اقتصاد24 - لایحه بودجه سال ۹۸ در حالی هفته گذشته از سوی رئیس‌جمهور به مجلس شورای اسلامی ارائه شد که در این لایحه سهم دانشگاه‌های مختلف کشور از بودجه دولتی، تعیین و میزان دخل و خرجشان مشخص شد؛ اگر چه آمار ثبت‌شده در این لایحه حاکی از رشد بیش از ۱۳ درصدی بودجه دانشگاه‌ها است، اما رویکردها و تحلیل‌های زیادی را از سوی مسئولان دانشگاهی به همراه داشته است. به گونه‌ای که عده‌ای از صاحبنظران، مسئولان و دانشگاهیان رشد بودجه دانشگاه‌ها در لایحه پیشنهادی دولت را در کنار افزایش بی رویه هزینه‌ها بویژه هزینه تجهیزات، مواد و امکانات آزمایشگاهی ناشی از نوسانات ارزی را ناکافی دانستند و عنوان کردند در صورت تصویب این بودجه فعالیت مراکز علمی و آموزشی در سال آینده با چالش و بحران مواجه خواهد شد و این بودجه کفاف طرح‌های تحقیقاتی و پژوهشی را نمی‌دهد. اما از طرف دیگر عده‌ای نیز معتقد هستند بحث تخصیص به موقع بودجه دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی بیش از افزایش آن اهمیت دارد؛ چرا که جز در سال گذشته هیچ زمانی بودجه تصویبی این مراکز به‌موقع و به صورت صددرصدی تخصیص نیافت و امسال نیز با وجود گذشت حدود ۱۰ ماه از سال جاری هنوز ۵۰ درصد بودجه از سوی خزانه به دانشگاه‌ها واریز نشده است.
البته وزارت علوم نگاه مثبت‌تری نسبت به این بودجه دارد. در همین رابطه "دکتر منصور غلامی وزیر علوم بارها اعلام کرد بر اساس قولی که دولت داده است، بودجه مراکز آموزش عالی و علمی در بودجه سال ۹۸ افزایش خواهد یافت، اگر چه وی تاکید می‌کند که برای افزایش این بودجه باید منتظر نظر نهایی مجلس شورای اسلامی باشیم و ببینم آیا با رشد رقم بودجه موافقت صورت خواهد گرفت یا خیر. اگر چه انتظار این است که با توجه به شرایط اقتصادی کشور و نقش مهم دانشگاه‌ها در رفع نیازهای جامعه همزمان با ماموریت‌ها و سیاست‌هایی که در این زمینه تدوین شده است، جهش خوبی را در این بخش تجربه کنیم".
بودجه دانشگاه‌های بزرگ در لایحه پیشنهادی دولت
نگاهی گذرا به وضعیت بودجه دانشگاه‌ها در لایحه پیشنهادی دولت افزایش بیش از ۱۳ درصدی را نشان می‌دهد و در این لایحه دانشگاه‌های بزرگ کشور با افزایش بودجه مواجه شده‌اند، بطوریکه "بودجه دانشگاه تهران از ۸۸۴ میلیارد و ۱۱ میلیون تومان در سال جاری به یک هزار و ۱۰۴ میلیارد و ۶۷۷ میلیون تومان" ، "دانشگاه شهید بهشتی از ۳۶۶ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان سال جاری به ۴۱۷ میلیارد و ۴۱۲ میلیون تومان"، "بودجه دانشگاه الزهراء از ۱۳۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان به ۱۵۳ میلیارد و ۸۵۷ میلیون تومان"، "بودجه دانشگاه صنعتی شریف از ۳۳۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان به رقمی معادل ۳۸۷ میلیارد و ۱۱۲ میلیون تومان"، "اعتبار دانشگاه علامه طباطبایی از ۲۳۳ میلیارد و ۱۰۰میلیون به ۲۶۲ میلیارد و ۴۷۹ میلیون تومان"، "بودجه دانشگاه هنر از ۵۶ میلیارد و ۷۰۰ میلیون به ۶۸ میلیارد و ۸۸۶ میلیون تومان"، "ردیف دانشگاه خوارزمی از ۱۹۱ میلیارد و ۷۰۰ میلیون در سال جاری به ۲۲۹ میلیارد و ۳۸۸ میلیون تومان"، همچنین" بودجه دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی از ۱۲۷ میلیارد و ۷۲۰ میلیون به مبلغ ۱۵۲ میلیارد و ۲۲۶ میلیون تومان"، "اعتبار دانشگاه تربیت مدرس از ۳۰۶ میلیارد و ۷۰۰ میلیون به مبلغ ۳۶۳ میلیارد و ۳۳۹ میلیون تومان"، همچنین "دانشگاه صنعتی امیرکبیر از ۲۷۶ میلیارد سال جاری به رقمی معادل ۳۲۵ میلیارد و ۲۵۸ میلیون تومان" و در نهایت بودجه "دانشگاه علم و صنعت از ۲۴۸ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان به ۲۸۸ میلیارد و ۶۵۹ میلیون تومان در سال ۹۸ افزایش یافته است".
همچنین در این لایحه برای" دانشگاه پیام نور در سال ۹۸ بودجه‌ای معادل یک هزار و ۲۰۹ میلیارد و ۳۹۶ میلیون تومان پیشنهاد شده که این میزان در سال جاری یک هزار و ۴۴ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان است" و بودجه "دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای نیز از ۷۴۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان سال جاری به ۹۴۷ میلیارد و ۵۸۶ میلیون تومان در سال ۹۸ افزایش یافته است".
بیشترین و کمترین بودجه
بطور کلی بر اساس لایحه بودجه سال ۹۸ از میان دانشگاه‌های کشور، دانشگاه تهران بیشترین بودجه را به خود اختصاص داده و در میان ۱۳ دانشگاه برتر نیز دانشگاه خواجه نصیر کمترین بودجه را دارد.
نگاهی گذرا به آمار و ارقام بودجه بالا بیانگر افزایش بیش از ۱۳ درصدی بودجه دانشگاه‌ها در سال آینده است. اما آنچه مسئولان دانشگاه‌ها را بیشتر نگران می‌کند، امر بودجه نیست و تخصیص به موقع بودجه‌های در نظر گرفته شده بیش از افزایش بودجه اهمیت دارد، همچنان‌که در حال حاضر کمتر از ۳ ماه به پایان سال باقی مانده و با وجود قول‌ها و وعده‌هایی که در این زمینه داده شده، دانشگاه‌ها حدود ۵۰ درصد از بودجه‌های خود را از خزانه دریافت کردند. بنابراین این نگرانی ایجاد می‌شود که در سال آینده که شرایط اقتصادی ناخوشایندی نیز بر کشور حاکم خواهد شد، امکان تخصیص بودجه تصویب شده با چالش مواجه شود.
وعده تخصیص به‌موقع بودجه عملی نشد
در همین راستا دکتر محمود فتوحی، رییس دانشگاه صنعتی شریف اظهار کرد: متاسفانه در حال حاضر بودجه دانشگاه به میزانی که باید، تخصیص داده نشده و حدود ۱۰ درصد کمتر از بودجه در نظر گرفته شده در اختیار این مرکز قرار گرفته است.
وی در ادامه تصریح کرد: اگرچه در حال حاضر ۱۰ ماه از سال را پشت سر گذاشته‌ایم، ولی هنوز بودجه بطور کامل تخصیص داده نشده است. قاعدتا تاکنون باید ۷۰ درصد بودجه سال ۹۷ به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی داده می‌شد.
رییس دانشگاه صنعتی شریف خاطرنشان کرد: سازمان برنامه و بودجه کشور و همچنین معاون اول رییس‌جمهور قول داده است که بودجه ماه‌های قبل را تا پایان این ماه به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی تخصیص دهند که امیدواریم این بودجه در اختیار دانشگاه‌ها قرار بگیرد تا برنامه‌ها و سیاست‌های این مراکز با چالش مواجه نشوند.
خزانه، بودجه‌های تخصیصی را پرداخت نمی‌کند
در ادامه دکتر ذاکری رئیس دانشگاه علم‌وصنعت ایران به آخرین وضعیت تخصیص بودجه دانشگاه‌ها اشاره کرد و افزود: در حال حاضر بودجه سال ۹۷ دانشگاه‌ها حدود ۷۰ درصد تخصیص یافته است. یعنی سازمان برنامه و بودجه به قول خود در این زمینه عمل کرده است؛ اما مشکلی که وجود دارد، خزانه گام بعدی یعنی واریز بودجه را انجام نداده است.
وی در ادامه تصریح کرد: در ماه جاری دانشگاه‌ها با مشکلات شدید بودجه‌ای مواجه هستند و هنوز برای این ماه بودجه خود را دریافت نکرده‌ایم و به شدت تحت فشار هستیم و به مشکلات جدی مالی رسیدیم. امیدوار هستیم مسئولان توجه جدی در این زمینه داشته باشند.
ذاکری با تاکید بر اینکه با گذشت حدود ۱۰ ماه از سال کمتر از ۵۰ درصد بودجه جاری را دریافت کردیم، گفت: این در حالی‌است که باید ما حدود ۷۰ درصد بودجه امسال را دریافت می‌کردیم و در حال حاضر بدهی‌هایی که به خارج از دانشگاه و اساتید و سازمان‌های مرتبط با دانشگاه و طرف قرارداد در خصوص خرید و نگهداری تجهیزات داریم، با مشکل مواجه شده است و امیدوار هستیم قولی که سازمان برنامه و بودجه برای پرداخت این مبلغ تا یک ماه آینده به دانشگاه‌ها داده است، عملی شود. اما امروز در شرایط بحرانی قرار داریم.
در تامین هزینه‌های جاری با مشکل مواجهیم
همچنین دکتر محمود نیلی احمدآبادی، رییس دانشگاه تهران از عدم تخصیص به‌موقع بودجه انتقاد کرد و گفت: در شریط فعلی به دلیل عدم تخصیص به‌موقع بودجه، دانشگاه‌ها و مراکز علمی در تامین هزینه‌های جاری خود در حوزه‌های مختلف دانشجویی، آموزشی، پژوهشی و غیره با مشکل مواجه شده‌اند. بر این اساس، امکان اینکه از درآمدهای اختصاصی دانشگاه صرف فرصت‌های مطالعاتی دانشجویان و اساتید شود، وجود ندارد.
وی در ادامه تصریح کرد: من بارها نیز تاکید کردم، همانطور که در زمان جنگ ارز مورد نیاز دانشگاه‌ها تامین می‌شد و نتیجه آن را امروزه در بخش بزرگی از عملکرد دانشگاه‌ها شاهد هستیم، در شرایط فعلی نیز باید ارز مورد نیاز و یا مابه‌التفاوت ریالی آن در اختیار دانشگاه‌ها و مراکز علمی قرار بگیرد.
رییس دانشگاه تهران اظهار کرد: متاسفانه در حال حاضر تامین هزینه‌های ارزی دانشگاه‌ها در مواردی نظیر فرصت مطالعاتی دانشجویان دکتری و اساتید، هزینه‌های مواد و تجهیزات، شرکت در کنفرانس‌ها و غیره به دلیل عدم تخصیص ارز دولتی و یا معادل ریالی آن با مشکل مواجه شده است.
وی در ادامه تصریح کرد: شرط حفظ کیفیت علمی پژوهش‌های دانشگاه‌ها و جایگاه علمی آنها بر ادامه تبادلات بین‌المللی استوار است. اگرچه امروز تامین کالاهای اساسی و معیشت مردم به‌ویژه اقشار کم درآمد از اولویت ویژه‌ای برخوردار هستند، ولی قطعا آینده کشور و تضمین کیفیت نیروهای کارشناسی و دانشمند کشور به عنوان ستون اصلی توسعه امنیت و اقتدار کشور بستگی به کیفیت دانشگاه‌ها دارد. دولت باید ارز دانشگاه‌ها را نیز در ردیف کالاهای اساسی قرار بدهد.
باید بیشترین تخصیص‌ها را داشتیم
همچنین دکتر حسین سلیمی، رییس دانشگاه علامه طباطبایی نسبت به وضعیت اختصاص بودجه دانشگاه‌ها در سال جاری انتقاد کرد و گفت: متاسفانه این تخصیص‌ها به‌موقع صورت نمی‌گیرد و اخیرا به دلیل اینکه ما در تامین هزینه‌های خود دچار بحران مالی می‌شدیم، دوستان سازمان برنامه و بودجه و همچنین خزانه کشور همکاری کردند که بخش کوچکی از تخصیص مورد نیاز دانشگاه‌ها را پرداخت کنند و ما توانستیم حقوق کارکنان شرکتی و قراردادی دانشگاه را پرداخت کنیم.
وی در ادامه تصریح کرد: ما باید بالای ۷۰ درصد بودجه مشخص را دریافت می‌کردیم، اما در حال حاضر میزان این تخصیص‌ها به ۵۰ درصد نیز نرسیده است.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی همچنین خاطر نشان کرد: سازمان برنامه و بودجه کشور به دانشگاه‌ها این قول را داده است که تا پایان سال بودجه را به صورت ۱۰۰ درصد تخصیص بدهد؛ اما اینکه این قول تا چه اندازه محقق خواهد شد، باید از مسئولان پیگیری کرد. امیدوارم شرایط بودجه دولت به گونه‌ای باشد که بتوانند این قول را عملی کنند.
اگر چه آمار و ارقام لایحه پیشنهادی بودجه ۹۸ دولت حاکی از افزایش بودجه دانشگاه‌ها و بخصوص دانشگاه‌های بزرگ و مادر است، اما تخصیص به‌موقع بودجه تصویب شده موضوعی است که بیش از هر چیز دیگری برای دانشگاه‌ها اهمیت دارد، چرا که در حال حاضر بیش از ۷۰ درصد بودجه دانشگاه‌های دولتی کشور از منابع دولتی تامین می‌شود و دانشگاه‌های بزرگ فقط حدود ۳۰ درصد هزینه‌های خود را با درآمدهای اختصاصی جبران می‌کنند، ضمن اینکه دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی کوچک برای جبران هزینه‌های جاری خود به شدت به این بودجه‌ها متکی هستند و اگر تخصیص‌ها به‌موقع اتفاق نیفتد، این مراکز نه تنها نمی‌توانند در راستای اهداف پیش‌بینی شده حرکت کنند، بلکه دچار بحران نیز خواهند شد.
منبع: ایسنا