اقتصاد۲۴- به نظر می‌رسد بخش بزرگی از کاهش قدرت خرید در جامعه را باید به دلیل رخداد‌هایی دانست که در اسفند سال گذشته و فروردین امسال برای تولیدکنندگان خرد کشور اتفاق افتاده است. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به تازگی به بررسی تأثیر شیوع کرونا بر اشتغال و فروش واحد‌های تولیدی خرد در سراسر کشور، در روز‌های پایانی سال ۹۸ پرداخته که تا حدودی ابعاد مختلفی از بحران در واحد‌های تولیدی کوچک را نشان می‌دهد.
این بررسی بر اساس مطالعه‌ای پیمایشی تعریف و طی ۱۵ روز ابتدایی سال ۹۹ با ابزار پرسش‌نامه بسته و با روش تلفنی اجرا شده است. آنگونه که مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان کرده، جامعه آماری این مطالعه ۴۶۵ هزار مالک یا مدیر واحد‌های تولیدی صنفی رسمی (دارای پروانه) از سراسر کشور بوده است که اطلاعات آنها توسط اتاق اصناف در سال ۹۷ در اختیار مرکز پژوهش‌ها قرار گرفته است. روش نمونه‌گیری، تصادفی از ۸خوشه صنفی شامل خدمات تولیدی، فرش و صنایع دستی، تحریر و چاپ، صنایع غذایی، تولید ملزومات و خدمات ساختمان، تولید کیف و کفش، صنایع نساجی و پوشاک و سایر صنایع صنفی (نظیر سیم پیچی، آهنگری، تولید پمپ، سوله، آلومینیم، چوب بری و...) بوده است.
نمونه این مطالعه با سطح اطمینان بالای ۹۵ درصد بر اساس فرمول کوکران، ۲۸۶ تعریف شده بود، ولی در عمل داده‌های ۴۱۴ مالک واحد‌های تولیدی اخذ و استفاده شد. این مطالعه شامل ۶ سوال درباره تغییر تولید و شاغلان در صنف به نسبت پایان فصل گذشته (پاییز ۱۳۹۸) و نیز نسبت به پایان سال ۹۷ و تأثیر شیوع کرونا بر فروش و قیمت تمام شده صنف سوال شونده بوده است.
بر اساس مطالعه مرکز پژوهش‌های مجلس میزان تولید در واحد‌های صنفی تولیدی خدماتی نسبت به فصل گذشته (آخر پاییز ۱۳۹۸) به‌طور متوسط ۱۳.۴ درصد و نسبت به پایان سال ۱۳۹۷ معادل ۲۲.۲ درصد کاهش داشته است. بیشترین کاهش تولید مربوط به تولیدی‌های تحریر و چاپ بوده است. کاهش میزان تولید در فصل زمستان نسبت به پایان فصل پاییز ۱۳۹۸ در ۸ رسته صنفی حاضر در این مطالعه بین ۱ تا ۲۴ درصد بوده است.
میزان اشتغال در واحد‌های صنفی تولیدی خدماتی نسبت به فصل گذشته (آخر پاییز ۱۳۹۸) به‌طور متوسط ۳.۷ درصد و نسبت به پایان سال ۱۳۹۷، ۵.۲ درصد کاهش داشته است. در پایان سال ۹۸، کاهش اشتغال هم نسبت به پایان فصل گذشته (پاییز ۱۳۹۸) و هم نسبت به پایان سال ۱۳۹۷ محدود بوده و هیچ حوزه کاری بیشتر از ۹ درصد کاهش اشتغال نداشته است. بیشترین کاهش اشتغال در جامعه مورد مطالعه در پایان سال ۱۳۹۸ مربوط به تولیدی‌های نساجی و پوشاک و همچنین کیف و کفش با منفی ۹ درصد بوده است و جالب آنکه میزان رشد اشتغال در صنایع دستی و فرش مجموعا مثبت بوده است (۵ درصد در طول فصل زمستان و ۲ درصد در طول سال) از نظر میزان فروش، در پایان سال ۱۳۹۸ نسبت به مدت مشابه سال قبل، کاهش فروش در همه حوزه‌های کاری شدید و بین ۶۷ تا ۹۸ درصد بوده است.
تولیدکنندگان صنفی کیف و کفش با منفی ۹۸ درصد و تولیدکنندگان نساجی و پوشاک با منفی ۹۲ درصد بیشتر از بقیه صنوف تولیدی دچار کاهش فروش بوده‌اند. مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان کرده که در تفسیر نتایج این مطالعه و به خصوص سیاست‌گذاری بر اساس آن، حتما باید زمان اجرای آن را در نظر گرفت و چه بسا اگر این پیمایش در پایان فروردین ۱۳۹۹ تکرار شود، به دلیل تغییر شرایط، نتایج متفاوت باشد.
هجوم فروش طلا
با گذشت دو ماه از اعمال محدودیت‌های کسب و کار‌ها که به کاهش شدید قدرت خرید مردم و فعالان اقتصادی منجر شده، به نظر می‌رسد که فروش برخی از سرمایه‌هایی که قدرت نقدشوندگی بالایی دارند؛ جزو اصلی‌ترین گزینه‌های موجود برای جبران خسارت‌های وارد شده در این دو ماه بوده است. دولت در تنها اقدام حمایتی که انجام داده، وام یک میلیون تومانی در اختیار سرپرستان خانوار قرار داده و قرار است از محل یارانه نقدی آنها، اقساط وام را کسر کند.
اما هر کسی می‌داند که این رقم با تورم و گرانی موجود، قدرت خرید چندانی ندارد. بنابراین، فروش کالا‌های سرمایه‌ای مانند طلا، سکه و یا خودرو جزو اصلی‌ترین اولویت‌های این روز‌های خانوار‌ها قرار گرفته است. محمد کشتی آرای، نایب رییس اتحادیه طلا و جواهر با اشاره به افزایش مراجعات برای فروش طلای خانگی به طلافروشی‌ها گفته است: هجوم فروشندگان طلای خانگی به بازار طلا و جواهر در حالی است که به دلیل نبود فروش از سوی طلافروشی‌ها و کمبود نقدینگی بعضا مشاجراتی هم صورت می‌گیرد.
کشتی‌آرای، در پاسخ به این سوال که چه قشری در روز‌های اخیر نسبت به فروش طلا‌های خود اقدام کرده‌اند؟ گفت: افراد زیادی از دهک پایین تا بالای جامعه در روز‌های اخیر برای فروش طلا و جواهر خود به واحد‌های طلافروشی در بازار طلا و جواهر مراجعه کرده‌اند. وی با تأکید براینکه در شرایط فعلی طلا و جواهر قابلیت تبدیل به نقد شوندگی دارد، تصریح کرد: در این ایام دهک پایین برای تأمین امرار معاش و دهک بالا برای پاس کردن چک و پرداخت بدهی‌های خود نسبت به فروش طلا‌های خود اقدام می‌کنند.
این فعال بازار طلا و جواهر ضمن اشاره به تعطیلی ۵۰ روزه واحد‌های طلافروشی گفت: ۵۰ روز طلا و جواهرفروشی‌ها فروش نداشته‌اند و همین امر باعث شده تا نسبت به خرید طلا‌های مردم به مشکل بخورند؛ وقتی این واحد‌ها پولی ندارند چطور باید طلا و جواهر را از مردم بخرند؟ کشتی آرای افزود: با شرایط ویژه‌ای که در جامعه رخ داده باید به واحد‌های طلا و جواهرفروشی نیز مهلت داده بشود تا بتوانند جنس خود را بخرند. الان پول نقد در طلافروشی‌ها وجود ندارد و نقدینگی این واحد‌ها به‌شدت کم شده، چون فروشی نداشته‌اند.
وی تأکید کرد: نقدینگی در واحد‌های طلا و جواهرفروشی به‌شدت کاهش پیدا کرده و به دلیل عدم نقدینگی از خرید طلا امتناع می‌کنند و همین امر باعث بروز مشاجراتی بین مشتریان و این واحد‌ها شده است. این فعال بازار طلا و جواهر با اشاره به عدم فروش در واحد‌های طلافروشی بعد از بازگشایی بازار، گفت: مردم الان به فکر سلامت خود هستند و کسی دنبال خرید طلا و جواهر نیست. با اینکه بازار طلا باز است ولی هیچ ترددی در این بازار مشاهده نمی‌شود.
وی با بیان اینکه قیمت‌ها در بازار طلا و سکه مشخص و براساس قیمت ارز و طلای جهانی است، تصریح کرد: با این حال، اما سکه تمام بهار آزادی طرح جدید ۲۵۰ هزار تومان حباب دارد و با قیمت ۶ میلیون و ۵۴۰ هزار تومان فروخته می‌شود.
بورس عامل هجوم برای فروش است؟
در دو ماه گذشته، بازار سهام روند اعجاب‌آوری را طی کرده و بازدهی کل بورس تهران از ابتدای سال به رقم خیره‌کننده ۵۰ درصد رسیده است. این عدد هر سرمایه‌گذار خردی را وسوسه می‌کند تا در این بازار پر از ریسک و البته پربازده حضور داشته باشد. شاید یکی از دلایل فروش طلا و تبدیل آن به نقدینگی را نیز بتوان در این بخش دید. جایی که سرمایه‌گذاران خرد برای حضور در بازار سرمایه نیاز به پول نقد دارند تا به نقدینگی جاری دست پیدا کنند. برای این کار چه جایی بهتر از بورس که این روز‌ها با رفتار‌های هیجانی و قیمت‌های بالای سهام، پذیرای نقدینگی سرگردان است؟
منب: روزنامه اعتماد