش‌هایی که می‌تواند با اغماض الگویی برای زدودن چهره بیکاری در سرزمین اصلی نیز باشد.