اقتصاد ۲۴ - ارس با در اختیار داشتن تنها مرز زمینی مشترک ایران و اتحادیه اوراسیا در زون نوردوز خود به عنوان دروازۀ طبیعی ایران و اوراسیا شناخته می‌شود و به گفته کارشناسان می‌تواند به مرکز ترانزیت زمینی ایران با این اتحادیه اقتصادی تبدیل شود.
با توجه به برگزاری همایش «مناطق آزاد، مناطق ویژه و توسعه همکاری‌های اقتصادی با کشور‌های همسایه با محوریت صادرات، ترانزیت و اورآسیا» در روز‌های نوزدهم و بیستم بهمن در مرکز همایش‌های بین المللی صداوسیما بررسی قابلیت‌های منطقه آزاد ارس در مراوده با اوراسیا خالی از لطف نیست.
آشنایی با اوراسیا
قرارداد تشکیل اولیه اتحادیه اقتصادی اوراسیا (Eurasian Economic Union) در ۲۹ مه ۲۰۱۴ میان کشور‌های روسیه، بلاروس و قزاقستان منعقد و جایگزین اتحادیه گمرکی اوراسیا شد و سپس کشور‌های ارمنستان و قرقیزستان نیز به عضویت آن در آمدند. این اتحادیه کار خود را به طور رسمی از اول ژانویه ۲۰۱۵ آغاز کرد. کشور‌های عضو اوراسیا، هم اکنون ۲۰ میلیون کیلومترمربع مساحت و بیش از ۱۸۳ میلیون نفر جمعیت دارند که ۵.۲ درصد جمعیت جهان است.
از اواخر سال ۱۳۹۴ مذاکرات فشرده‌ای بین دولت‌های ایران با پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای همکاری متقابل شروع شد و نهایتاً با تبادل موافقتنامه‌ای تجارت ترجیحی ایران و اوراسیا از پنجم آبان امسال برای یک دوره سه ساله آزمایشی به مرحله اجرا درآمد. براساس این موافقتنامه کشور‌های عضو این اتحادیه برای ۵۰۲ قلم کالای صادراتی ایران تعرفه ترجیحی برقرار کرده‌اند و ایران نیز برای ۳۶۰ قلم کالای صادراتی اعضای اتحادیه تعرفه ترجیحی در نظر گرفته است.
نقش ارس
به نظر می‌رسد مناطق آزاد ایران با داشتن ظرفیت‌های منحصر به فرد در بخش تولید محصولات صنعتی و کشاورزی در کنار توانمندی‌های لجستیک و تراتزیتی می‌توانند موثرترین مناطق در مراوده با اتحادیه اقتصادی اوراسیا باشند. در این میان منطقه آزاد ارس از جمع مناطق آزاد ایران به دلایل مختلفی قابل اطمینان‌ترین بازیگر اقتصادی ایران در ارتباط با اتحادیه اوراسیا به حساب می‌آید.
ارس، امروزه نه تنها صاحب عنوان صنعتی‌ترین منطقه آزاد ایران به جهت فعالیت بیش از ۱۸۰ شرکت صنعتی کوچک و متوسط است که توانسته با سرمایه گذاری هوشمندانه در کشاورزی گلخانه ای، از ۱۰۶ هکتار سطح زیرکشت گلخانه‌های خود در ۱۰ ماه نخست سال جاری، بیش از ۳۵ میلیون دلار محصول صادراتی برداشت کند.
منطقه آزاد ارس همچنین دارای ظرفیت‌های ویژه در تولید و صادرات محصولات معدنی و مصالح ساختمانی است. این منطقه آزاد در تکمیل زنجیره کامل صادرات خود، بودجه قابل توجهی نیز برای تامین نیاز‌های لجستیکی در زون نوردوز خود اختصاص داده که شامل تیرپارک‌های کامیون‌های باری، انبار‌های تخلیه و بارگیری کالا، سیستم‌های ضروری برای امورات مربوط به تامین اسناد صادراتی از قبیل اسناد مربوط به گواهی مبدا کالا و ایکس ری‌های کامیون‌های باری اختصاص داده است.
در ماه‌های اخیر ارس با هدف آشناسازی مجموعه سازمان و فعالان اقتصادی این منطقه آزاد با ظرفیت‌های موافقتنامه ایران و اوراسیا برنامه‌های متعددی اجرا کرده که آخرین آن نشست تخصصی «ارس؛ دورازه ورود به اتحادیه اقتصادی اوراسیا» بود که با مشارکت اساتید دانشگاه‌های پردیس تهران، تبریز و دانشگا‌های آزاد و پیام نور آذربایجان شرقی در سالن اجلاس سازمان این منطقه آزاد به انجام رسید.
عموم کارشناسانِ حاضر در این نشست بر این نکته توافق داشتند که ارس با در اختیار داشتن تنها مرز زمینی مشترک ایران و اتحادیه اوراسیا در زون نوردوز خود می‌تواند به مرکز ترانزیت زمینی ایران- اوراسیا به عنوان ارزان‌ترین و سریع‌ترین نوع ترانزیت کالا در قالب کریدور شمال-جنوب تبدیل شود.
نگاه مسئولان
در همین پیوند مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس گفت: ما تنها نقطه‌ای هستیم که با یکی از ارکان کشور‌های اوراسیا مرز زمینی داریم. ارمنستان تنها با منطقه ارس مرز خشکی قابل تعامل دارد و لذا منطقه ارس به‌صورت طبیعی دروازه اوراسیا شناخته شده می‌شود.
«محسن نریمان» اظهار کرد: به‌علت نزدیکی که با ارمنستان داریم، می‌توانیم از همین دروازه به کشور‌های اوراسیا دسترسی داشته باشیم که شامل بازاری ۳۰۰ میلیون نفری است.
وی اضافه کرد: خوشبختانه مجلس، عضویت ایران را در تعامل با کشور‌های اوراسیا پذیرفته است و در مسافرتی که رئیس‌جمهوری به ارمنستان داشتند، از ارس به‌عنوان منطقه آزادی نام بردند که می‌تواند تعامل اقتصادی با کشور‌های اوراسیا و ارمنستان برقرار کند.
رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس افزود: ما قطعاً از این امتیاز استفاده می‌کنیم و تا کنون نیز همایش‌های مختلفی را با حضور فعالان و نمایندگان ارمنستان و کشور‌های اوراسیا برگزار کرده‌ایم.
وی یادآوری کرد: مدتی قبل ۲۳ نفر از اصحاب رسانه ارمنستان را به منطقه آزاد ارس دعوت کردیم که گزارش‌های بسیار خوبی نیز تهیه کردند. این ارتباط ادامه دارد. در نمایشگاه‌های مشترکی که در ارمنستان، تبریز و منطقه آزاد ارس برگزار می‌شود، از فعالان اقتصادی این کشور‌ها دعوت می‌کنیم که شرکت کنند و تعاملاتی با فعالان اقتصادی و اتاق بازرگانی ما داشته باشند.
نریمان تاکید کرد: قصد داریم با وصل کردن فعالان اقتصادی این کشور‌ها به فعالان اقتصادی داخلی وارد کشور‌های اوراسیا شویم.
«محمدرضا پورمحمدی» استاندار آذربایجان شرقی هم در نشست خبری سه شنبه شب خود با خبرنگاران گفت: اگر بناست در اوراسیا نقش آفرینی کنیم، باید محور این نقش آفرینی، به جهت مجاورت زمینی با این اتحادیه از طریق منطقه آزاد ارس، با آذربایجان شرقی باشد.