اقتصاد24- فعالان این حوزه در اختیار داشتن منابع فسیلی و تحویل سوخت فسیلی ارزان به نیروگاه‌ها، نوسانات نرخ ارز، تاخیر در مطالبات صاحبان نیروگاه‌ها، طولانی بودن اخذ مجوزها و شفاف نبودن برخی از قوانین را از عواملی می‌دانند که بر عدم توسعه انرژی تجدیدپذیر در کشورمان تاثیر گذاشته است.مطالعات متعدد نشان میدهد که حدود ۶۰ هزار مگاوات ظرفیت تولید انرژی خورشیدی، ۱۵ هزار مگاوات انرژی بادی و بیش از ۲۵۰۰ مگاوات انرژی «بیو‌زیست» در ایران وجود دارد.در برنامه ششم توسعه و سند چشم‌انداز، توجه خاصی به استفاده از پتانسیل‌های انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران شده است.
دولت موظف است شرایط لازم برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را در این بخش فراهم آورد و با دادن تشویق‌هایی چون خرید تضمینی برق، از سرمایه‌گذاران در این بخش حمایت کند. همچنین شرایط لازم را برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی فراهم کند. با توجه به قانون برنامه ششم توسعه، وزارت نیرو مکلف است تا سال ۱۴۰۰ ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر خود را به میزان ۵۰۰۰ مگاوات افزایش دهد. این در حالی است که هم‌اکنون سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی کشور، کمتر از یک درصد است.
در همین حال در گفت‌و‌گویی با پیام باقری نایب‌رییس سندیکای صنعت برق به چالش‌های فراروی توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر پرداختیم که مشروح آن از نگاه‌تان می‌گذرد.
* با توجه به پتانسیل‌های بسیاری که در کشور وجود دارد تا چه حد در توسعه انرژی‌های نو موفق عمل کرده‌ایم؟
- آمارها و مطالعات نشان میدهد که ظرفیت بالقوه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور بسیار بالاست، به طوری که برای انرژی‌های خورشیدی حدود ۶۰ هزار مگاوات ظرفیت احداث نیروگاه داریم یعنی در خصوص یک کسب‌و‌کار ۶۰ میلیارد دلاری صحبت می‌کنیم .
اما امروز فاصله بسیاری با این ظرفیت داریم و بر اساس آخرین آمار حدود ۸۵۰ مگاوات ظرفیت نصب‌شده خورشیدی و بادی وارد مدار شده و به بهره‌برداری رسیده است.
این در حالی است که طبق برنامه ششم توسعه اکنون باید سه هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر وارد مدار کرده بودیم که این شرایط نشان میدهد از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های موجود بسیار دور هستیم.
تا پایان برنامه ششم توسعه میزان تولید از محل انرژی تجدیدپذیر باید به پنج هزار مگاوات برسد بنابراین ما طبق برنامه در این راستا خیلی کند عمل کردیم.انرژی‌های پایا به شدت رو به توسعه است و قیمت تمام‌شده آن هم به طور جدی رو به کاهش و مقرون به صرفه است. به این دلیل که سازگار با محیط‌زیست است و از آلایندگی جلوگیری می‌کند. به همبن دلیل در بسیاری از کشورها به صورت الزام درآمده است.در سال‌های گذشته پیشرفت‌های بسیاری در تجهیزات این حوزه صورت گرفته و در دنیا برای آلایندگی حاصل از سوخت‌های فسیلی جرایمی نیز در نظر گرفته شده است که ایران هم در توافق بین‌المللی پاریس نسبت به تولید برق از محل انرژی‌های تجدیدپذیر متعهد شده است. بنابراین لازم است زیرساخت‌ها را برای رسیدن به این هدف تعریف کنیم.
* در حال حاضر چند درصد از برق کشور از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر تامین می‌شود؟
- در حال حاضر بیش از ۸۰ هزار مگاوات ظزفیت نصب شده نیروگاهی در کشور داریم و از این بابت ایران رتبه اول در منطقه را به خود اختصاص داده است.
اما فقط ۸۵۰ مگاوات آن مربوط به انرژی‌های تجدیدپذیر است یعنی حدود یک درصد از کل ظرفیت نصب‌شده نیروگاهی کشور که این به معنای آن است که میزان تولید برق از محل انرژی تجدیدپذیر نسبت به کل ظرفیت نصب‌شده قابل‌توجه نیست بنابراین انرژی تجدیدپذیر در حال حاضر بار جدی را از دوش صنعت برق برنداشته است و توسعه این بخش قطعا کمک موثری می‌تواند داشته باشد.
* دلایل عدم استقبال بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر چیست؟
- به طور کلی تحریم‌ها بر فضای کسب‌و‌کار و مراودات بین‌المللی کشور سایه انداخته و ریسک سرمایه‌گذاری در کشور را بالا برده است.
در این میان شوک ارزی که در سال ۹۷ به اقتصاد کشور وارد شد، نرخ ارز را تا حدود سه برابر افزایش داد اما نرخ خرید تضمینی برق نیروگاه‌های تجدیدپذیر ثابت ماند. این امر توجیه اقتصادی را در سرمایه‌گذاری در این حوزه به شدت تحت‌الشعاع قرار داد. به دلیل آنکه بازگشت سرمایه در این حوزه طولانی‌مدت است، تضمین باز‌پرداخت آن یکی از عمده مسائلی است که سرمایه‌گذار توجه بسیاری به آن دارد.
* همین امر استقبال بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه را کمرنگ‌تر کرد.
- در هر صورت تحریم‌ها از یک طرف ریسک سرمایه‌گذاری در کشور را بالا برده است و از طرفی به طور مستقیم و غیر‌مستقیم به دلیل نوسانات نرخ ارز در تامین مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز مانند پنل‌های خورشیدی تاثیر گذاشته است و سبب افزایش قیمت تمام‌شده انجام پروژه‌های تجدیدپذیر شده است.در واقع تحریم‌ها و نوسانات ارزی به نوعی آثار خود را در اجرای پروژه در زمان بازگشت تامین سرمایه نشان میدهد و تاثیر مستقیمی در کاهش مشارکت فعالان این حوزه و کاهش استقبال برای سرمایه‌گذاری در این بخش است.
* علاوه بر تحریم‌ها، سازمان برنامه‌و‌بودجه را نیز می‌توان یکی دیگر از موانع توسعه تجدید‌پذیر‌ها دانست .
تجدید‌پذیر‌ها سهم خود را باید از بود‌جه یا از سهمی که در قبوض برق برای آنها در نظر گرفته شده دریافت کنند اما در این میان عملکرد نامناسب سازمان برنامه‌و‌بودجه در تخصیص منابع مالی حاصل از پرداختی مردم بابت عوارض برق که محل سرمایه‌گذاری آن در انرژی‌های تجدیدپذیر توسعه شبکه روستایی است، مشکلات فراوانی برای سرمایه‌گذاران در این حوزه به وجود آورده است.
از طرفی نیروگاه‌های حرارتی بر پایه گاز‌سوز در کشور بسیار متداول هستند و این سوخت بسیار ارزان در اختیار آنان قرار می‌گیرد و همین موضوع باعث می‌شود تجدید‌پذیر‌ها مغفول بمانند .
* دولت چه حمایت‌هایی را برای سرمایه‌گذاران در این بخش در نظر گرفته و تا چه اندازه به وعده‌های خود عمل کرده است؟
- اخیرا با توجه به مصوبه‌ای که فعالان این حوزه برای تعیین تعرفه‌های جدید مدتی بود پیگیر آن بودند بحث تعرفه‌های جدید خرید تضمینی برق تجدیدپذیر ابلاغ شد. بر اساس آن به طور متوسط ۳۰ درصد افزایش تعرفه اعلام شده است که همین امر تا حدودی نگرانی فعالان این حوزه را کاهش خواهد داد.
علاوه بر این همان‌طور که در قرارداد‌های تجدیدپذیر و دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های ساتبا آمده است چنانچه در قرارداد‌ها و پروژه‌های توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر از تجهیزات و خدمات داخلی استفاده شود رقم قرارداد تا ۳۰ درصد قابل افزایش است.
همچنین امکان صادرات برق حاصل از نیروگاه‌های تجدیدپذیر مصوبه بجایی بود که اخیر ابلاغ شد.
با این وجود اما تفسیر بودن قوانین و کارهای کارشناسی، طولانی بودن اخذ مجوزها برای شروع فعالیت و شفاف نبودن برخی از قوانین می‌تواند باعث عدم رغبت سرمایه‌گذاران در این حوزه شود .
بنابراین در عین حال که دولت این‌گونه حمایت‌ها را در نظر گرفته لازم است با ساده کردن مراحل اخذ مجوزها سرمایه‌گذار را برای ورود به این عرصه ترغیب کند .
منبع: جهان صنعت