اقتصاد۲۴- بخش کشاورزی به دلیل تأمین امنیت غذایی کشور و تأمین معیشت بخشی از جمعیت کشوربه طور مستقیم و غیرمستقیم از اهمیت ویژه‌ای در اقتصاد کشور برخوردار است. در عین حال کارشناسان کشاورزی معتقدند ارزیابی تأثیر شیوع بیماری کرونا بر غذا و کشاورزی در ماه‌های آینده بیشترنمایان می‌شود. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نیز با تأیید این نظر کارشناسان، خاطر نشان می کند:«به سبب گذشت مدت زمان چندماهه از شیوع این بیماری در جهان و حدود دوماهه آن در ایران، زمان اظهارنظر قطعی درباره آثار و خسارت‌های احتمالی این بیماری نرسیده است.»
پیامدها
در بخشی از گزارش دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است: «بازار برخی از محصولات درکشورهای دیگر نیز بی‌رمق شده و بخشی از صادرات محصولات کشاورزی نیز به‌طور مستقیم و هم غیرمستقیم دچار اختلال شده است.»
متوقف شدن بارها پشت مرز
بر اساس گزارش مرکزپژوهش‌های مجلس، بیش از 50 درصد کالاهای کشاورزی ما به عراق و بیش از90 درصد کالاها به کشورهای عــــــــــــراق، افغانستان،فدراسیون روسیه، ترکیه، آذربایجان، امارات، پاکستان، ترکمنستان، کویت، قطر، قزاقستان، سوریه، ارمنستان، گرجستان و اوکراین صادر شده است. هراس شرکای تجاری در کشورهای منطقه ازانتقال ویروس به کشورشان از طریق مراوده با کشور ایران منجر به بستن مرزهای زمینی کشورهای عراق، افغانستان و ترکیه و مرزهای هوایی در کشورهای ترکیه، گرجستان وامارات شده است که این امر نیز فعالیت‌های تجاری با کشورهای همسایه را مختل کرده است. بسته شدن مرزها موجب پس‌زدگی کالا به سمت بازار داخل می‌شود و چون کرونا چند ماه طول می‌کشد، این مشکل نیز تداوم خواهد داشت. از طرف دیگر با کاهش عواید نفتی کشور، کاهش درآمد ارزی غیرنفتی می‌تواند در واردات کالاهای اساسی تأثیر منفی بگذارد. در صورت تداوم محدودیت‌های صادراتی ازسوی کشورهای همسایه به ویژه عراق، بخشی از تولیدات بخش کشاورزی بازار فروش خود را از دست خواهد داد و اعتماد مصرف کننده بازارهای هدف نسبت به سلامت غذای ایران کاهش می‌یابد و برگشت اعتماد به بازار و مصرف کننده بسیار هزینه‌بر و زمان‌بر خواهد بود. این موضوع تهدید جدی برای بازار جهانی محصولات کشاورزی ایران و بخصوص کشورهای منطقه و همسایه با ایران است.
در خصوص کاهش صادرات به‌خاطر شیوع کرونا، به‌عنوان مثال محمد صالحی، رئیس انجمن پسته ایران می‌گوید: «چینی‌ها یکی از خریداران اصلی پسته ایران بودند و هرسال بعد از سال نوی چینی این محصول را خریداری می‌کردند اما با شیوع ویروس کرونا دیگر خریدی صورت نگرفت؛ در حالی که چین یک بازار خوب و مهم برای ما بود. از طرفی با بسته شدن مرزها براثر شیوع این ویروس در اروپا پسته لطمه زیادی خورده و بسیاری از بارهای پسته پشت مرزها باقی مانده است».
همچنین سعید برخوری، رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان افزایش هزینه‌های حمل و نقل، کمبود کامیون به‌دلیل شیوع بیماری کرونا را موجب کاهش صادرات محصولات فصلی عنوان می‌کند و می‌گوید: «شیوع این ویروس بر امر صادرات و همچنین افزایش هزینه‌های حمل محصولات کشاورزی تأثیر بسزایی دارد. همه مرزها به غیر از روسیه و اقلیم کردستان برای صادرات بسته هستند و به‌دلیل تمهیدات بهداشتی کامیون‌های حمل بار بیش از مدت متعارف زیر بار می‌مانند».
بیشتر بخوانید: هشدار برای هجوم موج جدید ملخ های مهاجر در سیستان و بلوچستان
از طرف دیگر بسیاری از کشورهای واردکننده، محدودیت‌های قرنطینه‌ای برای اقلام خوراکی در نظر می‌گیرند، به همین دلیل زمان حمل بار توسط کامیون‌ها افزایش یافته و شاهد کمبود کامیون در مراکز حمل بار هستیم؛ حتی به‌علت شیوع کرونا بسیاری از رانندگان از حمل محصولات کشاورزی خودداری می‌کنند و ترجیح می‌دهند کار نکنند.
از طرف دیگر بسیاری از کشورهای واردکننده، محدودیت‌های قرنطینه‌ای برای اقلام خوراکی در نظر می‌گیرند، به همین دلیل زمان حمل بار توسط کامیون‌ها افزایش یافته و شاهد کمبود کامیون در مراکز حمل بار هستیم؛ حتی به‌علت شیوع کرونا بسیاری از رانندگان از حمل محصولات کشاورزی خودداری می‌کنند و ترجیح می‌دهند کار نکنند.
حمایت از کشاورزان
شرایطی که اقتصاد جهانی و کند شدن فعالیت‌های اقتصادی بعد از شیوع کرونا دیده می‌شود، به نظر کارشناسان اقتصاد بخش کشاورزی را نیز تحت تأثیر قرار داده است. اما در این شرایط با توجه به آسیب‌پذیری بیشتر کشاورزان، حمایت از آنان اهمیت بالایی دارد. تحلیلگران این حوزه معتقدند اگر تمهیدات مقابله با شیوع کرونا طبق استانداردهای جهانی در بحث صادرات اقلام غذایی رعایت شود، ممنوعیت صادرات کاهش می‌یابد.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز ، درباره آثار اقتصادی شیوع ویروس کرونا بر بخش کشاورزی ایران آورده است:«کرونا با تأثیر بر زنجیره تأمین، تقاضا و نقدینگی، بر بنگاه‌ها و با تأثیر بر عرضه نیروی کار، مصرف کالاها و خدمات و بویژه با کاهش درآمد مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان محصولات کشاورزی در کوتاه‌مدت و بلندمدت بر اقتصاد خانوارها و اقتصاد بخش کشاورزی تأثیرگذار است.»
بیشترین آسیب
بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، «پس‌زدگی محصولات کشاورزی و عرضه آن به بازار داخلی، موجب افت قیمت این محصولات در کشور می‌شود که در کوتاه‌مدت موجب رضایت مصرف‌کنندگان می‌شود ولی در ماه‌های بعد و سال آینده می‌تواند موجب کاهش تولید و آن‌گاه مشکل در عرضه و همچنین افزایش قیمت این محصولات در داخل شود.»
این گزارش می‌افزاید: «بررسی شواهد آماری حاکی از آن است که بخش مصرف و صادرات محصولات کشاورزی و غذا در ایران به‌ترتیب در حدود 7.8 درصد و ۱۰ درصد از ارزش خود را از دست بدهند که میزان خسارت آن در اسفندماه ۱۳۹۸ در حدود ۳۹۵۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود. اگر شیوع ویروس کرونا تا انتهای اردیبهشت ادامه یابد، در گروه برخی محصولات منتخب، میزان زیان بخشی عرضه این محصولات بیش از 7300 میلیارد تومان برآورد می‌شود. این زیان قابل توجه می‌تواند ادامه بسیاری از کسب وکارهای فعال در حوزه محصولات کشاورزی و غذایی را با چالش جدی روبه‌رو کند.»
با توجه به مشکلات بخش کشاورزی به‌خاطر شیوع کرونا، مرکز پژوهش‌های مجلس اتخاذ بسته‌های حمایتی از تولید و تحریک مصرف در دوران بیماری را ضروری دانسته است. همچنین« گسترش چتر بیمه‌ای به همراه پرداخت‌های مستقیم باید در دستور کار سیاستگذاران قرار گیرد.»
بیشتر بخوانید: بحران مواد غذایی پیش رو است؟
در این گزارش تأکید شده است: «با توجه به احتمال افزایش قیمت‌ها در دوران پساکرونا، سیاست ذخیره‌سازی کالاها برای مدیریت بازار محصولات کشاورزی و غذا ضروری به‌نظر می‌رسد. به رغم اینکه، تحریم‌های شدیدی بر اقتصاد کشور تحمیل شده، اما بخش کشاورزی در دهه اخیر 43 درصد بزرگتر شده و در سال 98 رشد آن به 5/7 درصد رسیده است. ازاین رو، بخش کشاورزی گرانیگاه اقتصاد کلان در شرایط بحرانی بوده است و به تاب‌آوری اقتصاد کشور کمک کرده است. در شرایط شیوع ویروس کرونا نیز انتظار می‌رود که بخش کشاورزی آسیب کمتری را نسبت به بخش‌های صنعت و خدمات تجربه کند.»
منبع: ایران آنلاین