اقتصاد ۲۴- بازار نفت خام ایران با محدودیت‌هایی مواجه است و این محدودیت‌ها فارغ از نوع ابزار یا روش‌های عرضه، فروش نفت خام را با تنگنا‌هایی مواجه کرده که شرکت ملی نفت ایران همه توان خود را به کار گرفته است تا در چارچوب قوانین و مقررات، شرایط را برای استقبال حداکثری خریداران فراهم کند، اما در این میان نباید اثرپذیری از شرایط خاص حاکم بر بازار نفت کشور را نادیده گرفت.
ارزیابی نکردن صلاحیت خریداران، قائل نشدن محدودیت برای مقاصد صادراتی، کاهش نرخ پیش‌پرداخت، افزایش مدت زمان تسویه پس از تاریخ بارگیری محموله و تعیین قیمت پایه مبتنی بر ارزان‌ترین نرخ نفت صادراتی ایران (نفت صادراتی به مقصد مدیترانه)، از جمله تسهیلاتی است که با هدف افزایش استقبال از فروش نفت خام در بورس انرژی از سوی شرکت ملی نفت ایران مدنظر قرار گرفته و در اطلاعیه‌های عرضه گنجانده شده است.
با این وجود از عرضه نفت خام و میعانات نفتی در بورس انرژی آن‌طور که انتظار می‌رفت استقبال نشد.
با این وجود از عرضه نفت خام و میعانات نفتی در بورس انرژی آن‌طور که انتظار می‌رفت استقبال نشد.
ناکامی فروش نفت در بورس
به اعتقاد فعالان حوزه انرژی، اکنون نه تنها شاهد رونق در بورس انرژی نیستیم بلکه فعالان اقتصادی این بخش همواره با مشکلات متعدد در پشت در‌های بسته مواجه هستند و تا جایی که در طی سال جاری چند بار، نفت در بورس انرژی عرضه شد، اما به دلایل مختلف بازدارنده، بدون مشتری باقی ماند.
در همین رابطه به دلایل ناکامی این بازار در فروش نفت خام، اظهارات مختلفی از سوی صاحبنظران وجود دارد، اما نقطه مشترک تمام آن‌ها موضوع تاثیرپذیری شرایط داخلی کشور بر عرضه آن است که در همین رابطه رضا پدیدار، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران به خبرنگار اقتصاد ۲۴ گفت: چند علت در ناکامی فروش نفت در بورس وجود دارد که در این بین به غیر از تحریم‌های تحمیلی به اقتصاد و بازار نفت، یکی از اصلی‌ترین آن، عدم تطبیق روش‌های اجرایی و عملیاتی عرضه نفت خام در بورس انرژی با واقعیت‌های درون کشور است.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران تصریح کرد: در نتیجه اجماعی از مشکلات اجرایی داخلی در بورس انرژی و مسائل مرتبط با تحریم سبب شده تا در فروش نفت از طریق این بازار موفقیتی در راستای عرضه مناسب در بورس انرژی به دلیل عدم استقبال مشتری، کسب نشود.
پدیدار به موضوع مهم دیگری در رابطه با علل عدم موفقیت در عرضه نفت در بورس اشاره کرد و گفت: مسئله تناژ و حمل و نقل محموله‌های خریداری شده از جمله عوامل ناکامی در عرضه نفت در بورس است چراکه طبق اطلاعیه ابلاغی بورس انرژی، حداقل حجم هر محموله خریداری شده (۳۵ هزار بشکه) بسیار کمتر از حداقل بارگیری (۷۰۰ هزار بشکه) نفتکش‌ها است که نتیجه این است که خریدار باید چندین محموله نفت خریداری کند تا بتواند از ظرفیت بارگیری نفتکش‌ها جهت حمل این محصول استفاده کند.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران، افزود: مشکل دیگری در عدم عرضه موفق نفت در بورس انرژی به مسائل مالی و انتقال پول برمی‌گردد که افراد حاضر در این بازار به عنوان خریداران نفت، هنوز با مشکل مبادلات مالی در این بازار مواجه هستند.
کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: تازمانی که خط اعتباری برای افراد فعال در این بازار فراهم نشود، موضوع گردش مالی و رونق در این فضا با ابهام مواجه خواهد بود و این به منزله عدم موفقیت عرضه‌ها به ویژه نفت در بورس انرژی است.
ضرورت اصلاح سیاست‌های اجرایی
پدیدار در پاسخ به سوال دیگر اقتصاد ۲۴ مبنی بر اینکه چه راهکاری برای بهبود و توسعه عرضه نفت در بورس انرژی توصیه می‌شود؟ گفت: در ابتدا باید مشخص شود که انتظار از عرضه محصولاتی همچون نفت در بورس انرژی چیست و چگونه باید بستر فعالیت را فراهم کرد؟ از اینرو اصلاح سیاست‌های اجرایی نادرست و ناهماهنگ در عرضه این محصول اولین اقدام برای بهبود شرایط فروش نفت در بورس انرژی است.
وی تصریح کرد: سازوکار‌های اشتباه منجر به ارائه و تصویب شیوه نامه‌های اجرایی شده است که این ضعف‌ها و برخی فقدان‌ها کار را در بورس انرژی بسیار سخت و گا‌ها ناموفق کرده است.
به گفته رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران، در بورس‌های بین المللی مواردی جهت تصریح و تسریع در فروش، جابجایی و از همه مهتر حفظ مشتری و بازار محصولات عرضه شده رعایت می‌شود که تمام این موارد می‌تواند راهگشای بورس انرژی کشور به ویژه در عرضه نفت باشد.
پدیدار با اشاره به چگونگی و ضرورت ترغیب بخش خصوصی جهت حضور و مشارکت در بورس انرژی، گفت: زمانی که از تغییر رویکرد‌ها در بورس انرژی صحبت می‌شود به این معنی است که برای استقبال از عرضه محصولاتی مانند نفت، حضور بخش خصوصی الزامی است، اما اگر شرایط برای چنین فضایی فراهم نشود، نه تنها استقبال بسیار ضعیف است بلکه امکان شکست در عرضه محصول پیش بینی می‌شود.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران در پایان با تاکید بر اینکه، اطلاع رسانی دقیق به همراه شفافیت، رمزگشای عدم استقبال محصولات از جمله نفت در بورس انرژی است، خاطرنشان کرد: با اصلاح سیاست‌های نادرست اجرایی و سازو کار‌های اشتباه، بورس انرژی مانند سایر بورس‌های بین المللی می‌تواند گذرگاه مناسبی برای صادرات نفت باشد.