کاسبان کرونایی که «آدام اسمیت» را هم شرمسار کرده‌اند

آمدن کرونا به ایران باعث شد تا بار دیگر سوی تاریک خلقیات ایرانیان بر همگان عیان شود؛ از کارکنانی که به رغم مهیا بودن شرایط دورکاری به اجبار در محیط کارشان حاضر شدند گرفته تا یکه تازی سودجویانی که درد مردم، کسب و کار این روزهایشان است، نشان داد که ورای باور‌های کلیشه‌ای مرسوم، مرز‌های اخلاقیات تا چه حد می‌تواند شکننده باشد.

اقتصاد۲۴ - اثبات اینکه چطور می‌توان هم زمان با دلسوزی برای دیگران از رنجشان به نوایی رسید کار سختی نیست؛ کافی است گشتی کوتاه در اینترنت و شبکه‌های مجازی بزنی تا بفمهی خلقیات آدم سکه‌ای است که دو روی متفاوت دارد.

بیشتر بخوانید: کرونا چه هزینه‌ای برای زندگی مردم تراشید؟

تست کورنا حقه ماموران قلابی

خیلی سال پیش که هنوز مبارزه فراگیر برای ریشه کن کردن بیماری فلج اطفال یکی از برنامه‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بود، هر سال در یک روز مشخص ماموران این وزارتخانه با مراجعه خانه به خانه کودکان خردسال زیر ۵ سال را به صورت رایگان واکسیناسیون می‌کردند؛ ظاهرا این ماجرای قدیمی به ترفند تازه‌ای برای کلاهبرداری تبدیل شده است، آنطور که علیرضا وهاب زاده مشاور رسانه‌ای وزیر بهداشت در یکی از توییت‌های اخیر خود نوشته است؛ این روز‌ها ممکن است عده‌ای شیاد بخواهند در لوای تست کرونا به خانه‌های مردم مراجعه کنند.

میوه‌هایی که یک شبه لاکچری شدند

سال گذشته در چنین روز‌هایی بود که صادارت بیش از اندازه پیاز باعث شد تا قیمت این محصول کشاورزی از کیلویی ۳-۴ هزار تومان تا ۱۳-۱۴ هزار تومان افزایش یابد؛ گرانی که یک شبه اتفاق افتاد تا چند هفته بعد که قیمت‌ها دوباره به شکل سابق برگشت ادامه یافت.

اتفاقی که هنوز خیلی‌ها آن را فراموش نکرده حالا از صدقه سری کرونا در ایران و تجویز‌های طب سنتی، برای سیر، لیمو و زنجبیل در حال تکرار شدن است؛ به صورت مشخص از بعد آمدن کرونا به ایران هر کیلو زنجبیل در بازار‌های میوه و تره بار و میوه فروشی‌ها که پیشتر بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان قیمت داشت تا ۱۷۰ هزار تومان هم فروخته می‌شود؛ همچنین هر کیلو انواع لیمو شیرین و ترش قیمتی نزدیک به ۱۰ هزار تومان دارد؛ همچنین در این بازار محال است که بتوان هر کیلو سیر تازه را به بهایی کمتر از ۶۰ هزار تومان پیدا کرد.

معلوم نیست که از میان کشاورز، واسطه و میوه فروش کدامیک گرانفروشی این اقلام را آغاز کرده اند و مشخص نیست که این شرایط تا چه زمانی ادامه خواهد یافت، اما مشخص است که این روز‌ها محصولاتی از این دست با بهایی بسیار گران فروخته می‌شوند.

ماسک‌های یکبار مصرف نایاب

ماسک‌های یکبار مصرف پزشکی در گروه اولین اقلامی بودند که امسال ترکش گرانی کرونا به آن‌ها اصابت کرد؛ محصولی که تا پیش از این غیر از مراکز بهداشتی و درمانی و معدودی افراد خاص مشتری ثابت دیگری داشت و جز در روز‌های آلودگی هوا هیچ وقت دیگری کالایی نایاب و گران نبود، اما بعد از شکل گیری شبه کرونا تبدیل به یک کالای سرمایه‌ای شد.

ترس از کرونا حالا باعث شده تا ماسک‌های بهداشتی و مواد شوینده و ضد عفونی کننده برای بیشتر مردم از نان شب واجب‌تر باشند؛ کالایی که زمانی قیمت بیشینه آن متجاوز از ۱۰-۱۵ هزار تومان حالا اگر پیدا شود قیمتی کمتر از ۶۰ هزار تومان ندارد؛ حتی اعمال ممنوعیت فروش، درنظر گرفتن تمهیدات تولید انبوه و توزیع رایگان آن در میان مردم نتوانسته به این ساماندهی این بازار درهم ریخته کمکی کند.

کرونا و سلبریتی‌های کاسب

رفتار سودجویانه عموم کسانی که این روز‌ها قصدشان کسب منفعت از بازار گرمی‌های کروناست به اندازه فرصت طلبی سلبریتی‌های منزجر کننده است؛ نمونه اش واکنشی است که مردم روز‌های گذشته با مشاهده پست تبلیغاتی شرم آور بهنوش بختیاری از خود نشان دادند، هرچند بعدتر اعلام شد که بختیاری ابدا قصد و نیت چنین کاری را نداشته است اما مثل معروف «الناس علی دین ملوکهم» مصداق چنین وضعیتی است هرچه باشد این روز‌ها سلبریتی‌ها در خیلی از ابعاد الگوی زندگی مردمند و از مردمی که الگوهایشان چنین بی اخلاقی مرتکب می‌شوند نمی‌توان توقع چندانی داشت.

آدام اسمیت فیلسوفی است که به پدر علم اقتصاد معروف است؛ در توجیه اخلاقی فعالیت اقتصادی جمله مشهوری دارد: «به خاطر خیرخواهی قصاب و ساقی و نانوا نیست که ما می‌توانیم از قوتمان مطمئن باشیم، بلکه این نتیجه‌ پیگیری منافع خودشان است». عبارتی که واژه به واژه آن رفتار منفعت طلبانه این روز‌های کاسبان کرونا را توجیه می‌کند؛ رفتاری که بیشتر مرتکبان آن کمترین اطلاعی از این نقل قول و گوینده آن ندارند؛ اما کسی چه می‌داند شاید اگر آدام اسمیت از آینده خبر داشت دستکم به حرمت آبروی خود، احتیاط بیشتری به خرج می‌داد تا نقل قول هایش اینگونه به ابزار دست سوء استفاده گران تبدیل نشود.