اقتصاد24- اختصاص ارز 4200 به کالاهای اساسی رانت آشکار ایجاد می کند؟ محمد باقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه طی روزهای گذشته در پاسخ به این پرسش که آیا دولت برای سال 99 نیز تصمیم به استفاده از دلار 4200 تومانی برای تأمین کالای اساسی دارد، توضیح داد: «بله؛ تصمیم ما قطعی است زیرا اگر به جای دلار 4200 تومانی از ارز نیمایی استفاده شود، یعنی پذیرفته‌ایم از ابتدای فروردین ماه 99 مرغ و شکر به جای ارز 4200 تومانی با دلار حدود 11 هزار تومانی تأمین شود که در این شرایط همه چیز گران خواهد شد؛ دولت به‌دنبال مهار تورم است.»
اما سوال اینجاست که ادامه اختصاص ارز 4200 تومانی می تواند به مهار تورم کمک کند؟ تصمیم جنجالی اعلام ارز 4200 تومانی که نهایتاً بازار به آن واکنش نشان داد و فاصله قیمتی بازار همچنان سه برابر آن است همواره محل بحث کارشناسان بوده است. با افزایش قیمت ارز در بازار آزاد دولت تصمیم گرفت تا برخی کالاهای اساسی با همان ارز 4200 تومانی وارد شود. این یارانه به واردات جهت کنترل بازار انجام گرفت. موضوعی که البته در عمل چندان منجر به کنترل تورم نشد. یارانه ارزی اختصاص داده شده به واردکنندگان منجر به رانتی شد که انگیزه واردکننده را برای خرید با ارز ارزان و فروش با ارز گران را بیشتر کرد. حالا اما این طرح همچنان قرار است در سال 99 نیز ادامه پیدا کند.
ارز 4200 یا رانت آشکار ؟
میثم رادپور کارشناس مسائل اقتصادی در گفت و گو با اقتصاد24 گفت: دلیل افزایش قیمت بنزین از سوی مسئولان دولتی برداشتن یارانه پنهان و توزیع آن به طبقات پایین جامعه عنوان شده است اما با ادامه تخصیص ارز 4200 تومانی در واقع یارانه پنهان را حذف کرده و به جای آن رانت آشکار توزیع می‌شود.
وی تصریح کرد: با این کار در واقع به طور مستقیم و بی واسطه به تعدادی واردکننده رانت ارز ارزان اختصاص می یابد که معلوم نیست صرف چه چیزی می شود.
این اقتصاددان با اشاره به بی اثر بودن اختصاص ارز 4200 در تورم گفت: مرکز آمار گزارشی منتشر کرده که در آن اشاره شده است تورمی که دهک های بالا و پایین تجربه کرده اند تقریباً با هم برابر هستند و اختلاف اندکی با هم دارند. پس باید پرسید اختصاص ارز 4200 تومانی چه کمکی به دهک های پایین جامعه کرده است؟
رادپور اضافه کرد: با فرض اینکه دهک‌های پایین جامعه مصرف‌کننده کالاهای اساسی هستند، بنابراین باید با اختصاص ارز 4200 تومانی به طرز قابل توجهی یعنی به اندازه اختلاف دلار 4200 تومانی با 12 هزار تومانی تورم دهک های پایینی کمتر باشد که این اتفاق رخ نداده است.
وی طرح دلار 4200 تومانی را شکست خورده دانست و افزود: بنابراین اصرار به ادامه این کار، منطقی به نظر نمی رسد.
اختصاص ارز 4200 یک اقدام پوپولیستی است
این کارشناس اقتصادی گفت: باید آمار بانک مرکزی را به آقای نوبخت نشان داد که طبقه مرفه با مصرف کالاهای لوکس در خانه های آنچنانی به طور تقریبی همان فشار تورمی را احساس کرده است که دهک های پایین با مصرف کالاهای خوراکی و اساسی مانند نان، سبزیجات و... تجربه کرده اند.
رادپور با بیان اینکه حذف ارز 4200 ایجاد تورم مضاعف نمی کند، اظهار کرد: با اختصاص این رانت در واقع منابع ارزی را خالی می‌کنند و در نهایت با کمبود این منابع بالا رفتن قیمت دلار سبب می شود فشار تورمی بیشتری به اقتصاد وارد شود. در واقع اگر اختصاص ارز رانتی اثر ناچیزی بر کنترل قیمت ها داشته باشد که البته این اثر هم ثابت نشده است، اما کم شدن منابع ارزی اثر بیشتری بر افزایش قیمت‌ها می‌گذارد.
وی افزود: اختصاص این ارز به افرادی واردکننده، انگیزه فروش آن کالا با قیمت ارز بازار را بالا می برد و دولت نمی تواند به طور کامل جلوی این اتفاق را بگیرد.
این کارشناس اقتصادی یادآور شد: به نظر می رسد اینگونه تصمیم ها و اظهارنظرها بیشتر جنبه پوپولیستی دارد تا از فضای افزایش قیمت بنزین جلوگیری شود در حالی که به صورت عملی تجربه اختصاص ارز 4200 تومانی به برخی کالاهای اساسی شکست خورده است.