اقتصاد 24- گام چهارم کاهش تعهدات برجامی چه اثری بر اقتصاد کشور خواهد گذاشت؟ اقتصاد ایران به واسطه افزایش تحریم ها و خروج آمریکا از برجام در سال 97 دچار شوک در بازارهای مختلف شد. موضوعی که گمان می رفت در سال 98 هم تداوم پیدا کرده و باز هم تکانه جدیدی گریبان اقتصاد کشور را بگیرد. اما اکنون با گذشت بیش از 7 ماه از آغاز سال 98 ثبات نسبی بر بازارها حاکم شده است. هر چند برخی کارشناسان معتقدند ادامه این روند ممکن است اقتصاد ایران را با کاهش منابع ارزی و شوک دوباره در سال 99 مواجه کند اما برخی نیز معتقدند شوک قبلی به قدر کفایت بر اقتصاد کشور اثرگذار بوده و دیگر اتفاق ویژه ای رخ نخواهد داد.
همچنین خبر گام چهارم کاهش تعهدات برجامی توسط حسن روحانی، این گمان را که ممکن است دوباره با تغییر در روند دیپلماسی بین المللی اقتصاد کشور دچار تکانه جدید شود؛ را تقویت می کند. اما باید در نظر داشت که اجرای سه گام نخست توسط ایران نتوانست تغییر محسوسی در اقتصاد کشور ایجاد کند. تجربه گام سوم نشان داد که نه تنها این اتفاق نتوانست تاثیر منفی بر اقتصاد بگذارد که در اولین جلسه معاملاتی پس از اجرای سومین گام کاهش تعهدات برجامی ایران، بازار سرمایه در روند صعودی باقی ماند و با استقبال خریداران مواجه شد. بازار ارز ثبات قبلی را حفظ کرد و بازار طلا نیز با نگاهی به ثبات بازار ارز با اندکی افت قیمت، در همان محدوده قبلی باقی ماند.
اما آیا گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای می‌تواند با سه گام نخست تفاوتی داشته باشد؟ این تفاوت در آینده سمت وسوی شاخص های اقتصادی را نیز دچار دگرگونی خواهد کرد؟
اثر تکانه ها تخلیه شده است؟
حسن روحانی روز سه شنبه اعلام کرد که از فردا گام چهارم و جدید برمی‌داریم؛ البته پیشاپیش به کشورهای دوستمان در دنیا اعلام می‌کنیم فعالیت جدید ما هم با نظارت آژانس خواهد بود و آژانس همچنان نظارت می‌کند حتی بر فعالیتی که از فردا آغاز خواهیم کرد.
روحانی افزود: گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ما هم مثل سه گام دیگر قابل بازگشت است. هر زمانی آنها به تعهدات کامل خودشان برگشتند ما هم به تعهدات کامل خود بر می گردیم. معیار را اول ژانویه ۲۰۱۷ گذاشتیم و گفتیم آنها برگردند به اول ژانویه ۲۰۱۷ ما هم به اول ژانویه ۲۰۱۷ برمی گردیم.
اما آیا اجرای گام چهارم کاهش تعهدات برجامی بازارها را با شوک مواجه خواهد کرد؟ وحید شقاقی شهری، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در این خصوص به اقتصاد24 گفت: تقریباً تمام تکانه هایی که قرار بود وارد شود اثر خود را بر اقتصاد ایران گذاشته و بخشی از آن تخلیه شده است. ضمن اینکه روابط ایران با برخی از کشورهای همسایه مانند عراق و امارات بهتر شده است.
وی افزود: اهمیت این دو کشور از آن جهت است که بیشترین مصارف ارزی ما در این دو کشور است. در واقع صادراتی که انجام می‌گیرد مصرف ارزی آن اول در امارات و بعد در عراق است. تقریباً روابط ما با این کشورها بهتر شده است.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: در حال حاضر مدیریت تراز ارزی خوبی در کشور صورت می گیرد. صادر کنندگان غیر نفتی ما ملزم شده اند تا ارز حاصل از صادرات خود را به کشور بازگردانند، اتفاقی که در سال گذشته کمتر رخ می داد و در خصوص آن مقاومت صورت می گرفت.
شقاقی شهری گفت: در حوزه صادرات غیر نفتی تمهیداتی برای حفظ وضع موجود و حتی توسعه آن نیز اندیشیده شده است که باعث شده شرایط پایدار بماند و تکانه های مختلف پیش خور شده و اثرات آن را گذاشته است.
قیمت دلار در سال 99 چقدر خواهد شد؟
این کارشناس اقتصادی همچنین گفت: در اجرای گام چهارم کاهش تعهدات هسته ای، ابتکار عمل در دست ما قرار دارد و تکانه ای نمانده است که برای اقتصاد ایجاد نگرانی کند.
وی با بیان اینکه با توجه به اتفاقات رخ داده، ما در سال آینده بیش از 6 یا 7 میلیارد دلار نفت بیشتر نمی توانیم صادر کنیم، اظهار کرد: اگر تراز ارزی را بتوانیم حفظ کنیم و مدیریت ارزی منسجم انجام دهیم ارز در همین کانال 11 و یا نهایتاً 12 هزار تومان باقی خواهد ماند.
شقاقی شهری تاکید کرد: کاهش قیمت ارز در شرایط فعلی به صلاح اقتصاد کشور نیست و می تواند وضعیت را بدتر کند و سال آینده اگر بتوانیم مدیریت منابع حاصل از ارز صادراتی را به درستی انجام دهیم قیمت در همین محدوده فعلی باقی خواهد ماند.
گام چهارم کاهش تعهدات برجامی چیست؟
طبق برجام ایران می توانست 8.5 سال پس از برجام یعنی در سال ۱۴۰۳ این زنجیره را مورد تست قرار دهد اما بدعهدی های اروپایی در کنار نقض برجام آمریکایی باعث شد ایران کاهش تعهدات خود را به صورت گام به گام آغاز کند و بر این اساس ایران کاری را که باید حدود پنج سال دیگر انجام می داد، جلو انداخته است.
با آغاز گازدهی به زنجیره ۳۰ تایی از IR-۶ عملا ۳۰۰سو به ظرفیت غنی سازی کشور اضافه می شود و این یعنی در مجموع علاوه بر ۵۰۶۰ سو ظرفیت غنی سازی تثبیت شده در برجام به همراه دو زنجیره ۱۶۴ تایی از IR-۲M و IR-۴ و ۱۰تایی از IR-۵ که در گام سوم شروع به غنی سازی و جمع‌آوری ذخایر غنی شده کردند، به حدود ۷۵۰۰ سو ظرفیت غنی سازی می رسیم که نشان از افزایش ۵۰ درصدی این ظرفیت در دو ماه اخیر دارد.
مهمترین گلوگاه و محدودیت برجام برای ساخت انبوه سانتریفیوژهای پیشرفته IR-۶ همین موضوع تست در زنجیره های ۳۰تایی و بیشتر بوده که حالا متخصصان ایرانی می توانند با خیالی راحت، حداقل تا زمانی که طرف مقابل سر عقل نیامده، سرعت کار ساخت و تست ماشین های جدید را به صورت چشمگیری افزایش دهند.