اقتصاد24- بودجه نهادهای خاص یا همان جدول شماره 17 بودجه سنواتی، همواره محل بحث و مناقشه بوده است، جدولی که دو سالی هست در لایحه بودجه خبری از آن نیست اما اعتبارات آن در سایر جداول همچنان پار برجاست. هر چند که دولت روحانی طی سال های اخیر با حربه شفاف سازی بودجه و میزان دریافتی برخی نهادهای خاص توانست برخی از این اعتبارات را حذف و یا تعدیل کند.
جدول 17 که مربوط به بودجه برخی نهادهای خاص است طی دو دهه اخیر فراز و فرودهای فراوانی داشته است. شاید بیشترین پرداختی به آنها در دولت محمود احمدی نژاد بوده است اما حسن روحانی طی این سال ها تلاش کرده بودجه غیر ضروری برخی از این موسسات را که حتی در پاره ای موارد وجود خارجی نداشتند حذف کند.
سال 99 به طور قطع یکی از سالهای کم نظیر به لحاظ سختی شرایط بودجه ای در کشور خواهد بود. محدودیت فروش نفت، کسری بودجه، تحریم های بین المللی و... عواملی هستند که این بودجه را متفاوت میکند. چنانکه رئیس جمهوری هنگام تقدیم لایحه بودجه 99 با اشاره به مشکلات پیش رو بودجه آن را بودجه ایستادگی و مقاومت دانست. با این مقدمه باید گفت که محدودیت در منابع درآمدی باید به میزان یکسان و عادلانه بر همه حوزههای دریافت کننده بودجه اعمال شود.
از طرفی موضوع معافیتهای مالیاتی در بودجه شاید یکی از مهمترین نکات مبهم در این لایحه است. در سالی که قرار است دولت منابع درآمدی خود را از نفت به سمت مالیات ببرد، هنوز نتوانسته با برخی از این معافیتهای مالیاتی مقابله کند. آنچه مشخص است در شرایط سخت اقتصادی باید همه مردم و همه بخش های حقیقی و حقوقی به یک میزان از فشار سختی آسیب ببینند.
زور دولت نمی رسد؟
در همین خصوص غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با اقتصاد24 گفت: انصافاً روند پرداخت بودجه به موسسات غیر مولد چه به لحاظ کمی و چه به لحاظ حجم ریالی نزولی شده است.
وی افزود: البته زور دولت به بخشی از آنها نمیرسد و تنها راهکاری که اعمال شد این بود که آنها را به وزارتخانه مادر بسپارد تا آن وزارتخانه نقش نظارتی داشته باشد.
این نماینده مجلس با بیان اینکه جدول شماره 17 تحت عنوان کمک مالی بود که تحت نظارت سازمان حسابرسی قرار نمیگرفت، اظهار کرد: باید گفت اقدامات دولت روحانی در این زمینه قابل تقدیر است. دولت با کاهش و یا حذف برخی از این ردیف های بودجهای تن به درگیری هایی داد که دولت احمدی نژاد با همه ادعایی که داشت نه تنها کاری به این ردیف های بودجه ای نداشت که بودجه آنها را هر ساله اضافه هم می کرد.
شاهمهرههایی که بودجه زور میگیرند
وی در خصوص این نوع بودجه ها گفت: شاهمهرههایی بودند با اسمهایی که همه می شناسند بودجههایی را دریافت میکردند که در برخی مواقع موسسات آنها وجود خارجی هم نداشت، اما طی دو سال گذشته دولت بسیار با این موضوع مقابله کرد و البته بابت آن هزینههایی را هم پرداخت.
جعفرزاده ایمن آبادی افزود: عدهای هم که زور دولت به آنها نمیرسید و شاهمهرههایی به هم چسبیده بودند دولت آنها را به سمت زیر مجموعه های مادر بود تا نظارت بر آنها اعمال شود.
ارادهای برای دریافت مالیات نیست
این نماینده مجلس در خصوص کاستی های بودجه 99 گفت: دولت در بودجه 99 دو اقدامی که ضروری است را انجام نداد؛ یکی معافیت مالیاتی و دیگری فرار مالیاتی که برای این دو معضل، راهکاری در بودجه اعمال نشده است.
وی افزود: طبق اذعان دیوان محاسبات 250 هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی در کشور وجود دارد و در واقع از 40 درصد ظرفیت مالیاتی کشور استفاده می شود. موضوع دیگر بحث معافیت های مالیاتی است که هیچ ساماندهی در این خصوص انجام نگرفت.
جعفرزاده ایمن آبادی تصریح کرد: سازمان امور مالیاتی علم اخذ مالیات را ندارد و به قاطعیت میتوان گفت ارادهای هم برای این کار ندارد. گزارشهایی که دستگاههای نظارتی میدهند مبنی بر این است که سازمان امور مالیاتی بعضاً تعمداً از زیر بار آن خارج می شود.
فشار بودجه ای که دولت اختیار آن را ندارد
همچنین سیامک قاسمی کارشناس مسائل اقتصادی در گفت و گو با اقتصاد24 در خصوص بودجه نهادهای خاص گفت: این بودجه ها فشاری است که روی دولت است و البته اختیار آن به دست دولت نیست. یک بار سال گذشته آقای آشنا در دانشگاه شریف گفته بود که اگر فشاری که پشت برخی از ردیف های بودجه بر دولت هست را افشا کنیم دیگر سنگ روی سنگ بند نمی شود.
وی افزود: مسائل دیگری هم هست که دولت اختیاری در خصوص آن ندارد اما در این مورد خاص دولت فعلی تنها کاری که توانست انجام دهد این بود که در برخی موارد بودجه آنها را کاهش دهد و یا در همان سطح نگاه دارد.
معافیت های مالیاتی نسبت به جدول شماره 17 عدد بزرگتری هستند
قاسمی همچنین یادآور شد: به لحاظ درآمدی ما یکی از پرفشارترین سالهای درآمدی را امسال تجربه کردیم و در سال آینده نیز تجربه خواهیم کرد، اما در نهایت بودجه آن نهادها هم با توجه به نرخ تورم بالا و با توجه به ثابت ماندن آن در واقع قدرت اقتصادی اش کمتر می شود.
این اقتصاددان تصریح کرد: البته در خصوص جدول شماره 17 با توجه به حساسیت جامعه باید گفت که هر چند عدد پرداختی کم نیست اما در اسکلت بودجه ای این عدد بزرگ نیست، اما جامعه روی آن حساس شده است در حالی که بزرگترین منبع مغفول درآمدی در بودجه پایه مالیاتی است که باید افزایش پیدا می کرد.
قاسمی تاکید کرد: بنگاه های اقتصادی غیر دولتیای وجود دارند که از پرداخت مالیات معاف هستند و عدد این معافیت به مراتب از جدول شماره 17 بزرگتر است و در شرایط سخت اقتصادی به نظر می رسد عدم پرداخت مالیات این دسته از نهادها و بنگاه ها قابل توجیه نیست هر چند دولت در این نهادها هم کنترل مدیریتی ندارد و عملاً اختیاری بابت آن ندارد.