سجاد خداکرمی ، اقتصاد 24- اوضاع و احوال بازار، حکایت از سونامی افزایش قیمت خودرو دارد؟ بازارهای غیررسمی در روزها و هفته‌های بعد از افزایش قیمت بنزین شاهد نوسان و عمدتاً افزایش قیمت خودرو و در کنار آن افزایش قیمت لوازم‌یدکی خودرو بود. در حوزه خودرو این بازار اتومبیل‌های ارزان‌قیمت بود که بیش از دیگر خودروها روند پر نوسان‌تر و افزایشی را شاهد بود و لوازم‌یدکی نیز تقریباً برای تمامی خودروها شیب افزایشی داشت و بنا بر آنچه به‌صورت میدانی مشاهده شد به‌صورت میانگین 15 درصد رشد قیمت را به ثبت رساند.
این روند افزایشی در بازار خودرو و لوازم‌یدکی هرچند طی یک سال گذشته بارها چنین وضعیتی را شاهد بود اما این بار کمی پیش از افزایش قیمت بنزین روی خود را نشان داد و افزایش قیمت این فرآورده سوختی روند را احساسی‌تر، نمودار بازار را افزایشی‌تر و درمجموع قیمت را پر نوسان‌تر کرد. هرچند که این‌ها همه با افزایش قیمت بنزین رخ داد اما کمی دور از انتظار بود و پیش‌بینی‌ها را که عمدتاً برمدار کاهش قیمت خودرو با افزایش قیمت بنزین بود را بر هم اما عوامل بسیاری دست در دست هم دادند تا با افزایش قیمت بنزین شاهد افزایش ناگهانی قیمت خودرو نیز باشیم و در کنار آن رشد عجیب‌تر قیمت‌ها در بازار لوازم‌یدکی را طی این روزها تجربه کنیم.
این‌همه در شرایطی رخ می‌دهد که چند روز پس از افزایش قیمت بنزین و برخلاف آنچه درصحنه عمل مشاهده می‌شد، عباس تابش رئیس سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان گفت: «با افزایش نرخ بنزین باید قیمت خودروها کاهش یابد و اینکه قیمت خودروها در این مدت گران شده به دلایل دیگری است و ربطی به گرانی بنزین ندارد.» وی همچنین بدون اشاره به بازار غیررسمی خودرو به قیمت کارخانه‌ای اشاره کرد که فعلاً به‌صورت کامل در کنترل است و افزود: «هیچ تغییری در قیمت محصولات خودروسازان داخلی نداریم و گران‌فروشی لوازم‌یدکی خودروها نیز تخلف است.» این مقام مسئول در ادامه گفت: «اکنون به دلیل آغاز پیک تقاضای خرید خودرو برخی دلال‌ها به قیمت‌ها دامن می‌زنند و خودرو نیز از کالای مصرفی به سرمایه‌ای تغییر کرده است.»
اگر شوک جدیدی نباشد باید در انتظار ثبات بود
اما این تمام ماجرا نیست چه آنکه سعید موتمنی رئیس اتحادیه دارندگان نمایشگاه و فروشندگان خودرو در گفتگو با خبرنگار اقتصاد 24 پیرو این نوسان قیمتی در بازار خودرو می‌گوید: «از روز جمعه 24 آبان با اعلام افزایش قیمت بنزین تقریباً تابه‌حال عمدتاً برخلاف برخی روزها شاهد افزایش روانی قیمت انواع خودرو بودیم و این روند از یکجایی به بعد با فرونشستن نسبی هیجان کاذبی که در بازار ایجادشده بود شیب کندتری به خود گرفت.»
وی افزود: «البته شروع روند هیجان کاذب افزایش قیمت خودرو یک موج پیشینی‌تر نیز داشت و آن به چند هفته قبل از افزایش نرخ بنزین بازمی‌گردد که به دلایلی شاهد افزایش قیمت خودرو بودیم، افزایشی که در ادامه روند افزایش قیمت‌های پیشینی طی یک سال گذشته در بازار خودرو تحلیل می‌شد.»
رئیس اتحادیه دارندگان نمایشگاه و فروشندگان خودرو با اشاره به اینکه برای تحلیل قیمتی بازار خودرو باید یک بازه یک‌ماهه را موردتوجه قرار دهیم، گفت: «حقیقت جاری این است که روند قیمتی یک ماه گذشته بازار خودرو نشان می‌دهد که اگر در این بازه زمانی تابه‌حال قیمت خودرو در برخی روزها 10 واحد افزایش داشته است و در روزهایی نیز با ثبات یا حتی چند واحد کاهش قیمت روبرو بوده اما درمجموع با خوش‌بینانه‌ترین نگاه ممکن امروز همان خودرو درمجموع با 6 واحد افزایش قیمت روبرو است.»
موتمنی در ادامه افزود: «فرض کنید خودرویی مونتاژی یکی از خودروسازان داخلی مثل سراتو هفته آخر آبان و اوایل هفته اول آذر به قیمتی حوالی 335 میلیون می‌رسد درحالی‌که در ماه‌های ابتدایی پاییز در حدود 280 میلیون خریدوفروش می‌شد. این خودرو در هفته گذشته به 310 میلیون تومان رسیده و روز گذشته باز در حدود 315 میلیون تومان معامله شد. همین مثال در رابطه با خودروهای دیگری که در بازار معامله می‌شوند به‌خصوص خودروهایی که با میانگین 100 میلیون تومان و زیر این مبلغ در بازار معامله می‌شوند نیز وجود دارد.»
سونامی افزایش قیمت خودرو در راه است؟
وی خاطرنشان می‌کند: «این مثال و مثال‌های مشابه نمونه‌ای روندی است که در رابطه با قیمت خودرو طی حدوداً یک ماه گذشته تابه‌حال به‌خصوص بعد از افزایش قیمت بنزین شاهد آن بوده‌ایم. با این افزایش قیمتی که تجربه کردیم گمان نمی‌کنم افزایش قیمت خودرو شیب تندی داشته باشد و فعلاً دور از انتظار است که با موج افزایشی قابل‌ملاحظه‌ای حداقل طی سه ماه آینده روبرو باشیم مگر اینکه باز اتفاق ناپایدار کننده دیگری در بازار یا بیرون بازار خودرو به وقوع بپیوندد که مستقیم یا غیرمستقیم این روند را بیش از این دستخوش تلاطم کند.»
رئیس اتحادیه دارندگان نمایشگاه و فروشندگان خودرو در خاتمه می‌افزاید: «قیمت بازار را عرضه و تقاضا تعیین می‌کند. عرضه در شرایط خوبی به سر نمی‌برد و این به روند افزایشی قیمت کمک می‌کند. البته در این حوزه با ثبت‌نام‌های جدیدی که برخی شرکت‌ها هفته گذشته برقرار کرده‌اند هرچند اندک است اما می‌توانند در به ثبات رسیدن قیمت‌ها و عدم افزایش آن‌ها تأثیرگذار باشند.»
جو احساسی حاکم بر بازار خودرو نبض قیمت را در دست گرفت
همچنین بابک صدرایی کارشناس بازار خودرو در گفتگویی با خبرنگار اقتصاد 24 عوامل مؤثر بر بالا و پایین شدن قیمت‌ها در حوزه خودرو را برشمرد و گفت: «برای درک موضوع نوسانات قیمتی بازار خودرو سه عامل را باید در نظر گرفت که گاهی در پیوند باهم رخ می‌نمایند، یکی شوک‌های بیرونی به حوزه خودرو و دیگری شوک‌های درون این حوزه و سوم رفتار احساسی بازار است که این‌ها منفرد یا در پیوند باهم نوسانات قیمتی را رقم می‌زنند؛ نوساناتی که در یک سال گذشته شیب شدید افزایشی داشته و آن‌طور که دیده و احساس می‌شود کماکان در بر همان پاشنه خواهد گشت.»
وی افزود: «با بر هم ریختن معادلات بازار خودرو در فواصل گوناگون در دوره یک‌ساله اخیر که قیمت‌ها چندین برابر رشد کرده است و عمدتاً رفتارهای هیجانی و احساسی منجر به جابجایی قیمت‌ها شد موضوعی که به نظر در رابطه با افزایش نرخ بنزین هم ما این رفتار را شاهد بودیم. انتظار منطقی که وجود داشت این بود که با افزایش قیمت سوخت باید قیمت خودرو یا کاهش پیدا می‌کرد یا حداقل در همان مدار قبل ثابت می‌ماند اما این‌گونه نشد و جو احساسی حاکم بر بازار خودرو نبض قیمت‌ها را در دست گرفت.»
این کارشناس حوزه خودرو در ادامه گفت: «یکی دیگر از عوامل اصلی موج افزایشی قیمت خودرو را می‌توان در میزان تحویل محصول از طرف کارخانه‌ها دانست. بنابر اعلام وزارت صنعت میزان عرضه خودرو در ۷ ماهه گذشته حدود ۴۰ درصد نسبت به سال قبل کاهش پیدا کرده است و قطعاً کاهش عرضه و افزایش تقاضا، گران شدن خودرو را به همراه خواهد داشت.»
صدرایی خاطرنشان کرد: «در شرایط فعلی خودروسازان توانایی افزایش تولید را ندارند و دارندگان پول‌های سرگردان هم به‌خوبی این موضوع را متوجه شده‌اند. درحالی‌که پول‌های سرگردان تا مدت‌ها به سمت بورس روانه می‌شدند و در این بازار فعال بودند و سود خوبی هم دریافت می‌کردند حالا با کاهش این سود به دنبال سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت جدیدی می‌گردند تا سود بیشتری حاصل کنند و بنابراین به سمت بازار خودرو روانه شده‌اند.»
وی در انتها یادآور شد: «شاید با اقدامات موقتی و دستورها قضایی مسئولان کشور، شاهد رشد قیمت‌ها در کوتاه‌مدت نباشیم اما بر کسی پوشیده نیست که طی یک سال آینده، موج جدیدی از تورم به قیمت محصولات و هزینهٔ خدمات وارد خواهد شد. با این اوصاف، مطمئناً نمی‌توان انتظار داشت قیمت خودروهای ساخت ایران‌خودرو و سایپا نیز ثابت بماند. از یک‌سو، هزینهٔ تولید مواد اولیه افزایش خواهد یافت و از سویی دیگر، یقیناً هزینه‌های مربوط به کارکنان و خدمات پس‌ازفروش خودروهای داخلی، بیش از ماه‌های گذشته خواهد بود.»
از مجموع این گفته‌ها و آنچه در بطن بازار در جریان است و پیشینه قیمتی بازار خودرو و لوازم‌یدکی آن از سال گذشته تابه‌حال که هر از چندی با افزایش قیمت روبرو بوده و هر بار دلایل گوناگونی برای آن بیان‌شده است، همچنین این افزایش قیمت در حوزه لوازم‌یدکی که طی این یک سال به‌طور میانگین بیش از 350 درصد و در حوزه خودرو بر اساس نوع خودرو تا 100 درصد افزایش قیمت رخ‌داده است، درمجموع می‌تواند گویای بخشی از معادله قیمتی باشد که به نظر در ادامه و با نبود هیچ چشم‌انداز روشنی از آنچه که باید نیز شاهد آن خواهیم بود و شاید به سونامی افزایش قیمت خودرو نیز منجر شود. حال افزایش دوباره قیمت‌ها بعد از نرخ‌گذاری جدید برای بنزین که در بخش لوازم‌یدکی تا 15 درصد گزارش‌شده و در خریدوفروش هم به فراخور وجود داشته و روندی ناموزون را پیش گرفته است و در ادامه برخی شرایط نامساعد مزمن خودرو و لوازم‌یدکی آن، چشم‌انداز نه‌چندان روشنی در ارتباط با قیمت‌ها در این حوزه روبروی مردم قرارگرفته است چشم‌اندازی که انگار تنها نگرانی‌ها از آن به درصد میزان افزایش قیمت‌ها منتهی می‌شود و نه کاهش یا پایداری آن‌ها.