اقتصاد 24- توسعه صادرات غیر نفتی حلقه گمشده ای در توسعه اقتصادی کشور که هنوز برای آن علاج واقعی و قطعی اندیشیده نشده است. کاهش صادرات غیر نفتی حاکی از عملکرد ضعیف نهاد متولی دارد چراکه تحریم ها شاید در برخی موارد شرایط را برای صادرات سخت تر کرده باشد اما در عمل، برخورد سلیقه ای برخی مدیران در این بخش مهم، بازتاب نامطلوبی را برجای گذاشته است.
فعالان بخش خصوصی همواره بر عملکرد نهاد حمایتی صادرات غیرنفتی نقد دارند و در همین راستا به دنبال راه های عبور از بن بست رکود صادرات غیر نفتی هستند.
وزیر صنعت معدن و تجارت به تازگی بیان کرده است باید به دنبال بازارهای صادراتی جدید و تثبیت خودمان در این بازارها باشیم. به گفته رضا رحمانی، امسال در وزارت صنعت، معدن و تجارت ۷ محور و ۳۴ برنامه عملیاتی برای رونق تولید تهیه شده است. امسال افزایش صادرات به کشورهای همسایه و دوست به دستور جدی وزارتخانه تبدیل شده و حتماً باید به دنبال بازارهای صادراتی جدید و تثبیت خودمان در این بازارها باشیم.
ضعف های اجرایی در صادرات غیر نفتی
یکی از نقاط کانونی که به‌عنوان راهکاری موثر برای حمایت از صادرکنندگان مورد تاکید بخش خصوصی قرار دارد، همگرایی سازمان‌هایی است که در حوزه حمایت از صادرات غیرنفتی دارای مسوولیت هستند. درحالی که مدیران بانک توسعه صادرات از ساز و کارها و برنامه‌های جدید خود برای ارتقای عملکرد صادرات رونمایی می کنند، فعالان اقتصادی در یکی از مهم‌ترین محورهای مباحث خود به بیان مشکلات موجود در بخش نقل و انتقالات پولی و افزایش هزینه مبادله در دو حوزه صادرات و واردات می پردازند.
نمایندگان بخش خصوصی در عین حال، عدم هماهنگی میان نهادهای مختلف حمایت‌کننده تجاری را یکی از چالش‌های اصلی برای تجار می دانند. بر این اساس، صادرکنندگانی که قصد دارند از خدمات نهادهای مذکور بهره‌مند شوند در دالان فرآیند‌های بوروکراسی چند مرحله‌ای گرفتار می‌شوند که نتیجه آن افزایش هزینه‌های مختلف است. بنابراین ازمنظر فعالان اقتصادی، موثرترین راهکار برای اصلاح رویه فعلی، همگرایی نهادهای حمایتگر مثل صندوق ضمانت صادرات و بانک توسعه صادرات است.
راه گریز دولت ها از توسعه صادرات غیر نفتی
در همین رابطه صادر کننده نمونه سال 89 با بیان اینکه با توجه به مشکلات موجود در کشور بیشتر بازارهای صادراتی را از دست داده ایم، گفت: دولت ها به جای اینکه با این موضوع مقابله کنند به دنبال راه های گریز از واقعیت هستند.
اسحاق بیات در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد 24 گفت: سال هاست که در راستای تحقق توسعه صادرات غیر نفتی، راهبردها، نقشه ها و برنامه هایی طراحی شده است اما هیچ یک از این موارد در این بخش اجرایی نشده است .
این صادرکننده نمونه با اشاره به برخی از مشکلات صادراتی گفت: سیاست ها و دستورالعمل های ارزی دولت، اعمال سلیقه در ممنوعیت های صادراتی، برخورد قهری با صادرات برخی کالاها و محصولات و از همه مهتر نحوه انتقال پول از مشکلاتی است که هیچ جای دنیا با آن درگیر نیست به جزء کشوری که همه به دنبال توسعه صادرات هستند اما دریغ از یک حمایت جدی و اجرایی!
بیات با تاکید بر اینکه سال ها فعالیت در حوزه صادرات نشان می دهد کشوری در این بخش موفق و پیشتاز است که دولت به عنوان حامی پشت سر صادرکننده ایستاده و به عنوان یک تکیه گاه مطمئن، مشوق صادرکنندگان است اما متاسفانه این مورد در کشور تاکنون پس از گذشت بیش از 40 سال هر روز شرایط نامناسب تری را به خود می گیرد چراکه دولت ها به عنوان ناجیان کاغذی و سخنوران نقش خود را بازی می کنند .
این فعال اقتصادی و صادرکننده محصولات ایرانی با تاکید بر اینکه هیچ یک از وعده های دولت ها طی این سال ها محقق نشده است گفت : هر دولتی که اختیار اجرایی کشور را بر عهده می گیرد به دنبال اعمال سلیقه و برخوردهای جناحی خود است و متاسفانه موضوع تحریم را برای خودشان بهانه می کنند اما همه می دانند که هرچند تحریم یک جانبه و ویران گر است اما فعالان اقتصادی اگر با حمایت دولتمردان برای توسعه کشور حرکت داشته باشند قطع زهر تحریم ها گرفته خواهد شد .
بیات با تاکید بر اینکه کشور نیازمند توسعه صادارت غیر نفتی است گفت : برای تحقق برنامه ها باید دولتمردان فاصله حرف تا عمل را کوتاه تر کنند و جای پرداختن به پاک کردن و نوشتن صورت مسئله،راهکارهایی که سال ها ی گذشته هم با همین شیوه تبیین شده اما مسکوت مانده است را به اجرا بیندازند.
این فعال اقتصادی با انتقاد از اینکه دیگر در حاشیه بازارهای صادراتی هم جایی نداریم گفت: تمام این موارد را دولت ها بهتر از هر فعالی می دانند اما واردات را به صادرات ترجیح می دهند .
گمشدن شالکه توسعه صادرات غیر نفتی
از سوی دیگر یک عضو هیات نمایندگان اتاق ایران می گوید : بهبود فضای کسب‌وکار، داشتن زیرساخت‌های قوی و آماده‌سازی بسترهای لازم مواردی است که برای توسعه صادرات غیر نفتی باید اجرا شود اما هنوز با این مشکلات توقع افزایش صادرات را داریم.
فریال مستوفی در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد 24 می افزاید: نقشه راه و برنامه مشخص و اصولی برای تقویت و توسعه صادرات غیر نفتی شاید بارها از سوی متولیان مطرح شده باشد اما هنوزفعالان اقتصادی در انتظار اجرای آن هستند. شفافیت و امکان پیش‌بینی دورنمای اقتصادی، به‌بیان‌دیگر کنترل ریسک های موضوعی (نوسانات قیمت ارز، دستورالعمل های صادراتی و...)، عدم ترغیب سرمایه گذار خارجی و داخلی برای مشارکت در طرح ها و از همه مهمتر تصمیمات خلق الساعه و سلیقه ای بدون مشورت با بخش خصوصی حلقه های مفقوده در نظام توسعه صادرات غیر نفتی است موضوعاتی که بارها تکرار شده و خود متولیان بیشتر از فعالان اقتصادی به اهمیت وجود آن تاکید دارند.
به گفته مستوفی، در حال حاضر صادرکنندگان ما قادر به تصمیم گیری جهت نحوه صادرات محصولات و کالاهای تولیدی‌شان ندارند و نمی دانند در چند روز آینده چه تصمیمات جدیدی اتخاذ می شود و آیا قادرند در زمان اندک بازار هدف خود و مشتری محصولاتش را پیدا و برای مدتی آن را حفظ کنند ؟! روند آینده سیاست‌های پولی، مالی، ارزی، تجاری و مالیاتی از جمله عوامل مهم و مؤثر بر تصمیم‌گیری فعالان اقتصادی به ویژه صادرکنندگان است که همین موارد از شاخص‌های ارزیابی امنیت اقتصادی برای ورود به بازار ایران محسوب می‌شود.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران تاکید داشت: ابتدا و قبل از بیان هر وعده ای باید بدانند با آن چگونه باید برخورد کرد نه اینکه با این تاکیدات، فضا را برای صادرکننده سخت تر کنند.