اقتصاد ۲۴- برخی منابع گفته اند شیوع کرونا فقط در دو ماه نخست سال جاری میلادی ۱۸۵ میلیارد دلار به اقتصاد چین زیان رسانده است، زیانی که البته حالا فقط مختص به کشور چین نخواهد بود. بیش از ۵۰ کشور دنیا درگیر با ویروس کرونا هستند و البته زیان کاهش روابط تجاری با چین به کشور‌های اروپایی هم خواهد رسید. موضوعی که برخی از صاحبنظران معتقدند اقتصاد جهانی را مانند سال ۲۰۰۸ با بحران جدی روبرو خواهد کرد. اما تفاوت این بحران با بحران ۱۲ سال پیش در این است که اثر اقتصادی این بحران بر کشور ما برخلاف سال ۲۰۰۸ به طور مستقیم خواهد بود، اقتصادی که به واسطه تحریم‌های بین المللی با رکود و رشد منفی روبرو بود حالا عامل اثرگذارتری مانند کرونا نیز به آن اضافه شده است.
پدرام سلطانی، نایب رئیس سابق اتاق ایران معتقد است این ویروس، فعالیت‌های اقتصادی را در بخش‌های مختلفی که با مردم در ارتباط است، بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد و به فعالیت‌هایی نظیر گردشگری، رستوران‌داری، ورزشگاه، سینما، مراکز خرید، برگزاری همایش‌ها، سالن‌های زیبایی، هتل‌داری، حمل‌ونقل در حوزه‌های مختلف زمینی، ریلی و هوایی و سایر مواردی که در آن‌ها اجتماعاتی شکل می‌گیرد، بیشتر لطمه می‌زند.
بسیاری از کسب و کار‌ها به دلیل ترس از ویروس کرونا تعطیل شده و حتی کارگران روزمزد بیکار شده در آستانه شب عید با مشکلاتی روبرو شده اند، موضوعی که برخی از صاحبنظران معتقدند دولت باید برای آن راهکار‌هایی را در نظر بگیرد.
پیشنهاد پرداخت یارانه بیشتر، یکی از راه‌های حمایتی دولت بوده که نماینده مردم رشت یعنی جعفرزاده ایمن آبادی به آن اشاره کرده است. اما باید دید که پرداخت یارانه می‌تواند گره‌ای را از زندگی کارگران باز کند یا خیر؟ پیشنهاد پرداخت یارانه بیشتر، در حالی مطرح می‌شود که موضوع پرداخت نقدی از ابتدا مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان بوده و آن را نه تنها بی تاثیر در رفع مشکلات می‌دانند بلکه معتقدند یکی از ابزار‌های تورم در جامعه بوده و پرداخت نقدی در واقع نمی‌تواند کمکی را به افراد کند.
البته این تمام ماجرا نیست اقتصاد ایران از چند جنبه می‌تواند مورد آسیب از سوی ویروس کرونا باشد که البته نقش دولت و نهاد‌های حاکمیتی برای جبران این خسارات بسیار مهم است.
برای مثال چین هم به عنوان یک قدرت اقتصادی قطعاً برای دوران پسا کرونایی برنامه ریزی‌هایی را خواهد داشت. پیش از این مجید رضا حریری در گفتگو با اقتصاد ۲۴ گفته بود: «کافی است چین برای جبران تعطیلات کرونا از آخر فوریه یک ساعت به ساعت کاری اضافه کند و یا یک روز از تعطیلات آخر هفته کم کند تا بتواند این خسارت را جبران کند که البته این احتمال نیز وجود دارد.»
اقدامی که البته دولت ایران هم می‌تواند از آن به عنوان یک الگو استفاده کند.
بیشتر بخوانید: جبران خسارت‌های اقتصادی با اضافه کاری چینی‌ها
دیپلماسی اقتصادی، راهکار جبران خسارت
در همین زمینه سعید مسگری کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با اقتصاد ۲۴ با اشاره به اثرات اقتصادی ویروس کرونا بر اقتصاد ایران و راهکارهای جبران خسارات آن، گفت: کرونا ویروس سه تاثیر مهم بر اقتصاد ایران دارد که می‌تواند منجر به کاهش رشد اقتصادی کشور شود. در وهله اول بسته شدن مرز‌های تجاری است که هم در قیمت ارز و هم در صادرات ما تاثیرگذار است هر چند اخیراً خبرهای خوبی در خصوص باز شدن برخی مرز‌های تجاری به گوش رسیده است.
وی افزود: در این شرایط نقش وزارت اقتصاد و وزارت صمت در دیپلماسی اقتصادی برای بازگشایی مرز‌ها و صادرات و واردات کالا‌های اساسی بسیار مهم است.
وزارت میراث فرهنگی به میدان بیاید
مسگری ادامه داد: اما زیان دوم در خصوص بحث گردشگری است که وجود این ویروس، گردشگری در نوروز را تحت تاثیر قرار خواهد داد که در کوتاه مدت اقدام موثری نمی‌توان داشت، اما وزارت میراث فرهنگی باید از همین الان برای روز‌های بعد از کرونا به خصوص در تابستان برای ارائه تسهیلات گردشگری و رونق آن بیش از گذشته برای جبران نوروز برنامه ریزی کند.
راهکار‌هایی برای عبور از بحران اقتصادی کرونا
این اقتصاددان گفت: اما مهمتر از همه و در واقع زیان سوم، کاهش تقاضای موثر در اقتصاد است که به دلیل رکود در اقتصاد شکل گرفته است. در یکی دو سال اخیر رشد اقتصادی منفی بسیاری از بخش‌های اقتصادی و کسب و کار‌ها را با رکود مواجه کرده بود که بسیاری امید داشتند تا شب عید امسال بتوانند بخشی از رکود سال را جبران کنند، اما این ویروس بحران تقاضا را تشدید کرد.
مسگری تاکید کرد: بحران تقاضا در اقتصاد، مستقیم به رشد اقتصادی ارتباط دارد که دولت باید برای این مسئله بعد از نوروز و بعد از کرونا تمهیداتی را در نظر بگیرد. با توجه به نزدیک شدن ماه مبارک رمضان طرح‌هایی را برای تحریک تقاضا در بازار از جمله فروش‌های ویژه و... با کمک اصناف در نظر بگیرند.
وی تصریح کرد: تقویت فروشگاه‌های آنلاین و مجازی و تقویت آن باید توسط کسب و کار‌ها و البته با حمایت دولت انجام پذیرد به هر حال این رکود شکل گرفته باید توسط دولت مدیریت شود.
این اقتصاددان همچنین گفت: راه اندازی یک خط اعتباری جدید و ارائه تسهیلات کم بهره به کسب و کار‌های متضرر شده که در پرداخت حقوق هم دچار مشکل شده اند از جمله راهکار‌هایی است که می‌توان برای کاهش تبعات اقتصادی کرونا در نظر گرفت تا از رشد بیکاری جلوگیری شود.
افزایش یارانه، تیغ دو لبه عبور از بحران
پیش از این غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی، نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی در توئیتر خود خواستار افزایش یارانه نقدی کارگران شده است. وی در صفحه مجازی خود اینگونه نوشت: «افزایش ۵۰ درصد حقوق کارمندان، مشمول کارگران و کارگران روزمزد و اقشار کم در آمد نمی‌شود. ضعف اقتصادی خانوارها، استرس و اضطراب ویروس کرونا را مخوف‌تر کرده. پیشنهاد و درخواست بنده این است: به مدت چند ماه یارانه به دریافت کنندگان حداقل دو برابر در هر ماه پرداخت شود.»
موضوعی که البته مورد نقد برخی کارشناسان قرار گرفته است. هادی حق شناس کارشناس مسادل اقتصادی در این خصوص گفته بود: درخصوص حمایت از کارگران روزمزد نیز باید بگویم که بخشی از این افراد تحت پوشش تامین اجتماعی هستند، اما افرادی را در نظر بگیرد که تحت پوشش نبوده و در شرایط فعلی مجبور به بیکاری باشند. مسئله‌ای که وجود دارد این است که شناسایی این افراد یک کار زمانبر خواهد بود؛ بنابراین به نظر می‌رسد که پرداخت یارانه نقدی بیشتر، راهکار مناسبی برای حمایت از اقشار ضعیف جامعه نباشد. همانطور که قبلا اشاره کردم دولت در چنین شرایطی می‌تواند به توزیع اقلام خوراکی و بهداشتی بپردازد.
پرداخت‌های نقدی قطعا همان مشکلی را ایجاد خواهد کرد که ما در دور اول پرداخت‌های سال ۸۹ داشتیم و این در حالی است که هنوز هم در پرداخت‌های نقدی ماهانه دچار مشکلات بی‌شماری هستیم. شناسایی و میزان پرداخت‌های نقدی مشکلات مخصوص به خود را دارد و بهتر است به جای اینگونه راهکارها، کمک‌های غیرنقدی برای خانوار‌های هدف در نظر بگیریم.