اقتصاد۲۴ – منطقه آزاد قشم از جمله مناطق آزاد کشور است که در حوزه های اجتماعی فعالیت های چشمگیری انجام داده و توانسته در این حوزه موفقیت هایی را کسب کند و به گفته معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری منطقه آزاد قشم بر دو موضوع ارتقاء سلامت ساکنان جزیره و همچنین مشارکت زنان در جزیره تاکید شده و درصدد است تا به عنوان پایلوت در حوزه مسائل امور اجتماعی کشور شناخته شود.
منطقه آزاد قشم در راستای مسئولیت اجتماعی و برای ارتقاء بخش اجتماعی و فرهنگی خود شروع به تدوین اطلس فرهنگی و اجتماعی روستاهای جزیره کرده است و به نام اطلس جامع روستایی قشم شناخته می شود که به عنوان یک فعالیت کم نظیر در منطقه و حتی در کشور مطرح است که موجب توسعه انسانی، اجتماعی و فرهنگی در جزیره قشم خواهد شد.
خبرنگار اقتصاد۲۴ برای اطلاع بیشتر در این مورد با فرشته سلجوقی، مدیر اجتماعی و سلامت سازمان منطقه آزاد قشم و مشاور مدیرعامل در امور بانوان و خانواده به گفتگو پرداخت.
اهداف تدوین اطلس جامع روستایی در قشم
فرشته سلجوقی در توضیح هدف تهیه اطلس جامع روستایی در قشم به خبرنگار اقتصاد۲۴ گفت: این اطلس یک سند ارتقاء خانواده و ساکنین در روستاهای جزیره در همه بخش‌ها و با هدف کلان توسعه متوازن در کشور است تا وضع موجود را حسب میانگین‌های کشوری و آخرین سرشماری که مربوط به سال ۹۵ می‌شود، را شناسایی و مقایسه کنیم تا ببنیم در راستای تقویت و تحکیم نهاد خانواده ظرفیت‌سازی‌ها باید به چه صورت انجام گیرد. ما باید نقشه‌ای از اجتماع محلی و جوامع محلی و جایگاه افراد در خانواده داشته باشیم تا بتوانیم به یک اولویت‌بندی برسیم و حداکثر بهره‌برداری را از سرمایه‌های انسانی در راستای توسعه فرصت‌ها، گسترش سطوح مشارکت مردم و اینکه ما چطور می‌توانیم برای ارتقاء تاب‌آوری فردی و اجتماعی ظرفیت‌سازی کنیم، داشته باشیم.
وی افزود: یکی دیگر از اهدافمان در تدوین اطلس جامع روستایی در قشم ساماندهی و تقویت زیرساخت‌های اقتصادی، معیشتی و اجتماعی جوامع محلی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در خانواده، توسعه سلامت جسمی و روانی، اجتماعی و معنوی است؛ یعنی چهار بعد سلامت برای افراد خانواده را در نظر می‌گیریم.
مدیر اجتماعی و سلامت سازمان منطقه آزاد قشم ادامه داد: در کنار آن باید به اسناد فرادستی که داریم مانند قانون اساسی، سند چشم‌انداز و برنامه ششم توسعه توجه کنیم تا بدانیم در راستای تحقق عدالت جنسیتی و توسعه ظرفیت‌های کلی که در جهت تحقق مؤلفه‌های بیست و چهارگانه اقتصاد مقاومتی است، چه‌کارهایی را می‌توان انجام داد.
سلجوقی خاطرنشان کرد: در تلاش هستیم تا ابعاد مختلف سلامت اجتماعی ساکنین مانند دانش، سلامت، آگاهی و امنیت آن‌ها را مدنظر داشته باشیم و بعد هم شَمایی کلی برای مباحثی مانند شاخص‌هایی ترکیب جمعیتی و نرخ مشارکت اقتصادی، نرخ اشتغال، نرخ بیکاری، باسوادی، ازدواج، طلاق، باروری به دست آوریم. ضمن اینکه در جنبه‌های فرهنگی هم علایق و هویت فرهنگی هر روستا را احصاء کنیم و بتوانیم پیشنهادی برای اقدامات مؤثر داشته باشیم تا متناسب با نیاز مردم منطقه باشد.
نگاه جدید به فرهنگ، باورها و عقاید مردم جزیره
مشاور مدیرعامل منطقه آزاد قشم در امور بانوان و خانواده گفت: معمولاً سرشماری‌ها اطلاعات دقیق و قابل‌اعتمادی را برای برنامه‌ریزی در اختیار قرار می‌دهد اما برای ورود به یک منطقه برخی شاخص‌ها مانند شاخص زیست‌محیطی، آداب‌ورسوم و… فراتر از آمار سرشماری است. ما فقط جمعیت انسانی را مطالعه نمی‌کنیم بلکه بحث‌های فرهنگی، باورها، عقاید، خوراکی‌ها، مشاهیر و… را هم مورد بررسی قرار می‌دهیم.
وی افزود: برای مثال قشم بیش از نرم طبیعی دارای حافظ کل قرآن است که در حدود ۱۴۰- ۱۵۰ نفر هستند که با توجه به جمعیت جزیره تعداد قابل توجهی است. یا نمونه دیگر آن پرندگانی است که در جزیره وجود دارند و آبزیانی که در این روستا هستند. قشم روستایی به نام شهاب دارد که مردم بومی و فرهنگ فولکلوریک دارد و چیزی که در اینجا سینه‌به‌سینه نقل‌شده می‌تواند برای ما راهنمایی باشد که بتوانیم مسیر را مشخص و فعالیت‌ها را دسته‌بندی کنیم تا زودتر به موفقیت برسیم. در این برهه از زمان ما نیازمند آن بودیم که داشته‌هایمان را بازنگری کرده و وضعیت موجود را بررسی کنیم تا بتوانیم برای وضعیت مطلوب برنامه‌ریزی درستی داشته باشیم. اطلس جامع روستایی در نوع خودش تا حدودی فعالیت جدید و یک بازآفرینی نویی است که می‌تواند در پیشبرد اهداف منطقه راهگشای ما باشد.
رشد و ارتقاء فرهنگ بومی منطقه آزاد قشم
سلجوقی بیان کرد: ما با هدف تألیف قلوب و ایجاد فضای همدلی و همگرایی قرارمان بر این است که فرهنگ بومی منطقه را علاوه بر شناسایی کردن، رشد و ارتقاء دهیم. اعتقاد داریم که زنان میراث‌داران میراث ناملموس هستند که شامل آواها، مثل‌ها، آداب‌ورسوم و کهن‌الگوهاست و در نظر داریم با آگاهی پیش برویم و در این زمینه دچار اشتباه نشویم.
وی افزود: علاوه بر این در حال برگزاری اولین آیین نکوداشت مادران بزرگوار شهرستان قشم هستیم که با مشارکت تشکل‌های بین‌المللی انجام خواهد شد. همچنین جامعه کارآفرینی زنان را برای ساماندهی و رونق بازارچه‌های محلی متکی بر مشاغل خانگی و یا خانوادگی و همینطور مشاغل جوار دریا را حمایت می کنیم؛ ۴۰ درصد ماهیگیری جهان در دست زنان است و در شهرستان قشم هم که یک زیست‌بوم طبیعی دارد خوشبختانه نسبت به دیگر مناطق آزاد مزیت رقابتی محسوب می‌شود و زنان دوشادوش مردان فعالیت می کنند. زنان هم برای ماهیگیری و هم برای فرآوری ماهی، خشک کردن ماهی‌ها، فروش و حتی طبخ در بوم گردی‌ها فعال هستند.
توجه به معیشت پایدار و مهاجرت معکوس
مدیر اجتماعی و سلامت سازمان منطقه آزاد قشم ادامه داد: هدف این است که رونق اقتصادی مردم باعث معیشت پایدار و اشتغال پایدار شود تا منجر به مهاجرت معکوس در جزیره شود.
سلجوقی خاطرنشان کرد: از همه عزیزانی که در مناطق آزاد در کل کشور سکونت دارند و فعالیت می‌کنند خواهش می‌کنم که اولویتشان مردم منطقه باشد. درست است که در منطقه سرمایه‌گذاری صورت می‌گیرد و مناطق آزاد با اهداف خاصی به وجود آمده‌اند اما فراموش نکنیم این مناطق یک زیست‌بوم طبیعی دارند و مردم و ساکنین اولیه‌ای دارد که باید مورد توجه بیشتر قرار گیرند. آن‌ها ساکنین اولیه هر مکانی بوده‌اند و علاوه بر آن باید گفت در قشم سوابق سکونت انسان به ۴۰۰ هزار سال پیش می‌رسد و باید برنامه‌ریزی‌ها با توجه و خواست افراد بومی و برای آن‌ها باشد.
مشاور مدیرعامل منطقه آزاد قشم در امور بانوان و خانواده در پایان افزود: مدیرعامل منطقه آزاد قشم، توسعه همه‌جانبه قشم را در توسعه انسانی با توجه به شاخص سلامت اجتماعی با ابعاد چهارگانه‌ای که مطرح شد می‌دانند و ما هم تلاش می‌کنیم امانت‌دار باشیم و این اطلاعات را جمع‌آوری، تحلیل و نتیجه‌گیری کنیم.