اقتصاد۲۴ - زعفران که از آن به عنوان طلای سرخ یاد می شود، یکی از محصولات کشاورزی است که تقریباً انحصار تولید آن در اختیار کشاورزان ایرانی است ولی این تنها انحصاری است در دنیا که نفعی برای انحصارگر نداشته و سهم کشاورزان ایرانی از تولید و فروش این طلای سرخ ناچیز است، در مقابل، انحصار فروش و سودآوری این محصول در اختیار کشورهای دیگری از جمله اسپانیا است و جالب تر اینکه دنیا هم زعفران ایران را به نام ایران نمی شناسد و نهایت اینکه سهم زعفران کاران ایرانی از این طلای سرخ گمنامی و ارزانی است. در عین حال مسئولان و دولتمردان طی سالهای متمادی گذشته اجازه دادند که این دزدی آشکار از جیب کشاورزان ایرانی به نفع دلالانِ عمدتا خارجی انجام شود و تدبیری برای این مساله نداشته اند.
نزدیک به 90 درصد زعفران دنیا در ایران تولید می شود و تولید این محصول در کشورمان سابقه طولانی دارد اما در دنیا زعفران ایران را با برند های تجاری اسپانیا می شناسند و زعفران از ایران به صورت فله یا بسته های غیر تجاری و مصارف خرده فروشی به صورت قانونی و غیر قانونی و چمدانی از کشور خارج می شود.
محمد علی طهماسبی معاون وزیر جهاد کشاورزی در ارتباط با سطح زیر کشت این محصول در ایران و جهان گفته است: از 122 هزار هکتار سطح زیر کشت جهانی زعفران حدود 115 هزار هکتار مربوط به ایران است یعنی حدود 90 درصد تولید و سطح زیرکشت زعفران به ایران اختصاص دارد و در کشورهای همسایه تنها حدود 5 هزار هکتار زعفران کشت می‌شود.
زینلی مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی نیز در ارتباط با ارزآوری این محصول اظهار داشت: سال گذشته 280 تن زعفران به خارج از کشور صادر و 350 میلیون دلار برای کشور ارزآوری داشته است؛ در پنج ماهه سال جاری نیز به رغم تمامی موارد و مشکلات 76 تن زعفران به خارج صادر شده است.
بر اساس این رقم صادرات و ارز آوری صورت گرفته، میانگین صادرات هر کیلوگرم زعفران ایرانی 16 میلیون و 250 هزار تومان (محاسبه با دلار 13 هزار تومانی) بوده است که شامل صادرات به صورت فله و بسته بندی های کوچک می شود؛ عدد به دست آمده 16 میلیون تومانی صادرات هر کیلوگرم زعفران نشان می دهد که عمده صادرات این محصول به صورت فله و با قیمت های پایینی بوده است.
این در حالی است که زعفران در ایران حداکثر کیلویی 10.5 میلیون تومان از کشاورزان خریداری و به قیمت هایی حدود 1000 تا 1500 دلار یا 13 تا 20میلیون تومان به صورت فله ای به فروش می رسد.
زعفران ایرانی حتی در سایت های خرید اینترنتی بین المللی مانند علی بابا، آمازون و ایبی نیز به صورت فله با قیمت های پایینی به فروش می رسد، این در حالی است که همان زعفران بعد از برند سازی توسط دیگر کشور ها با قیمت های بسیار بالای چند ده میلیون تومانی و حتی چند صد میلیون تومانی به فروش می رسد.
زعفران ایرانی با بسته بندی و برند دیگر کشورها مانند اسپانیا شناخته شده و به قیمت حداقل کیلویی 90 میلیون تومان و در مواردی این محصول تا کیلویی 265 میلیون تومان قیمت گذاری شده و به عنوان کالایی لوکس به فروش می رسد.
به طور مثال در سایت ebay آمریکا هر بسته یک گرمی زعفران یک برند با توجه به درجه کیفی آن 15 تا 20 دلار یا 195 هزار تومان تا 260 هزار تومان قیمت قیمت گذاری شده که قیمت هر کیلوگرم از این محصول 195 میلیون تومان تا 260 میلیون تومان می شود.
در همین سایت، قیمت زعفران کشمیری ( منطقه مورد مناقشه میان هند و پاکستان) یک گرمی 11 دلار یا 143 هزار تومان قیمت گذاری شده است که قیمت هر کیلوگرم از این محصول 143 میلیون تومان می شود.
برند دیگری در این سایت، یک گرم زعفران را 9 دلار یا 117 هزار تومان قیمت گذاشته است که قیمت هر کیلوگرم از این محصول 117 میلیون تومان می شود.
فروش زعفران ایرانی در سایت آمریکایی
البته در این سایت خرده فروشی آمریکایی، زعفران با برند ایرانی نیز مشاهده می شود و معدود از شرکت های ایرانی توانسته اند محصول خود را به این صورت و به صورت بسته بندی و ارزش فزوده بیشتر به فروش برسانند اما با این وجود قیمت برند ایرانی کمتر از سایر برندها، حتی کشمیری است به طوری که هر گرم از این محصول 4 دلار یا 52 هزار تومان قیمت گذاری شده است که نرخ هر کیلوگرم آن حداکثر 52 میلیون تومان می شود.
در سایت آمازون نیز هر گرم زعفران ایرانی بسته بندی شده توسط دیگر کشورها 30 دلار یا 390 هزار تومان قیمت گذاری شده است که قیمت هر کیلوگرم از این محصول حدود 390 میلیون تومان می شود.
قیمت یک گرم زعفران با بسته بندی اسپانیا نیز حدود 7 دلار یا 90 هزار تومان قیمت گذاری شده است که قیمت هر کیلوگرم از این محصول 90 میلیون تومان می شود.
در این گزارش، قصد مقایسه قیمت فروش زعفران به صورت فله ای و بسته بندی های کوچک را نداریم و هدف از اعلام قیمت ها به کیلوگرم جلب توجه مخاطب به ارزش افزوده ای است که می توانست عاید تولید کنندگان ایرانی باشد.
آنچه مشخص است قیمت های جهانی زعفران هرگز با قیمتی که این محصول در بازار داخلی کشورمان و آن نرخی که از کشاورزان خریداری می شود، همخوانی ندارد به طوری که نرخ خرید هرکیلوگرم زعفران از کشاورزان داخلی 7 تا 10.5 میلیون تومان است که توسط واسطه ها، تجار و حتی سازمان تعاون روستایی خریداری می‌شود.
سازمان تعاون روستایی با هدف حمایت از تولید، زعفران کشاورزان را به قیمت بالاتر و شاید در برخی از موارد تا یک میلیون تومان بیشتر از نرخ بازار داخلی خریداری می کند اما اختلاف زیادی با قیمت های جهانی دارد و این سازمان نتوانسته است کشاورزان و تولید کنندگان را برای حضور در بازارهای جهانی توانمند کند.
بر اساس اطلاعیه جدید سازمان تعاون روستایی قیمت خرید هر گرم زعفران نگین از کشاورزان 105000 ریال، زعفران مشابه نگین 95000 ریال، زعفران پوشال مرغوب 90000 ریال و زعفران پوشال معمولی 82000 ریال است.
منبع: تسنیم