محمد آیتی، اقتصاد۲۴- وقتی ترامپ در اردیبهشت سال ۹۷ تصمیم گرفت کشورش را از توافق برجام خارج کند تنها یک هدف را دنبال می‌کرد، فلج‌کردن اقتصاد ایران. به باور او اگر اقتصاد ایران به بن‌بست برسد، احتمالاً تصمیم‌گیران نظام جمهوری اسلامی از سیاست‌های خود در منطقه عقب‌نشینی خواهند کرد.
اکنون دو سال از بدعهدی آمریکا می‌گذرد و از طرفی تا امروز از اروپا هم آبی گرم نشده است، اما اقتصاد ایران به‌طور کج‌دار و مریز راه خود را جلو رفته است تا شاید در آینده بتواند راه‌حلی را برای برون‌رفت از این چالش پیدا کند.
پس از اینکه رهبر انقلاب سال ۹۸ را به‌نام «رونق تولید» نام‌گذاری کردند، نام «جهش تولید» را بهترین عنوان برای سال ۹۹ دریافتند، زیرا در شرایطی که هیچ کشوری دایه مهربان‌تر از مادر برای ایران نیست فقط باید به کار و تلاش بیشتر نیروی انسانی خود دل بست.
اما اینکه آیا جهش تولید آن هم در سالی که با ویروس کرونا توام شده، امکان‌پذیر است یا خیر؟ سوالی است که جواب آن را از سیدمحسن دهنوی، منتخب تهران در مجلس یازدهم جویا شدیم.
سیدمحسن دهنوی به اقتصاد۲۴ گفت: در اینکه کرونا باعث تعطیلی و کم‌رونق‌شدن کسب و کارها و حتی ضربه جدی به اقتصاد شده است، شکی نیست. این بحران جهانی است و اقتصاد کل دنیا را تحت‌الشعاع قرار داده است، اما بسیاری از تهدید‌ها می‌توانند نقطه آغاز فرصت‌ها و جهش‌های بزرگ باشند و سابقه این موضوع در جهان وجود داشته است. تاریخ نشان داده است که بعد از یک شوک اقتصادی، شاهد جهش و رشد خواهیم بود.
وی با اشاره به اینکه آینده اقتصاد جهانی در پساکرونا برای هیچ‌کس روشن نیست افزود: امکان دارد که پس از بحران کرونا قواعد اقتصادی دنیا بهم بریزد، اما با توجه به اینکه کرونا ممکن است بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی را به ورطه نابودی بکشد باید از هم‌اکنون یک برنامه‌ریزی جهشی برای تولید ملی تدوین کرد. باید توجه داشت فرصت‌ها در پی تهدید‌ها بروز پیدا می‌کنند. به‌عنوان مثال تعطیلی‌های ناشی از کرونا باعث استفاده بیشتر از زیرساخت‌های آی تی در کشور شد، یعنی مردم به‌سمتی رفتند که بسیاری از نیازهایشان را که قبلاً حضوری برآورده می‌کردند در بستر آی تی تامین کنند. این مساله به تنهایی می‌تواند جهشی برای بعضی از کسب و کار‌های اقتصادی باشد، یعنی تهدیدی ایجاد شد، ولی کمی که گذشت دیدیم استفاده از دولت الکترونیک که سال‌ها حرفش را می‌زدیم بیش از پیش به یک فرهنگ تبدیل شد.
بیشتر بخوانید: کووید ۱۹ بدترین بحران اقتصادی را برای جهان رقم خواهد زد
دهنوی با اشاره به زمان نام‌گذاری سال ۹۹ به‌عنوان سال «جهش تولید» بیان کرد: این نام‌گذاری در حالی توسط رهبر معظم انقلاب صورت گرفت که بسیاری از مراکز فرهنگی و تجاری ما تعطیل و مشخص بود که ما در بحران قرار داریم و این تصور که نمی‌دانستیم به‌سمت بحران می‌رویم، وجود نداشت، یعنی رهبر انقلاب با علم به تمام این مشکلات سال ۹۹ را به‌نام «جهش تولید» نام‌گذاری کردند و انتظار است که همه تصمیم‌گیران نظام پای کار بیایند تا این شعار محقق شود.
منتخب تهران در مجلس یازدهم با تاکید بر ایجاد تدابیر دولتی در محقق شدن جهش تولید تصریح کرد: به‌دلایل مختلفی تقاضای نفت در جهان کاهش یافته است و این برای ایران که بخشی از درآمد‌های دولت بر پایه فروش نفت قرار دارد ما را با بحران شدیدتری مواجه می‌کند، اما در نقطه مقابل این موضوع، این اتفاق شرایطی را مهیا کرده است که به‌دنبال جستجو برای درآمدزایی کشور برویم. پس گاهی تهدید، اجباری به‌وجود می‌آورد که مسیر‌هایی را برویم که در بلندمدت به نفع کشور باشد.
این پژوهشگر اقتصاد دانش‌بنیان، استراتژی کشور‌های دنیا در پساکرونا را برای گذر از بحران اقتصادی بسیار مهم بیان کرد و گفت: قطعاً پس از کرونا کشور‌ها تلاش می‌کنند برای داشتن پیشرفت و توسعه از یکدیگر سبقت بگیرند و بعید نیست همین شروع، نقطه عطفی برای جهش کشور‌ها باشد و قدرت‌ها و اقتصاد‌های نوظهور ایجاد شود.
دهنوی اظهار داشت: من معتقدم اگر بحران کرونا به‌صورت جدی‌تری ادامه پیدا کند ممکن است در رده‌بندی اقتصادی جهان، تغییراتی ایجاد شود. به‌عنوان مثال بسته‌های حمایتی ایالت متحده آمریکا برای مردمشان در بحران کرونا براساس GDP (تولید ناخالص داخلی) و رشد اقتصادی و درآمد سرانه کشورشان است. در مرحله اول، مبلغی معادل ۲۰ میلیون دلار برای حمایت از مردم تخصیص دادند و اکنون در حال آماده‌کردن بسته دوم حمایتی از جامعه هستند. این در حالی است که بسته‌های حمایتی‌ای که ما به مردم‌مان تخصیص داده‌ایم یک درصد GDP کشور هم نیست.
کرونا اهمیت خودکفایی را بروز داد
منتخب تهران در مجلس یازدهم بیان کرد: اینکه می‌گویم بحران کرونا یک توفیق اجباری است که می‌توان با توجه به اتفاقات مثبت آن طور دیگری به موضوع نگاه کرد، یعنی وقتی کرونا آمد ما و کشور‌های دیگر با جان و دل اهمیت خودکفایی را فهمیدیم. قبل از این خودکفایی، عده‌ای محصولات راهبردی و استراتژیکی در کشور را مسخره می‌کردند و می‌گفتند در شبکه جهانی و در حالی که تجارت دنیا با نت‌ورک انجام می‌شود خودکفایی معنا ندارد و وارد کردن کالا از تولید کردنش به‌صرفه‌تر است، اما امروز که در شرایط کرونایی هستیم متوجه اهمیت خودکفایی می‌شویم. ما به لحاظ دانش و فناوری پزشکی روی پای خود ایستاده‌ایم، اما تولید داخلی محصولات پزشکی نداشتیم. این بحران باعث شد در این زمینه هم به خودکفایی تولید برسیم. در این شرایط، امکان اینکه کشور‌ها درب تجارت‌شان را به روی یکدیگر ببندند و حتی صدور مواد غذایی را لغو کنند وجود دارد و امروز با جدی‌تر شدن تهدید می‌فهمیم خودکفایی چه اهمیتی دارد.
افکار عمومی و تاریخ، پاسخگویی می‌خواهند
دهنوی با تاکید مجدد بر این موضوع که دولت در این شرایط برای بازگشایی بنگاه‌های اقتصادی نباید شتاب‌زده عمل کند افزود: اشتباه اول دولت این بود که از ۱۵ اسفند که باید قرنطینه را جدی می‌گرفت یک ماه تاخیر کرد و دلیل آن اشتباه را امروز باید به افکار عمومی و تاریخ، پاسخ دهد. دولت نباید تقصیر را به گردن افراد دیگر بیندازد، زیرا اگر دولت می‌خواست می‌توانست این هشدار را جدی‌تر بگیرد و قاطعانه‌تر عمل کند. مواضع رییس‌جمهور، مواضع پنهانی نیست و خود دولتی‌ها مخالف محدودیت و قرنطینه بودند. دوم اینکه ما نمی‌دانیم کرونا تا کی ادامه خواهد داشت و اگر با همین وضعیت بنگاه‌های اقتصادی تعطیل باشند فقر، بیکاری، رکود و تبعات آسیب‌های اجتماعی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود که این تبعات کمتر از تلفات کرونا نیست اگر با خردجمعی برای آن فکری اندیشیده نشود.
شروع فعالیت اجتماعی را باید دولتی‌ها آغاز کنند
وی در ادامه گفت: قدم اول برای راه‌اندازی چرخه اقتصادی کشور این است که ابتدا خود مسئولان جدی و مصمم وارد کار عرصه اجتماعی شوند نه اینکه خودشان کنار باشند و توقع کار از دیگران داشته باشند. متاسفانه مجلسی که باید در راس امور باشد و روی به تصمیمات مهم معیشتی برای مردم بیاورد، طولانی‌مدت تعطیل شد که به‌نظر من این رویکرد به هیچ‌وجه درست نبود.
تصمیم به فعالیت کسب و کارها باید استانی باشد
منتخب تهران در مجلس یازدهم یادآور شد: سیاست‌های دولت برای بازگشایی کسب و کارها باید براساس تحلیل سیر صعودی و نزولی روند کرونا در استانهای مختلف، متفاوت باشد و بنگاه‌های اقتصادی پس از پای کار بودن مسئولان به‌تدریج شروع به‌کار کنند و در استان‌هایی که روند بیماری کاهش داشته است باید با رعایت پروتکل‌های بهداشتی کسب و کارها را آغاز کرد.
بیشتر بخوانید: پرداخت وام ۷۵ هزار میلیارد تومان کرونایی جایگزین شد؟
وی افزود: در حال حاضر ما نیاز به تولید کالا‌های ضروری داریم و دولت می‌باید توجه ویژه به این امر داشته باشد هرچند که من اصلاً با اقتصاد دستوری موافق نیستم، یعنی این اتفاق باید در یک فضای حمایتی و تعاملی رخ دهد.
دهنوی در ادامه گفت: وقتی بسته حمایتی دولت هیچ تناسبی با میزان خسارت‌های وارده به مردم ندارد نباید توقع داشت که مردم با سیاست‌های دولت همکاری همه‌جانبه داشته باشند.
دولت ایران به لحاظ سرمایه‌ای، دولت بزرگی است
منتخب تهران در مجلس یازدهم خاطرنشان کرد: وارد نیت‌خوانی دولت نمی‌شوم که بررسی کنیم ببینیم آیا دولت پول دارد و کمک نمی‌کند یا ندارد، اما معتقدم دولت اگر بخواهد می‌تواند با ایجاد و خلق منابع، مردم را در فعالیت‌های اقتصادی حمایت کند. از جمله منابع اصلی و درآمدزا دولت، صادرات نفت و فرآوردههای آن، مالیات و واگذاری دارایی‌ها و اموال سرمایه‌ای خود است. امسال با وجود تحریم‌ها و بحران کرونا در بخش اول (صادرات) با مشکل روبرو هستیم و قاعدتاً در بخش دوم نیز به‌دلیل آسیب کسب و کارها، دست دولت خالی خواهد بود و برای جبران این دو مورد دولت باید به واگذاری بخشی از دارایی‌های خود برای خلق کسب و کارها اقدام کند، زیرا تجربه خصوصی‌سازی در کشور ما موفق عمل کرده است و این راه‌حل خوبی است که در شرایط موجود، سیاست‌گذاران به این فکر کنند.
وی در پایان گفت: ما نگران این هستیم که دولت از سر ناچاری برای تامین کسری بودجه به کار‌هایی روی آورد که تورم شدیدی را در کوتاه‌مدت یا میان‌مدت ایجاد کند، یعنی خلق راهکار با روش‌های تورم‌زا؛ که اگر این اتفاق بیفتد حتماً به ضرر کشور خواهد بود. دولت باید در یک فرآیند شفاف، اموالی که امکان فروش دارد را واگذار کند تا اقتصاد کشور از بن‌بست فعلی خارج شود.