اقتصاد24 – نزدیک به یک هفته است که چالشی در فضای رسانه‌های مجازی راه افتاده که با عنوان «چالش عکس 10 سال قبل» شناخته شده است. کاربران فضای مجازی عکس 10 سال خود را برای مقایسه در کنار عکس فعلی خودشان می‌گذارند تا از تغییراتی حرف بزنند که در این مدت بر آنها گذشته است.
در این میان شاید بد نباشد که وضعیت اقتصادی و معیشت خانوارها هم مانند چالش 10 ساله، مقایسه شود. قانون هدفمندی یارانه‌ها نزدیک به یک دهه است که اجرا شده و می‌تواند معیار خوبی برای این مقایسه باشد. این قانون که در سال 1389 اجرا شد، با خود گرانی‌هایی به همراه داشت که دلیل عمده آن، آزادسازی قیمت‌ها بود. در همان زمان یعنی آذر ماه 89 بود که واریز یارانه نقدی آغاز شد. مبلغ 45 هزار و 500 تومان هر ماه به عنوان یارانه نقدی به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌شد.
اما نکته جالب این است که این رقم در این مدت نزدیک به 10 سال تغییری نکرده اما کالاهای اساسی و اقلام مورد استفاده مردم با افزایش قیمت بسیار زیادی روبرو شده است. البته هدف این گزارش دفاع از افزایش یارانه نقدی نیست چرا که تداوم و حتی افزایش آن می‌تواند تبعات بسیار زیادی در رشد نقدینگی و تورم داشته باشد. با این حال، مقایسه دو شاخص یعنی قیمت گوشت و یارانه نقدی در این مدت 10 سال، می‌تواند معیار خوبی برای بررسی وضعیت معیشت مردم باشد.
آنطور که آمارها نشان می‌دهد قیمت گوشت در سال 87 ، هفت هزار و 100 تومان بود که این رقم در سال 89 یعنی در اولین سال اجرای هدفمندی به حدود 15 هزار تومان افزایش یافت. این رقم سه سال بعد و در سال 92 به 31 هزار تومان رسید. رقم یارانه نقدی اما، همان 45 هزار و 500 تومان بود. دو سال بعد باز هم افزایش یافت و به 55 هزار تومان رسید. اما این افزایش متوقف نشد. در سال 96 قیمت هر کیلو گوشت قرمز به 40 هزار تومان رسید و در سال جاری با یک افزایش بی‌سابقه به 70 هزار تومان در هر کیلو رسید. رقم یارانه نقدی در تمام این مدت و در بازه قیمتی 15 تا 70 هزار تومانی که گوشت طی کرد، همان 45 هزار و 500 تومان بود. البته مبنای این گزارش قیمت 70 هزار تومان برای هر کیلو گوشت است اما در برخی مناطق شهر تهران و برخی فروشنده‌ها قیمت را تا 100 هزار تومان هم اعلام می‌کنند.
یعنی در سال 89، با پول یارانه نقدی امکان خرید بیش از 3 کیلو گوشت وجود داشت اما امسال با این رقم تنها می‌توان نیم کیلو گوشت خرید، چیزی که به وضوح نشان از آن دارد که ارزش یارانه نقدی به کلی از بین رفته و سهمی در معیشت مردم ندارد. هرچند که دولت یازدهم و دوازهم در این مدت تلاش کرده تا با ارائه بسته‌ها و سبد حمایتی کالا، بخشی از این مشکل را مرتفع کند.
جالب‌تر آنکه در سال 89 یعنی درست در همان سال آغاز هدفمندی یارانه‌ها هشدارهایی داده شد که گوشت در حال خارج شدن از سبد خانوار است. در یکی از گزارش‌های رسانه‌ای سال 1389 عنوان شده بود: «قيمت گوشت گوسفندي در سال 87 به 9 هزار تومان در هر كيلوگرم رسيده بود، در سال 88 تا 13 هزار تومان هم افزايش يافت، اما متاسفانه عدم برنامه ريزي از سوي دستگاه هاي ذيربط، قيمت را تا 21 هزار تومان در سال 89 نيز افزايش داد هر چند واردات گوشت تا حدودي روند افزايشي قيمت ها را متوقف كرد. اگرچه به گفته مسوولان ذي ربط، قيمت انواع گوشت در بازار كنترل شده، اما قيمت ها نشان مي دهد اين كنترل قيمت به جلوگيري از تداوم افزايش قيمت برخي كالاهاي مصرفي منجر شده است، ضمن اينكه واردات به صورت لاشه گرم و دام زنده و نيز گوشت منجمد به كشور انجام مي شود اما اقبال عمومي نسبت به گوشت هاي وارداتي بسيار كم است.» این گزارش تحلیل کرده بود که به دلیل این افزایش قیمت، گوشت در حال از دست دادن سهم خود در سبد خانوار است.
با این حال، این افزایش قیمت را باید در کنار افت ارزش پول ملی ایران در چند سال گذشته بررسی کرد؛ مساله‌ای که در یک دوره، نگرانی از تبدیل شدن به ونزوئلا و دچار شدن به تورم این کشور را تشدید کرده بود.