اقتصاد۲۴- ویروس کویید ۱۹ به رسم همه ویروس‌ها عادت ندارد برای رفتن به جایی اجازه بگیرد و ناخوانده و بی دعوت به هر جا سرک می‌کشد؛ به صورت رسمی بودنش در ایران از حدود ۲۰ روز پیش تایید و تا به اینجا بیش از ۶۰۰ نفر را به کام مرگ فرستاده است؛ مرضی است در نوع خود کُشنده که حالا ترس مبتلا شدنش به مراتب کُشنده‌تر است.
بیشتر بخوانید: بروکراسی بالاخره مقابل کرونا وا داد
چه آنها که با فرصت طلبی هرچه تمام‌تر از حال و روز مردم وحشت زده از کرونا برای خود نان‌دانی قرص و محکمی دست و پا کرده اند، چه آن‌هایی که با علم به وخامت اوضاع راضی نشدند تا افراد غیر ضروری از آمدن به محل کار معاف شوند و چه آنها که اصرار دارند مردم در چنین روز‌هایی با آمدن به فلان حراجی شانس برنده شدن خود را در جشنواره‌های زمستانی و بهاری بیازمایند و چه آنها که هنوز به بازار گرمی و کشاندن ایرانیان به کنسرت‌های نوروزی خارج کشور مشغولند در جرگه افرادی هستند که معرفت در آنها ته کشیده است، انگار که هرگز بویی از آن نبرده اند.
بیشتر بخوانید: بروکراسی بالاخره مقابل کرونا وا داد
چه آنها که با فرصت طلبی هرچه تمام‌تر از حال و روز مردم وحشت زده از کرونا برای خود نان‌دانی قرص و محکمی دست و پا کرده اند، چه آن‌هایی که با علم به وخامت اوضاع راضی نشدند تا افراد غیر ضروری از آمدن به محل کار معاف شوند و چه آنها که اصرار دارند مردم در چنین روز‌هایی با آمدن به فلان حراجی شانس برنده شدن خود را در جشنواره‌های زمستانی و بهاری بیازمایند و چه آنها که هنوز به بازار گرمی و کشاندن ایرانیان به کنسرت‌های نوروزی خارج کشور مشغولند در جرگه افرادی هستند که معرفت در آنها ته کشیده است، انگار که هرگز بویی از آن نبرده اند.
از منظر سنتی رابطه مستقیمی میان رونق کسب و کار با شلوغی محل کسب وجود دارد؛ نگاهی که کاسبی مدرن هم آن را تا حدودی تایید می‌کند؛ اصلا معروف است بگویند محل کسب فلانی خوب پاخور است و مشتری زیاد دارد.
به صورت مشخص این روزها کسب و کار‌هایی هنوز هستند که تصورشان دست نخورده ماندن روال قبلی و دغدغه‌شان هرچه باشکوه‌تر برگزار کردن جشنواره خرید پایان سال؛ انگار نه انگار که کرونایی آمده و در حال گرفتن قربانی است. در روزگاری که بیش از هر زمانی فروشنده و خریدار به داد و ستد در اینترنت تشویق می‌شوند معلوم نیست چرا معدود صاحبان کسب و کار‌ها سنتی اصرار بر بیرون آمدن مردم دارند. در همین اثناست که می بینیم در بازه مشخصی از آخرین ماه سال 98 که به اقرار مقامات وزارت بهداشت پیک کرونا در کشور است، اقدام به برپایی حراجستان‌هایی برای کشاندن مردم به خرید در فروشگاه‌های زنجیره‌ای خود می‌کنند و صداوسیما هم در روز و شب و نیمه شب آگهی‌های بازرگانی خود را به آن اختصاص داده است، آگهی‌هایی که حتی صدای مجریان رسانه ملی را هم درآورده است و آنها نیز لب به سخن گشوده‌اند، هرچند که ظاهرا پول، برخی گوش‌ها را ناشنوا کرده است!
به صورت مشخص این روزها کسب و کار‌هایی هنوز هستند که تصورشان دست نخورده ماندن روال قبلی و دغدغه‌شان هرچه باشکوه‌تر برگزار کردن جشنواره خرید پایان سال؛ انگار نه انگار که کرونایی آمده و در حال گرفتن قربانی است. در روزگاری که بیش از هر زمانی فروشنده و خریدار به داد و ستد در اینترنت تشویق می‌شوند معلوم نیست چرا معدود صاحبان کسب و کار‌ها سنتی اصرار بر بیرون آمدن مردم دارند. در همین اثناست که می بینیم در بازه مشخصی از آخرین ماه سال 98 که به اقرار مقامات وزارت بهداشت پیک کرونا در کشور است، اقدام به برپایی حراجستان‌هایی برای کشاندن مردم به خرید در فروشگاه‌های زنجیره‌ای خود می‌کنند و صداوسیما هم در روز و شب و نیمه شب آگهی‌های بازرگانی خود را به آن اختصاص داده است، آگهی‌هایی که حتی صدای مجریان رسانه ملی را هم درآورده است و آنها نیز لب به سخن گشوده‌اند، هرچند که ظاهرا پول، برخی گوش‌ها را ناشنوا کرده است!
همه این‌ها در حالی است که دستکم از بیست و چهار ساعت پیش تاکنون گمانه زنی‌ها درباره احتمال قرنطینه شدن شهری مانند تهران بیش از هر زمان دیگری افزایش یافته است و به نظر می‌رسد که ذی نفعان چنین حراجی‌هایی قصد دارند تا لحظه آخر مردم را در خیابان‌های منتهی به محل‌های کسب و کارشان نگاه کنند.
سوی دیگر این بی معرفتی، اما به جامعه ایرانیان خارج از کشور مربوط است؛ جامعه‌ای که فارغ از اختلافات جدی که در مرزبندی‌های سیاسی خود با ایرانیان داخل کشور دارد در سال‌های اخیر از همسویی فرهنگی با دیگر ایرانیان استقبال کرده است؛ برگزاری کنسرت‌های نورزی یکی از همین اتفاقات فرهنگی است که از قرار معلوم با استقبال نسبتا خوب ایرانیان داخل کشور مواجه بوده است؛ رخدادی که ظاهرا قرار نیست در این روز‌های کرونایی تغییری در برگزاری آن ایجاد شود؛ کافی است بیننده یکی از کانال‌های ماهواره‌ای باشید تا بفهمید در جهانی که ترس از کرونا مرزهایش را به روی ایرانیان بسته است هنوز به صورت یک خط درمیان چنین تبلیغاتی پخش می‌شود.
بیشتر بخوانید: کاسبان کرونایی که «آدام اسمیت» را هم شرمسار کردند
بیشتر بخوانید: کاسبان کرونایی که «آدام اسمیت» را هم شرمسار کردند
ممکن است مدعی پیدا شود و بگوید مردم خودشان صلاحیت تصمیم گیری را دارند و اگر مسئله جدی است چرا هیچ محدودیتی هنوز وضع نشده است؟ هیچ اجباری در کار نیست و لابد تقاضایی بوده است که هم حراج دم عیدی و هم فروش بلیط کنسرت های نوروزی هر دو با هم ادامه دارند؛ پاسخ به چنین ادعایی چیزی نیست جز اینکه هرکس به سهم خود مسئولیت دارد.
اینکه چرا دولت هنوز اقدام جدی برای محدود کردن مراودات اجتماعی نکرده است باعث نمی شود تا مردم هم از زیر بار مسئولیت شانه خالی کنند؛ این روزها زندگی خیلی ها میان ترس نداشتن نان و ترس گرفتن کرونا ادامه جریان دارد اما می توان با اخلاق بود و مراعات کرد؛ اقتصاد مسئله ای است که همه از فقیر و غنی با آن مشکل دارند اما توانگرترها می توانند اقداماتی را انجام دهند که قطعا ناتوان‌ها از انجام آن ناتوانند.
نودوستی و غریب نوازی از خصایصی هستند که سالهاست ایرانیان دارند با آن شناخته می‌شوند؛ خصایصی حسنه که شاید نسبت دادنش به این جامعه چندان بی ربط نباشد، اما هرچه که هست اتفاقات این روزها باعث می‌شود تا فارغ از هر ملیت و قومیتی صحت گفتار نیکولو ماکیاولی بار دیگر راست آزمایی شود: «هدف وسیله را توجیه می‌کند».
سیاست‌های ماکیاولی برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای و حمایت‌های زنجیره وار رسانه ملی و پخش آگهی‌های این بنگاه‌های اقتصادی، نشان از آن دارد که این جماعت قصد پنبه کردن شعار «همه در خانه بمانیم» را دارند، این در حالی است که امروز تمامی دستگاه‌ها و رسانه‌ها هم و غمشان این است که مردم از هرگونه اجتماعی دوری گزینند اما سیاست‌های ماکیاولی برخی از این بنگاه‌ها که ظاهرا همه چیز را در کسب سود بیشتر و پول می‌ببینند، پنبه تمامی زحماتی که برای قطع زنجیره ابتلای افراد جامعه به کرونا کشیده می‌شود را خواهد زد.