اقتصاد۲۴ – سه شایعه در یک روز. چیزی که همزمان در شبکه‌های مجازی مطرح شد و به این شائبه دامن زد که انتشار آن عمدی بوده است. «استعفای وزیر خارجه ایران»، «خروج ایران از برجام» و «ورشکستگی یکی از بانک‌ها» خبرهایی بود که آخر هفته گذشته منتشر شد. هرچند که برخی می‌گویند اولین بار سردبیر یک سایت مرتبط با اخبار هسته‌ای بود که خبر استعفای دکتر ظریف را مطرح کرد اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که انتشار خبرهای این‌چنینی تنها یک هدف داشته: تخریب دولت. خبری که در نهایت از سوی رئیس دفتر رئیس‌جمهور تکذیب شد.
درست یک روز بعد و با آغاز هفته بود که نوسانات ارزی دوباره پایش را به اقتصاد باز کرد. دلار که روی کانال 10 هزار تومان ایستاده بود به یکباره وارد کانال 11 هزار تومانی شد تا تاثیرات بازار به این سه شایعه را نشان دهد. چیزی که پیش از این و در زمان انتشار خبرهایی که به نقل از رئیس کل بانک مرکزی منتشر می‌شد هم دیده شده بود. نرخ دلار و بازار ارز اما تنها یکی از بخش‌های اقتصاد است که به مسائل این‌چنینی، واکنش نشان می‌دهد.
اما نکته‌ای که در این میان بیشتر از قبل خود را نشان می‌دهد، دلیل این تاثیرپذیری بازار از مسائل سیاسی و شایعه‌های از این دست است. اینکه بازار اقتصادی ایران بی‌ثبات است یا به دلیل سوءمدیریت با این مشکلات روبرو شده است.
تزریق ارز توسط بانک مرکزی عامل نوسانات ارزی است
آلبرت بغزیان کارشناس اقتصادی در این رابطه معتقد است: «در مورد بحث نوسانات ارزی بانک مرکزی، باید گفت که این نهاد شیوه‌هایی در پیش گرفته که بر اساس شیوه‌های نظام نرخ ارز شناور مدیریت شده است.»
او به اقتصاد24 می‌گوید: «بانک مرکزی در این رابطه با تزریق ارز، نرخ آن را به صورت روزانه تنظیم می‌کند. به همین خاطر است که باید گفت اگر نوسانات ارزی دچار تزلزل شوند، این تزریق ارز بوده که مشکل ایجاد کرده است.»
مسئول نرخ ارز، بانک مرکزی است و اگر قرار باشد با یک شایعه و یا خبر، بازار دچار نوسانات شدید شود، در این صورت ناتوانی بانک مرکزی در مدیریت ثابت شده است
بغزیان تاکید می‌کند: «در حال حاضر به این ثبات نسبی در بازار ارز نیاز داریم. به نظر می‌رسد اگر نرخ در روزهایی با مشکل روبرو می‌شود، بانک مرکزی در حال آزمایش است. بانک مرکزی توانایی مدیریت بازار را دارد. اگر اخیرا دیدیم که نرخ ارز تا مرز 18 هزار تومان هم نوسان داشت، به دلیل تعلل بانک مرکزی بود. در غیر این صورت مردم عادی قدرت مدیریت بازار را ندارند که از آنها انتظار داشته باشیم. مسئول نرخ ارز، بانک مرکزی است و اگر قرار باشد با یک شایعه و یا خبر، بازار دچار نوسانات شدید شود، در این صورت ناتوانی بانک مرکزی در مدیریت ثابت شده است.»
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران معتقد است که باید به مساله تحریم هم توجه داشت اما در کل بانک مرکزی باید این مسائل را کنترل کند. در مورد مساله خروج از برجام هم کاملا مشخص است که ایران قصد نقض این توافق را ندارد.
اشتباه بانک مرکزی چه بود؟
این اقتصاددان می‌گوید: «اشتباهی که بانک مرکزی در این میان مرتکب شده، مساله تعطیل کردن بازار پولی صرافی‌هاست که سبب شد مردم نسبت به خواست بانک مرکزی دچار تردید شوند. بازگرداندن اعتماد مردم در این میان نیاز به صرف زمان دارد. بر همین اساس هم مطمئن نیستیم که بانک مرکزی بتواند نرخ ارز را حفظ کند. مردم حتی برایشان سوال است که چرا قیمت‌ها پایین نمی‌آیند.»
نوسانات گاهی این مساله را به خوبی نشان می‌دهد که بانک مرکزی بازار را به کلی رها کرده است. این مساله نشانه خوبی نیست. حتی در مواقعی می‌بینیم که احتکار و پنهان کردن در بازار، قوی‌تر از دولت عمل می‌کند
به گفته بغزیان، دولت با محدود کردن ثبت سفارش در بحث واردات، در بازار کمبود ایجاد کرد. اگر دولت می‌خواهد که ثبات در اقتصاد داشته باشد، باید مدیریت ارزی خود را حفظ کند. او معتقد است که نوسانات گاهی این مساله را به خوبی نشان می‌دهد که بانک مرکزی بازار را به کلی رها کرده است. این مساله نشانه خوبی نیست. حتی در مواقعی می‌بینیم که احتکار و پنهان کردن در بازار، قوی‌تر از دولت عمل می‌کند.»
آنطور که بغزیان می‌گوید، ناتوانی بانک مرکزی در کنار از دست رفتن اعتماد مردم، در نهایت به این منجر شده که هر شایعه یا خبری، بازار ارز و اقتصاد ایران را با آشفتگی روبرو کند؛ مساله‌ای که به نظر می‌رسد باید از سوی دولت مدیریت شود.