ژوبین صفاری، اقتصاد24- «گروه ویژه اقدام مالی (FATF ) یک سازمان بین دولی است که در سال سه بار تشکیل جلسه می‌دهد و اخیرا اجلاسی نداشته و اجلاس آتی آن نیز برای بررسی و تصمیم گیری در خصوص اقدامات کشورها از جمله ایران، در فوریه ۲۰۲۰ (بهمن ماه سال جاری) برگزار می شود.» این صحبت های رئیس مرکز اطلاعات مالی وزارت اقتصاد است که موضع رفتن ایران به لیست سیاه FATF را تکذیب کرده است. اما به طور قطع خطر قرار گرفتن ایران در لیست سیاه این نهاد همچنان وجود دارد.
بنا بر آخرین گزارش گروه ویژه اقدام مالی، اگر تا پیش از فوریه سال 2020 ایران کنوانسیون‌های تامین پالرمو و تامین مالی تروریسم را مطابق استانداردهای FATF تصویب نکند، این نهاد تعلیق اقدامات خود را به طور کامل برداشته و از تمام اعضای خود می‌خواهد در حوزه‌های تحت حاکمیتشان اقدامات متقابل موثری مطابق با توصیه شماره 19 این نهاد علیه ایران اعمال کنند. بر این اساس ایران تا زمانی که برنامه عملیاتی‌اش کامل شود، در بیانیه عمومی FATF باقی خواهد ماند. تا زمانی که ایران اقدامات لازم برای رفع نواقص مشخص شده در رابطه با مقابله با تامین مالی تروریسم را به طور عملی به اجرا نگذارد، این نهاد همچنان نگران ریسک تامین مالی تروریسم از سوی ایران و تهدیدی است که این موضوع برای سیستم مالی بین‌المللی ایجاد می‌کند.
اما در داخل سال هاست بین موافقان و مخالفان پیوستن به FATF بحث های فراوانی است، جدل هایی که برخی مانند علی مطهری معتقدند بیشتر از آنکه فنی باشد سیاسی است و بنابر مخالفت با دولت است. اما از سوی دیگر مخالفان دلایل امنیتی برای همکاری با این نهاد می آورند، اما آیا به راستی همکاری FATF برای امنیت کشور ما خطرناک است و یا عدم همکاری ایران می تواند تبعات بیشتری برای مبادلات بانکی ما داشته باشد؟
تحریم مهمتر است یا FATF ؟
میثم رادپور کارشناس اقتصادی در گفت و گو با اقتصاد24 اظهار کرد: گفته می شود در مبادلات بانکی، FATF از اهمیت کمتری نسبت به اصل موضوع تحریم های آمریکا برخورار است که تا حدودی این گزاره درست است. به این معنا که اگر ایران در لیست سیاه FATF هم قرار نگیرد زیر سایه تحریم های آمریکا گشایشی در مبادلات بانکی کشور ایجاد نمی شود.
وی افزود: کشورهایی که با شرکت های آمریکایی کار می کنند و طبیعتاً منافع بیشتری می برند و از ترس تحریم‌های آمریکا با بانک های ایرانی همکاری نمی‌کنند، اما باید در نظر داشت که طی یک دهه گذشته قوانین نظام پولی بین‌المللی سختگیرانه تر شده است و این موضوع ربطی به تحریم ندارد.
رادپور تصریح کرد: پیش از این بانک ها در سراسر دنیا راحت تر دست به انتقال پول می زدند و حتی کشورهای با ریسک بالا نیز می توانستند به طریقی پول جابجا کنند. اما نهاد بین دُوَلی FATF قوانینی را وضع کرد و بسیاری از کشورها دنباله رو آن شدند.
وی افزود: اگرچه تحریم های آمریکا بر روی نظام بانکی ما سایه انداخته است اما اگر این تحریم ها نبود قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF عامل دیگری بود که بانک های دیگر با کشور ما همکاری نکنند.
این اقتصاددان یادآور شد: با توجه به سختگیرانه تر شدن قوانین نظام پولی در دنیا، بسیاری از کشورها ترجیح می دهند با مناطق پر ریسک کار نکنند. در واقع حتی اگر بانکی در دنیا بتواند ریسک تحریم ها را بپذیرد و بخواهد با بانک های ایرانی همکاری و یا مبادله پولی داشته باشد لیست سیاه FATF به طور قطع مانع از این همکاری خواهد بود.
مخالفان بزرگنمایی می کنند
رادپور با بیان اینکه درباره در اختیار گذاشتن اطلاعات بانکی به FATF بزرگنمایی صورت گرفته است، اظهار کرد: قضاوت صفر و صدی در این خصوص اشتباه است. FATF برای گرفتن اطلاعات از کشور مبدا استعلام می‌کند که تصمیم نهایی با کشور اطلاعات دهنده است.
وی افزود: البته در کشور ما به خاطر ملاحظات سیاسی همواره این نگرانی در ذهن وجود دارد که عده ای قصد دارند از اطلاعات کشور به ضرر کشور استفاده کنند. ما همواره خود را در معرض آسیب های امنیتی می بینیم و این یک نگاه کلی است که حتی نسبت به سایر مسائل از جمله ورود توریست به کشور نیز وجود دارد.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: فارغ از درستی و یا نادرستی این نگاه کلی باید گفت در مساله FATF مخالفان پیوستن به آن درباره تبعات آن بسیار بزرگنمایی کرده اند. این مساله به راحتی قابل قضاوت صفر و صدی نیست، بنابراین بسته به میزان مزایا و معایب آن، می توان با این نهاد همکاری کرد.
رادپور گفت: همکاری با FATF می تواند تا حدی وجهه بین المللی بانک های ایرانی در دنیا را بهبود ببخشد چرا که بانک های پر ریسک در دنیا بسیار کم هستند و معمولاً این کشورها به راحتی مبادلات پولی خود را انجام می‌‌دهند.
ایران بزرگترین لکه قرمز روی نقشه پر ریسک ترین ها
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه ایران، کره شمالی و چند ناحیه کوچک در آفریقا هستند که با این نهاد همکاری نمی‌کنند، گفت: ایران بزرگترین لکه قرمز در نقشه ناحیه پر ریسک در مبادلات بانکی است. در این شرایط حداقل دستاورد همکاری با FATF این است که می توان با برخی از بانک های کوچک دنیا توافق کرد تا با پذیرش ریسک تحریم ها با ایران مبادله پولی داشته باشند تا حداقل به مشکلاتی کوچکی مانند پرداخت پول سرمربیان خارجی تیم های داخلی برنخوریم.
وی یادآور شد: عدم همکاری با FATF مجراهای همکاری بانک های دیگر را به کلی خواهد بست. باید در نظر داشت که قوانین سختگیرانه پولی طی یک دهه اخیر سبب شد تا بعد از برجام هم اتفاقی در نظام بانکی نیفتد. نباید فراموش کنیم که نظام پولی دنیا با پیش از برجام تفاوت های زیادی کرده که ما قبل از آن به طور کلی در معادلات جهانی و بانکی به دلیل تحریم ها حضور نداشتیم. بنابراین بعد از برجام در نظام بانکی بین‌المللی تحولاتی ایجاد شده بود که ما با این تحولات به‌روز نشده بودیم.
رادپور افزود: در نهایت باید گفت ورود به هر پیمانی تعهداتی برای ما به دنبال خواهد داشت اما بستگی به نوع نگاه ما دارد. اینکه فکر کنیم با این تعهدات قرار است کشور دچار بحران شود درست نیست، بنابراین قضاوتمان باید مبنای منطقی داشته باشد.