اقتصاد۲۴- البته تا همین چند وقت پیش که بازار ارز و سکه و طلا اینقدر نوسان نداشت؛ ورود به بازار خودرو یکی از رایج‌ترین رفتار‌های اقتصادی مردمی بود که چون پولشان برای خرید مستغلات کافی نبود این مسیر را برای پس انداز و سرمایه گذاری انتخاب می‌کردند و هرکس به فراخور حال و روزش یا برای خودروی صفر کیلومتر داخلی نامنویسی می‌کرد یا از شرکت‌هایی که نماینده خودروسازان خارجی بودند ماشین می‌خرید؛ آن‌هایی هم شرایط چنین ریسکی را نداشتند وارد بازار خرید و فروش خودرو‌های دست دوم می‌شدند.
بیشتر بخوانید: کرونا بازار خودرو را بی‌رمق کرد
مجموعه این اتفاقات می‌تواند نتیجه روند تدریجی مسیر طی شده‌ای باشد که سالهاست به سقوط ارزش پول ملی منجر شده است؛ هرچند در جامعه‌ای که سرمایه گذارانش تحت تاثیر یک اتفاق آنی تصمیم می‌گیرند تا برای کسب سود، پول خود را به پشکل الاغ تبدیل کنند، دور از انتظار نیست ماهیت خودرو از کالایی مصرفی به کالایی سرمایه‌ای تبدیل شود.
حالا، اما بازار معاملات خودرو تفاوت چندانی با دیگر بازار‌های قفل شده ندارد؛ اینجا هم خبری از رونق گذشته نیست؛ چه آن‌ها که کارشان خرید و فروش ماشین است و چه آن‌ها که کارشان ربطی با تعمیرات خودرو دارد می‌گویند که این رکود از چند سال پیش آغاز شد و اتفاقاتی نظیر سهمیه بندی بنزین و شیوع کرونا فقط آن را تشدید کرد؛ از نظر این افراد فعلا ماشین تا اطلاع ثانوی یک کالای مصرفی است.
در چنین شرایطی اگر فرض کنیم داشتن خودروی شخصی سرحال همیشه شانس به مسافرت رفتن افراد را دوچندان می‌کند؛ بازهم کسانی که کسب و کارشان خرید و یا تعمیر ماشین است می‌توانند مدعی شوند که میان درآمدشان با شوق مردم برای مسافرت کردن رابطه مستقیم وجود دارد؛ از منظر آن‌ها در تقویم زندگی خانواد‌ه‌های ایرانی سه مقطع زمانی وجود دارد که مسافرت‌ها افزایش می‌یابد؛ دو مقطع در ابتدا و انتهای فصل تابستان و حد فاصل تعطیلی و بازگشایی مدارس دانشگاه‌ها واقع شده اند و مقطع زمانی سوم مصادف با چنین روز‌هایی است که سایه تعطیلات نوروزی فعالیت کل مملکت را تا مرز تعطیلی پیش می‌برد.
امسال، آخر سال خوبی نداشت
اما دستکم آن‌هایی که کارشان با بازار خودرو گره خورده است، بعید می‌دانند شوقی برای رفتن به مسافرت باشد؛ سعید موتمن رئیس اتحادیه نمایشگاه داران تهران در این باره به اقتصاد۲۴ می‌گوید: مردمی که نگاهی مصرفی به خودرو داشتند همیشه بودنشان از بهمن تا نیمه اسفند باعث گرمی بازار بود؛ ماشین‌های صفر کلیومتر و کارکرده داخلی و خارجی با این نیت خرید و فروش می‌شد که دغدغه داشتن وسیله نقلیه شخصی برای بخشی از مردم برطرف شود؛ امسال، اما خیلی‌ها ماندن در قرنطینه خود خواسته را بر مبتلا شدن به کرونا ترجیح می‌دهند؛ حالا کمتر کسی است که دغدغه نداشتن وسیله نقلیه شخصی را داشته باشد، تقریبا برای هر خانوار بیشتر از یک وسیله نقلیه وجود دارد.
وی ادامه می‌دهد: اگر کسی هنوز نیت رفتن به سفر نوروزی را دارد؛ نداشتن خودروی شخصی نمی‌تواند او را خانه نشین کند؛ نگاه سرمایه گذاری به بازار خودرو از مدت‌ها قبل آن را به شدت اشباع کرده است و تقریبا همه این روز‌ها فروشنده هستند؛ درب همه نمایشگاه‌ها باز است و کافی است طالب خودرویی بخواهد تا مثلا برای رفت و آمد شب عید یا سفر نورزی و یا حتی روزهای بعد از اتمام تعطیلات ماشینی بخرد؛ مطمئن باشید برای چنین مشتریانی قطع یقین موقعیت‌های مناسبی پیدا می‌شود.
در سمت مقابل تعمیرکاران خودرو هم نظر خوبی نسبت به بازار کنونی ندارند؛ بالاخره روزهای پایانی سال یکی از مواقعی است که بیشتر خودرو‌های شخصی برای تعمیر و بازدید روانه تعمیرگاه‌ها می‌شود؛ دلیل این امر هر چیزی می‌تواند باشد از قصد و نیت احتمالی رفتن به مسافرت نوروزی گرفته تا گردش بیشتر نقدینگی که با پرداخت شدن عیدی و پاداش پایانی سال مزدبگیران اتفاق می‌افتد.
اعتماد بازار به صفر رسید
سعید مسگران، استاد تعمیرکاری خبرهای که مدت‌هاست مشتریان ثابتی برای خود را دارد؛ یکی از کسانی است معتقد است بازار کار امسال رونق سابق را ندارد. محل کار او جایی در محدوده میدان هروی است، محدوده‌ای که دستکم چند خیابان از آن به محل استقرار انواع کسب و کار‌های مرتبط با تعمیر ماشین اختصاص یافته است، منطقه‌ای که این روز‌ها پیدا کردن جای پارک در آن کار سختی است. به صورت مشخص مشتریان استاد سعید مسگران باید اول تلفنی وقت بگیرند و بعد چند کوچه آن طرف‌تر از مغازه ماشین‌شان را پارک کنند و در نهایت نشانی را بدهند تا خودروی آن‌ها بازدید و تعمیر شود.
او تفاوت وضعیت امسال را با شرایط گذشته چنین به خبرنگار اقتصاد۲۴ توضیح می‌دهد: شلوغی این روز‌ها در قیاس با سال گذشته هیچ است؛ امسال بیشتر مراجعان ماشین‌هایی بودند که به تعمیر جدی نیاز داشتند و کمتر مشتری بود که بخواهد ماشینش مورد بازبینی قرار بگیرد؛ سابق بر این بخشی از مراجعات روزانه به بازبینی دوره‌ای مربوط بود، مثلا صاحب ماشین می‌آمد تا ببیند ماشینش ایراد خاصی دارد یا نه، اما حالا بیشتر مردم تا جایی که بتوانند از ماشین کار می‌کشند و فقط وقتی مشکل حادی پیش بیاید آن را به تعمیرگاه می‌آوردند.
مسگران ادامه می‌دهد: ماشین شخصی دیگر از ملزومات زندگی است و زندگی خیلی‌ها بدون ماشین لنگ می‌زند. نمی‌توان همیشه از آن استفاده نکرد و یا به فکر تعمیرش نبود، اما از بعد گرانی بنزین خیلی‌ها کمتر از ماشین استفاده می‌کنند و حالا هم که ترس از کرونا همه جا را برداشته است بیشتر تمایل به در خانه ماندن دارند؛ نمی‌دانم عید امسال باز هم مردم به مسافرت خواهند رفت یا نه، اما این روز‌ها ارزش سلامتی آنقدر زیاد شده که مردم در صورت بیرون آمدن اجباری از ماشین شخصی استفاده کنند، هرچه باشد محیط آن به نسبت فضای عمومی تاکسی، اتوبوس یا مترو امن‌تر است.
وی همچنین درباره تاثیر اتفاقات چند وقت گذشته بر خرید و فروش خودرو می‌گوید: شغل ما طوری است که نمی‌توانیم از معاملات خودرو بی خبر باشیم.؛ بخشی از خرید و فروش‌های این بازار به ماشین‌های دست دوم مربوط است و به صورت مشخص اگر بخواهند از سلامت ماشین مطمئن شوند سراغ کسی غیر از تعمیرکاران نخواهند رفت.
این تعمیرکار خودرو ادامه می‌دهد: طبیعی است که با کسادی بازار خوردو از شدت معاملات دست دوم هم کم شده باشد، اما هنوز خرید و فروش‌هایی در جریان است؛ منتها تحت تاثیر این شرایط اتفاقات جدیدی در این بازار اتفاق افتاده است.
مسگران در توضیح تحولات اخیر بازار خودرو می‌گوید: واقعیتش این است که حالا کمتر اثری از اعتماد وجود دارد؛ اگر از ماشین سررشته‌ای نداشته باشی خیلی راحت ضرر خواهی کرد؛ بیشتر فروشندگان نه تنها صحبتی از معایب ماشین نمی‌کنند بلکه حتی منکرش هم می‌شوند. ممکن است یک L۹۰ تصادفی و چپ شده را به عنوان یک ماشین کارکرده معمولی بفروشند. همین حالا افرادی پیدا شده اند که خود را کارشناس خودرو معرفی می‌کنند، عنوانی که الزاما هیچ پشتوانه‌ای ندارد و کارشان صدور تاییدیه سالم بودن خودرو است؛ طبیعی است که اگر فروشنده و کارشناس تبانی کنند چه کلاهی بر سر خریدار خواهد رفت؛ حتی حالا در قولنامه هم چنان شروط عجیب و غریبی گذاشته می‌شود که حتی در صورت محرز بودن ایراد خودرو باز هم کاری از دست خریدار بر نخواهد آمد.