اقتصاد ۲۴- طی چند دهه گذشته تورم همواره با اقتصاد ایران عجین بوده است. به گفته کارشناسان یکی از عوامل بالا رفتن نرخ تورم، رشد نقدیندگی است. هر چند در دوره‌هایی با وجود رشد نقدیندگی تورم کاهش داشته است؛ بنابراین می‌توان گفت که تورم تابع عوامل متعددی در اقتصاد است. طی چند روز گذشته یکی از اقتصاددانان با اشاره به رشد نقدیندگی پیش بینی کرده بود که سال آینده نرخ تورم بین ۳۰ تا ۶۰ درصد خواهد بود، عددی که می‌تواند از همین حالا باعث نگرانی مردم شود.
طی دو سال گذشته بالا رفتن قیمت‌ها و البته محدود شدن قدرت خرید مردم سبب شده تا فشار اقتصادی بر خانواده‌ها بیشتر شود. با این همه تحریم‌ها و کاهش فروش نفت به عنوان عوامل بیرونی می‌تواند دلیل اصلی تورم در دو سال گذشته باشد، تورمی که مسئولان می‌گویند در سال آینده روند کاهشی خواهد داشت و اقتصاد می‌تواند روی ثبات را دوباره ببیند، هرچند که کارشناسان این نگاه دولت را باور ندارند و خلاف آن را استدلال می‌کنند.
اما آیا سیاست‌های دولت از جمله هدایت نقدینگی به سمت بازار سرمایه و به تبع آن حرکت آن به سمت تولید می‌تواند از بار تورمی نقدینگی بکاهد؟ کارشناسان معتقدند عوامل متعددی در افزایش نرخ تورم تاثیرگذار است که از جمله آن سیاست‌های مالی و پولی دولت در قبال تامین کسری بودجه است، موضوعی که می‌تواند پیش بینی برخی کارشناسان را مبنی بر افزایش نرخ تورم محقق کند. هرچند برخی دیگر از اقتصاددانان معتقدند نشانه‌ای برای افزایش نرخ تورم در سال آینده وجود ندارد. با این حال باید دید رابطه بین نقدیندگی و تورم در سال آینده چه سرنوشتی را برای قیمت‌ها در سال آینده رقم خواهد زد؟
نقدیندگی فعلی تورم بالا ایجاد می‌کند؟
سعید مسگری کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با اقتصاد ۲۴ گفت: موضوع نقدیندگی و تورم با وجود اینکه همه با آن درگیر هستند، اما بحث‌های علمی، پیچیده و دقیقی دارد و نمی‌توان به سادگی آن را در قالب یک رابطه دو طرفه عِلّی نگاه کرد.
وی افزود: باید در نظر داشت که هنوز آمار رشد نقدینگی در سال ۹۸ به طور رسمی اعلام نشده است و فقط سه ماهه اول آن منتشر شده که نمی‌توان به صورت مستدل و دقیق کل سال را با آن برآورد کرد.
مسگری تصریح کرد:، اما به طور قطع رشد نقدیندگی در اقتصاد ما بالاست و در دولت‌های مختلف همواره بالای ۲۰ درصد رشد نقدیندگی وجود داشته است. در چند سال اخیر هم این روند تغییر خاصی نکرده است و در حدود یک یا دو درصد افزایش نقدینگی داشته است؛ بنابراین اگر تصور کنیم که حجم نقدینگی از سال‌های اخیر بسیار بیشتر بوده و باعث تورم شدید خواهد شد تصور درستی نیست.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: از سوی دیگر رشد نقدیندگی به تنهایی و مستقیماً ایجاد تورم نمی‌کند. مثال نقض آن زمانی است که نرخ تورم پایین، اما رشد نقدیندگی همچنان بالا بود.
مسگری با بیان اینکه اینگونه نیست که متناسب با رشد نقدینگی تورم هم افزایش پیدا کند، اظهار کرد: این مسئله بستگی دارد به آن که نقدیندگی از چه کانالی ایجاد شود. این رشد می‌تواند از کانال پایه پولی، پول یا شبه پول باشد؛ که در سال‌های اخیر این رشد از کانال شبه پول صورت گرفته است. زمانی که سرعت گردش پول در بانک‌ها کاهش یابد و اصطلاحاً نقدینگی در نظام بانکی قفل شود، نقدینگی تورم زا نخواهد بود، اما در سال گذشته با انتظارات تورمی به وجود آمده سرعت گردش پول در نظام بانکی بالا رفت و بخش زیادی از شبه پول تبدیل به پول شده و پس از ورود به اقتصاد باعث ایجاد تورم شد.
وی یادآور شد: بنابراین نمی‌توان به راحتی نرخ تورم سال آینده را بر مبنا و ملاک نقدینگی بدون در نظر گرفتن سایر جوانب پیش بینی کرد. در سال‌هایی رشد نقدینگی با سال قبل یکسان بوده، اما نرخ تورم آن متفاوت بوده است.
بیشتر بخوانید
پیش بینی تورم در سال آینده
مسگری گفت: در شرایط فعلی بهترین راهی که می‌توان تورم را پیش بینی کرد بررسی روند تورم نقطه به نقطه و ماهانه در یکی دو سال اخیر است. تورم ماهانه ما از پاییز امسال روند نزولی به خود گرفته است. البته در آذرماه به دلیل افزایش قیمت بنزین کمی روند افزایشی به خود گرفت، اما در دی ماه باز هم کاهشی شد. با توجه به بررسی روند تورم نقطه به نقطه به نظر نمی‌رسد نرخ تورم در سال آینده خیلی بالا باشد.
این اقتصاددان افزود: به نظر می‌رسد تورم در سال آینده مانند امسال خواهد بود، اما این در شرایطی است که سال آینده اتفاق خاصی رخ ندهد. از سوی دیگر اگر دولت کسری بودجه خود را از طریق استقراض از بانک مرکزی و یا ابزار‌هایی از این دست تامین کند، در این صورت رشد نقدیندگی افزایش و در نتیجه تورم بالا می‌رود.
وی تصریح کرد: اگر سال آینده شرایط در حالت ثبات قرار گیرد و انتظارات تورمی ایجاد نشود و کسری بودجه از محل درستی تامین شود با تورم بالا مواجه نخواهیم بود.
مسگری یادآور شد: مهمترین عامل تورم، رشد نقدیندگی است که عوامل دیگری مانند شوک‌های بیرونی و یا انتظارات تورمی می‌تواند به آن دامن بزند. از سوی دیگر هرچند قیمت تمام شده تولید نیز در تورم موثر است، اما نمی‌توان آن را به عنوان یک عامل اصلی در نظر گرفت. اینکه تصور کنیم با افزایش قیمت سوخت و یا افزایش دستمزد‌ها نرخ تورم به شدت بالا می‌رود تصور درستی نیست و این عوامل، تاثیر اصلی ندارند.