اقتصاد24 - در گزارش رسمی این سازمان چند علت برای روشن شدن مشعل نوسانات نرخ ارزی احصا شده است:
کاهش نرخ سود: سازمان برنامه و بودجه معتقد است که از ابتدای شهریورماه، روند افزایشی نرخ ارز عمدتا به خاطر کاهش نرخ سود بانکی به 15 درصد آغاز شد. تصمیمی که با هدف کاهش هزینه‌های تامین مالی به ویژه در بخش تولید گرفته شده بود. پس از تصمیم بانک مرکزی، شاهد انتقال سپرده‌ها از حساب‌های کوتاه‌مدت به حساب‌های یک‌ساله و در مواردی خروج سپرده از بانک‌ها بودیم. حرکت بخشی از نقدینگی موجود در حساب‌های بانکی به سایر بازارها از جمله بازار ارز، سکه و مسکن، همزمان با اعلام سیاست‌های جدید آمریکا در قبال برجام، تبدیل به عاملی برای نوسان و تلاطم در بازارهای مذکور شد.
مواضع آمریکا: تمدید مشروط تعلیق تحریم‌ها توسط رئیس‌جمهوری آمریکا، تهدید به کناره‌گیری از برجام در پایان دوره 120 روزه بعدی و اعلام عدم پایبندی ایران به توافق هسته‌ای، روند افزایشی نرخ ارز را تشدید کرد.
عوامل اقتصادی: کارشناسان سازمان برنامه و بودجه معتقدند برخی تصمیمات اقتصادی نیز در رشد نرخ ارز دخیل بوده‌اند. طبق گزارش این سازمان مداخله بانک مرکزی از طریق تزریق ارز زیر قیمت به بازار آزاد و افزایش تقاضای سفته‌بازی، از عوامل موثر رشد قیمت در پاییز سال گذشته به حساب می‌آیند. علاوه بر اینها، اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده 5 درصدی از تراکنش‌های بانکی در امارات متحده عربی منجر به این شد تا تجار ایران در نقل و انتقال حواله ارزی با محدودیت شدیدی مواجه شوند و این مسئله رشد ارز در دی‌ماه را تمدید کرد به طوری که نرخ ارز در پایان دی ماه به بیش از 4500 تومان رسید.
تثبیت نرخ ارز: کارشناسان سازمان برنامه و بودجه بر این عقیده هستند یکی از عوامل دیگر افزایش نرخ ارز در سال 96 را باید در تثبیت نرخ ارز جست‌وجو کرد. به گزارش این سازمان، محاسبه نرخ ارز حقیقی بر مبنای روش برابری قدرت خرید (PPP) براساس سال پایه 1381، نشان‌دهنده یکی از مشکلات ریشه‌ای بازار ارز در سال‌های اخیر است که از نظر کارشناسان سازمان برنامه، نقش پررنگی در وقوع نوسانات بازار ارز در سال 96 داشته است. مطابق محاسبات انجام شده، پس از تعدیل نرخ ارز در سال‌های 90 و 91، به دلیل عدم افزایش متناسب نرخ ارز با نرخ تورم در فاصله سال‌های 92 تا 96، نرخ ارز حقیقی تا ابتدای سال 96 به شکل مستمر، روند کاهشی را طی کرده است. از این رو، عدم تعدیل مناسب نرخ ارز در فاصله سال‌های 1392 تا 1395، باعث شد تا بخشی از تورم انباشت شده در سال 96 تخلیه شود.