اقتصاد24- پس از حدس و گمان‌ها و تکذیب‌های پیاپی، بالاخره قیمت بنزین افزایش یافت و در پی آن از بسته حمایتی دولت نیز رو نمایی شد. در این چند روزه نکات بسیاری در رابطه با افزایش قیمت بنزین مطرح شد؛ با این حال این تصمیم هنوز ابعاد ناگفته بسیاری برای تحلیل وجود دارد که بهتر بود دولت پیش از قیمت گذاری جدید به آن توجه می‌کرد. محمد گلشاهی کارشناس اقتصادی ابعاد اقتصادی تصمیم دولت را بررسی کرده است. او در تشریح بررسی‌های خود میگوید: اعتراض به افزایش قیمت بنزین امری جهانی است و در بیشتر کشورها افزایش قیمت، با واکنش مردم همراه می‌شود و ارتباطی به توسعه یافتگی یا عدم توسعه یافتگی آن کشور ندارد. این قضیه هم در کشوری مانند فرانسه اتفاق افتاده هم در کشوری مانند اندونزی. بنابراین واکنش به گران شدن بنزین امری طبیعی است.
گلشاهی میگوید: اعتراضات مردمی را باید در کنار موج گرانی های یکسال اخیر قرار داد تا مشخص شود وضعیت اقشار آسیب پذیر به چه منوال است. مجموع نرخ تورم و نرخ بیکاری از ۲۰/۸ درصد در بهار ۱۳۹۷ به ۴۸/۴ درصد در بهار امسال رسیده است.
بهتر دولت ابتدا یارانه‌ها را پرداخت می‌کرد تا مردم مبلغ را در حسابشان ببینید، سپس طرح را اجرا می‌کرد
این اقتصاددان در ادامه میگوید: نکته دوم در رابطه با اقدام دولت شتابزدگی در اجرای این طرح است. این شتابزدگی باعث شد اقدماتی که از نظر روانی باعث امنیت خاطر بیشتر مردم می‌شد انجام نیفتد، مثلا در دور اول افزایش قیمت بنزین و انرژی که به طرح هدفمندی یارانه ها معروف شد دولت وقت، از مدت‌ها قبل به اطلاع رسانی درباره انجام چنین طرحی پرداخت و پس از آمادگی ذهنی مردم، ابتدا اقدام به واریز یارانه‌ها کرد و وقتی آحاد جامعه مبلغ را در حساب خود دیدند، آنگاه دولت اقدام به اجرایی کردن طرح هدفمندی یارانه‌ها کرد.
تصمیم‌های سخت اقتصادی را دولتی باید بگیرد که در بالاترین سطح محبوبیت قرار دارد
گلشاهی معتقد است کاهش قیمت حامل‌های انرژی در هر کشوری بستری را می خواهد که اگر فراهم نباشد، اجرای آن با مشکل همراه می‌شود؛ مثلا گفته می‌شود هنگام اجرای آزادسازی قیمت‌ها بهتر است تورم در کمترین میزان خود باشد یا اینکه دولت در بالاترین سطح محبوبیت خود قرار داشته باشد. در رابطه با سطح محبوبیت دولت در کشور نمی‌توان رقمی را ارائه داد اما مطمئنا نرخ تورم با وجود ثبات نسبی قیمت‌ها در چند ماه گذشته در حد بالایی به لحاظ تاریخی قرار دارد. علاوه بر این در این چند روزه صحبت‌هایی شنیده شده که مصرف بنزین در کشور به سطح خطرناکی رسیده است.
او ادامه می‌دهد: بهمن سال گذشته دولت اعلام کرد با افتتاح پالایشگاه ستاره خلیج فارس نه تنها دیگر نیازی به بنزین وارداتی نداریم بلکه صادرکننده آن شدیم. اما اگر با این افزایش سه برابری قیمت بنزین آمار مصرف از ۱۰ تا ۲۰ درصد بیشتر کاهش نیافت لذا این موضوع نشان می‌دهد که بنزین در زندگی امروز مردم ما کالایی غیر قابل جایگزینی است و این موضوع یا بابت مشکل زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی یا هر عامل دیگری است. این یعنی در جامعه امروز بنزین مانند نان یک کالای ضروری برای بسیاری از خانوارهاست؛ همچنانکه بسیاری از جوانان به خصوص در شهرهای بزرگ در تاکسی‌های اینترنتی یا آژانس‌ها مشغول فعالیت هستند و بنزین نیاز هر روز آنان است.
گلشاهی میگوید: باید این سوال را پرسید که آیا افزایش قیمت بنزین و تاکید بر عدم افزایش قیمت حمل و نقل؛ برای کشانی که مشغول به کار هستند، صرفه اقتصادی دارد؟ همچنین اگر افزایش قیمت بنزین بدون افزایش کرایه‌های حمل و نقل باشد، آیا ادامه فعالیت این قشر امکان‌پذیر خواهد بود؟
خودروهای داخلی پرمصرف هستند، ایراد از مردم نیست
او توضیح می‌دهد: در رابطه با میزان سهمیه و قیمت بنزین آزاد ابهاماتی وجود دارد. در واقع ۶۰ لیتر در ماه احتمالا کفاف بسیاری از افراد را نخواهد داد و مبلغ ۳ هزار تومان برای بنزین آزاد نیز با توجه به متوسط درآمد شهروندان ایرانی مبلغ بالایی محسوب می‌شود. شاید منطقی تر آن بود که حداقل این ۶۰ لیتر با همان قیمت قبلی ارائه می‌شد و افزایش قیمت بنزین برای خرید آزاد آنهم به صورت جزیی‌تر انجام می‌شد.
گلشاهی میگوید: بررسی محصولات تولیدی کارخانه‌های اتومبیل‌سازی ایرانی و میزان مصرف سوخت آنها در هر صد کیلومتر به خوبی موید پایین بودن ۶۰ لیتر برای مصرف ماهانه اتومبیل‌های شخصی است. مسئله زمانی پُررنگ تر به نظر می‌رسد که به این واقعیت توجه کنیم خانوارهای کم درآمد نه ماشین‌های کم مصرف یا هیبریدی بلکه از همین ماشین‌های پُرمصرف داخلی استفاده می‌کنند.
مبلغ یارانه با توجه به تورم، ۲۰ هزار تومان ارزش دارد
این اقتصاددان توضیح می‌دهد که کمک مالی ارائه شده در طرح نیز به نسبت افزایش قیمت‌ها چندان رقم بالایی به شمار نمی‌رود و با افزایش سالیانه تورم، از قدرت خرید آن کاسته می‌شود کما اینکه بنا به اذعان رییس سابق بانک مرکزی یارانه ۴۵۵۰۰ تومانی سال ۱۳۸۹، امروز قدرت خریدی معادل ۱۰ هزار تومان دارد. یعنی مجموع یارانه و کمک مالی در نظر گرفته شده در طرح که بنا به شنیده‌ها مجموعاً برای یک نفر ۱۰۰ هزار تومان می‌شود، تقریبا معادل نصف یارانه پرداختی در سال ۱۳۸۹ است. (۲۰ هزار تومان)
گلشاهی میگوید: اگر شما ۶۰ لیتر بنزین سهمیه‌ای خود را مصرف کنید در حدود سی هزار تومان کمک خود را استفاده کرده‌اید (۶۰ لیتر ضربدر ۵۰۰ تومان مابه التفاوت قیمت بنزین ۱۰۰۰ تومانی با ۱۵۰۰ تومانی) و وقتی که ۱۳ لیتر نیز بنزین آزاد به آن اضافه شود عملا چیزی از کمک مالی باقی نمانده و بقیه را باید از جیب خود خرج کنید. یعنی یک باک ۴۰ لیتری بنزین آزاد تفاوتی ۸۰ هزار تومانی در حالت قبلی و جدید ایجاد می‌کند. به نظر می‌رسد یا باید قیمت بنزین آزاد کاهش یابد یا کمک مالی افزایش یابد تا کمی به تعادل برسیم.
منبع: رویداد24-