اقتصاد24- فرصت ۹۰۰ میلیارد دلاری - براساس آنچه کارشناسان اعلام کردند، با امضای موافقتنامه تجاری ایران و اوراسیا، صادرکنندگان روس از تعرفه ارزان‌قیمت ایران استفاده می‌کنند و در مقابل تجار ایرانی به بهانه نبود گواهی مبدا به صورت سیستماتیک نمی‌توانند از این فرصت بهره‌مند شوند. اگرچه در این خصوص ابلاغیه جدیدی در دستور کار قرار گرفته که به دنبال آن وجه اضافی پرداخت‌شده توسط تجار قابل استرداد است. با این حال برخی از صاحب‌نظران اقتصادی معتقدند دولت بدون مشورت با بخش‌خصوصی قرارداد تجاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا را امضا کرده است که همین موضوع می‌تواند تجربه ناموفقی را در حوزه تجارت برای کشور به ارمغان آورد همان‌طور که در رابطه با تجارت ترجیحی با ترکیه، منافع زیادی نصیب تجار ترک شد.
اما با در نظر گرفتن همه این موارد به طور کلی کارشناسان بر این عقیده هستند که موافقتنامه تجاری ایران و اوراسیا فرصت مناسبی برای کشور به خصوص برای بخش کشاورزی به حساب می‌آید. در واقع موافقتنامه تجاری ایران و اوراسیا فرصت مناسبی برای به حداقل رساندن مشکلات تهاتر واردات و صادرات کالا با یکدیگر است و می‌تواند منجر به افزایش صادرات شود اگرچه در این خصوص مشکلاتی وجود دارد که باید هر چه سریع‌تر حل شود.
در غیر این صورت فرصت طلایی تجارت با اوراسیا نیز به دلیل نبود زیرساخت‌ها از دست خواهد رفت. در همین خصوص رییس سازمان توسعه تجارت گفت: «زیرساخت‌های لازم از جمله حمل‌و‌نقل، نظام بانکی و… باید بهبود پیدا کند تا بتوان از این فرصت استفاده کرد.» این در حالی است که در شرایط فعلی با توجه به نبود زیرساخت‌های لازم اعم از کمبود کانتینر‌های یخچالی و مشکلات در بحث حمل‌و‌نقل دریایی، دستیابی آمار صادرات به ارقامی که مدنظر دولت است نظیر صادرات دو میلیارد دلاری صادرات محصولات کشاورزی به اوراسیا امکان‌پذیر نیست. اما در صورت حمایت همه‌جانبه مسوولان در بخش تامین زیرساخت‌ها و کاهش تعرفه‌های ترجیحی گمرک می‌توان از فرصت پیش‌آمده در صادرات کالاهای مزیت‌دار استفاده کرد.
در حال حاضر سهم ایران از کل حجم تجارت اوراسیا ۳/۰ درصد است اما با امضای قرارداد موقت تجارت آزاد ایران با اوراسیا دو طرف برای ارتقای این سهم در تلاش هستند. نکته قابل تامل اینکه از مجموع ۸۶۶ میلیارد دلار تجارت اوراسیا سهم ایران به کمتر از سه درصد می‌رسد که با امضای موافقتنامه اخیر می‌توان سهم تجارت را به ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار افزایش داد. نگاهی به آمارها نشان می‌دهد در هفت ماهه امسال صادرات ایران به کشورهای عضو اوراسیا با ۵۲ درصد رشد به ۴۹۰ میلیون دلار رسید و واردات ایران از اعضای این اتحادیه با سه درصد کاهش از ۷۹۲ میلیون به ۷۶۸ میلیون دلار رسید.
همگرایی اقتصادی با کشورهای همسایه
بر همین اساس همایش اوراسیا، آشنایی با فرصت‌ها و الزامات توسعه روابط اقتصادی و تجاری ایران با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا با حضور رضا اردکانیان وزیر نیرو، مدرس‌خیابانی قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور بازرگانی، آکماتوف و نیکیشینا وزرای تجارت کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا، حمید زادبوم رییس سازمان توسعه تجارت ایران و همچنین اعضای اتاق بازرگانی ایران و بازرگانان و صادرکنندگان ایرانی با هدف مذاکره برای افزایش سطح مبادلات تجاری برگزار شد.
وزیر نیرو و رییس کمیسیون‌های مشترک همکاری تجاری و اقتصادی ایران با روسیه و ارمنستان در این همایش گفت: ایران به دلیل قرار گرفتن در مسیر ارتباطی بین کشورهای خلیج‌فارس و برخورداری از ذخایر فسیلی، همچنین قرار گرفتن در میان بازاری وسیع می‌تواند شریکی مطمئن و مناسب برای اوراسیا باشد. رضا اردکانیان اظهار کرد: ایران و اوراسیا بعد از چندین سال مذاکره در اردیبهشت ۹۷ موفق به امضای قرارداد موقت آزاد تجاری شدند و درصدد هستیم بعد از سه سال اجرای آزمایشی به قرارداد تجارت آزاد تبدیل شود.وزیر نیرو با تاکید بر لزوم رفع موانع اجرای موافقتنامه اوراسیا خاطرنشان کرد: این موافقتنامه در صورت اجرای جدی و صحیح، زمینه را برای بسط مناسبات اقتصادی و توسعه مبادلات تجاری ایران و کشورهای عضو اتحادیه فراهم کرده و به توسعه اقتصادی این کشورها منجر خواهد شد.
وی همگرایی اقتصادی به خصوص با کشورهای همسایه را جزو اولویت‌های سیاست خارجی ایران برشمرد و گفت: می‌توان شکل‌گیری بلوک جدید اقتصادی در قالب اتحادیه اقتصادی اوراسیا را به فال نیک گرفت چراکه شکل‌گیری این اتحادیه نمونه خوبی از همکاری منطقه‌ای و سیاست منطقه‌گرایی در دهه اخیر بوده و امید است صلح و آرامش بیشتری در منطقه به ارمغان آورد.
افزایش ۲۷ درصدی صادرات به اوراسیا
همچنین در این همایش وزیر تجارت اتحادیه اقتصادی اوراسیا از افزایش ۲۷ درصدی واردات کشورهای عضو این اتحادیه از ایران خبر داد و گفت: تعرفه‌های ترجیحی در گمرکات کشورهای عضو عملیاتی شد. ورونیکا نیکیشینا با تاکید بر اینکه فشارهای سیاسی و مداخلات سایر کشورها منجر به توقف اجرایی شدن توافقنامه تجاری ایران و اوراسیا نخواهد شد، گفت: از زمانی که هنوز توافقنامه تجارت ترجیحی میان ایران و اوراسیا اجرایی نشده بود، تجار این کشورها علاقه‌مند به تجارت با ایران بودند و خوشبختانه پس از امضای این توافقنامه صادرات محصولات ایرانی به اتحادیه اوراسیا با ۲۷ درصد رشد مواجه شده است.وزیر تجارت اتحادیه اقتصادی اوراسیا بیان کرد: در زمان کوتاهی که این توافقنامه به امضا رسیده، سطح مناسبات اقتصادی به خوبی پیش رفته است و بر این اساس مذاکراتی هم آغاز خواهد شد تا بتوانیم سطح توافقنامه تجارت ترجیحی را به تجارت آزاد ارتقا دهیم.
وی تصریح کرد: توافقنامه‌های لازم به صورت رسمی امضا شده و کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا می‌توانند راجع به واردات ایران اقدام کنند ضمن اینکه گمرکات کشورهای عضو این اتحادیه نیز تعرفه‌های ترجیحی را اعمال خواهند کرد.به گفته نیکیشینا، از وزارت امور خارجه ایران نیز نامه‌ای دریافت شده که تعرفه‌های ترجیحی در گمرکات ایران نیز برای کشورهای عضو اتحادیه عملیاتی شده است. این در حالی است که اکنون برای صدور گواهینامه‌های مبدا مشکلاتی وجود دارد و در آینده نزدیک اطلاعات آن را نیز در اختیار ایران قرار خواهیم داد. وی گفت: اکنون ۳۴ منطقه مختلف عضو اتاق‌های بازرگانی ایران در زمینه صدور گواهی مبدأ هستند و امیدواریم بتوانیم در زمینه صدور گواهینامه مبدا نیز به صورت فیزیکی، کاغذهای سربرگ‌داری را تبادل کنیم.
ضرورت حذف دلار از مبادلات
قائم‌مقام وزیر صمت نیز با تاکید بر اینکه دلار باید از مبادلات تجاری میان ایران و اوراسیا حذف شود، گفت: فارغ از تحریم آمریکا، کشورها براساس منافع ملی خود، روابط تجاری با ایران را گسترش می‌دهند. حسین مدرس‌خیابانی با برشمردن امتیازات انعقاد توافقنامه مشترک میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا گفت: برخلاف تحریم‌های آمریکا، ایران مسیر توسعه تجارت با دنیا را ادامه داده و پیوستن به بلوک‌های تجاری و پیمان‌های منطقه‌ای را با قدرت دنبال می‌کند. مدرس‌خیابانی با تاکید بر اینکه مداخله خارجی بر اجرای کامل این توافقنامه خللی وارد نمی‌کند، اظهار کرد: براساس تاکیدی که کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا دارند اجازه اخلال در اجرای این توافقنامه را با فشارهای خارجی نخواهند داد. این در حالی است که براساس مطالعات انجام شده سطح مبادله تجاری ایران با اوراسیا می‌تواند به این شرط ۳۰ میلیارد دلار افزایش پیدا کند.
مدرس‌خیابانی با بیان اینکه هم‌اکنون سهم ایران از مبادلات ۹۰۰ میلیارد دلاری کشورهای اوراسیا با دنیا تنها ۶/۲ میلیارد دلار است، خاطرنشان کرد: بر این اساس سهم ایران ۳/۰ درصد از مجموع تجارت این اتحادیه با دنیاست ضمن اینکه حجم تجارت کشورهای عضو اوراسیا با ما حدود دو درصد است و این توافقنامه تجاری می‌تواند باعث شود مبادلات تجاری در حوزه صادرات و واردات ارتقا یابد.
این مقام مسوول در وزارت صنعت، معدن و تجارت خاطرنشان کرد: ارتقای سطح مبادلات تجاری با اوراسیا مستلزم توسعه زیرساخت‌های تجاری در زمینه‌های بانکی، بیمه‌ای، گمرکی، حمل‌و‌نقل، ترانزیت، مسائل فنی، استاندارد و ضوابط بهداشتی و سلامت است.
الزامات گسترش روابط تجاری
وی یکی از الزامات مهم جهت اجرایی شدن کامل توافقنامه تجاری ایران و اوراسیا را فراهم ساختن زیرساخت‌های بانکی و تقویت و توسعه آن دانست و خاطرنشان کرد: ایجاد شعب بانک‌های ایرانی در اوراسیا و اعلام آمادگی مجموعه سیستم بانکی کشور برای همکاری مشترک با بانک اوراسیا از جمله این الزامات است چراکه نقل‌وانتقالات پول ایجاد زمینه افتتاح اسناد تجاری برای مبادلات بسیار مهم به شمار می‌رود که اتفاق معناداری در روابط رخ دهد.
او اقدام دوم را حذف دلار و به رسمیت شناختن ارزهای رسمی کشورهای طرف قرارداد اوراسیا با ایران دانست و تاکید کرد: ایران موضوع حذف دلار را با بسیاری از کشورها از جمله روسیه شروع کرده و برای گسترش روابط تجاری با سایر کشورها نیز باید زمینه را برای استفاده از ارزهای ملی طرفین فراهم کرد.
مدرس‌خیابانی الزام سوم برای گسترش روابط تجاری ایران با اوراسیا را ایجاد مکانیسم تهاتر کالا به کالا و مبادله کالایی بین دو طرف دانست و خاطرنشان کرد: علاوه بر سیستم بانکی و افتتاح ال‌سی باید بتوان زمینه تهاتر کالا را هم فراهم کرد. قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در بخش دیگری از سخنان خود الزام چهارم برای گسترش تبادلات تجاری را صنعت گردشگری و ضرورت توسعه آن دانست و گفت: به دلیل پیشینه‌های فرهنگی، حسن همجواری، منافع مشترک منطقه‌ای و شرایط ژئوپلتیک ظرفیت مبادله گردشگر به شکل مناسبی فراهم است و می‌توان در زمینه ارتقای تبادل تجاری به این سمت گام برداشت. وی تصریح کرد: در این راستا باید تصمیم در صدور روادید بین دو طرف و اعطای ویزاهای تجاری، گردشگری و گردشگری سلامت در دستور کار قرار گیرد.
موافقت جهانگیری با تخصیص بودجه
مدرس‌خیابانی الزام ششم در حوزه موفقیت توافقنامه تجاری ایران و اوراسیا را اعزام هیات‌های تجاری و برگزاری نمایشگاه‌های مشترک میان ایران و اوراسیا دانست و گفت: این موضوع می‌تواند زمینه حضور شرکت‌های دو طرف در کشورهای یکدیگر را فراهم آورد که بنا بر اعلام شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران مقرر شده تا نمایشگاه اختصاصی بین ایران و اوراسیا با هدف شناخت تجارت میان دو طرف برگزار شود.
نیاز به گسترش زیرساخت‌ها
رییس سازمان توسعه تجارت ایران نیز در این همایش گفت: تعرفه‌ها باید کاهش پیدا کند و حتی صفر شود چراکه در توسعه روابط علاوه بر کاهش تعرفه‌ها باید زمینه‌های مناسبی برای تجارت فراهم شود. حمید زادبوم با بیان اینکه امروز در شرایطی خاص قرار داریم و نیاز جدی به افزایش روابط در این حوزه وجود دارد، اظهار کرد: روابط ما با کشورهای این اتحادیه باید گسترش پیدا کند و این روند تا ۱۴۰۰ ادامه خواهد داشت. زادبوم بیان کرد: سه سال زمان نیاز است تا زیرساخت‌های لازم برای توسعه اتحادیه اوراسیا فراهم شود.
وی اظهار کرد: بعد جلسات و پیگیری‌های طولانی موافقتنامه ایران و اوراسیا اجرایی شده و نیاز به ایجاد زیرساخت مناسب دارد. زادبوم گفت: نیازی نیست تعرفه تمامی کالا‌ها صفر شود اما بیش از ۹۵ درصد صفر خواهد شد که طی فرآیندی سه تا پنج ساله به سمت صفر شدن حرکت خواهد کرد.
ایستایی کالا را به حداقل می‌رسانیم
رییس کل گمرک نیز در این همایش با تاکید بر اینکه به ازای هر یک روز توقف کالا در گمرک یک درصد به قیمت نهایی آن اضافه می‌شود، گفت: با همکاری وزارت گمرک اوراسیا تصمیماتی اتخاذ می‌کنیم که ایستایی کالا را به حداقل برسانیم.
مهدی میراشرفی با تاکید بر اینکه در یک ماهه گذشته بیش از ۵/۱ میلیون دلار از کالاهای وارداتی کشورهای عضو اوراسیا از تخفیفات ترجیحی کالایی برخوردار شده‌اند، اظهار کرد: براساس توافقنامه بین طرفین، ما به تعهدات تخفیفات ترجیحی گمرکی خود در یک ماه گذشته عمل کرده‌ایم اما کشورهای طرف این مزیت را برای تجار ما قائل نشدند. وی گفت: برای برخورداری تجار ما از تخفیفات ترجیحی نیاز به ۳۴ مهر گواهی مبدا بر اسناد بوده که اخیرا اجرایی شده و امیدواریم با توجه به مدت‌زمان توافقنامه ۱۲ ماهه، تخفیفات ترجیحی برای تجار ما نیز در یک ماهه گذشته اجرایی و هزینه‌های مربوطه به آنها برگردانده شود.
لازم به ذکر است فرم گواهی مبدا و نمونه‌های مهر، امضا و مشخصات مراجع دارای تایید‌کننده آن در کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به گمرکات کشور ابلاغ شد. براساس نامه رییس سازمان توسعه تجارت ایران به رییس کل گمرک، تعداد مراجع صدور گواهی مبدا برای کشور ارمنستان یک، قرقیزستان ۶، قزاقستان ۱۷، بلاروس ۶ و روسیه ۱۳۵ مرکز است.
همچنین بر این اساس اضافه‌پرداخت حقوق ورودی به صورت سپرده با ارائه گواهی مبدا تا ۱۲ ماه پس از تاریخ ثبت اظهارنامه گمرکی مسترد خواهد شد. این در حالی است که برخی تجار نسبت به عدم ارائه تخفیفات گمرکی از سوی برخی کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا گلایه‌مند بوده‌اند که براساس این ابلاغیه جدید، وجه اضافی پرداخت شده توسط آنها قابل استرداد است.
منبع: جهان صنعت