اقتصاد۲۴- بازار جهانی انرژی در سایه پیامد‌های ناشی از بحران کرونا چگونه می‌تواند در ایام پساکرونایی دستخوش تحولی عظیم شود؟ این سوالی است که با توجه به ایجاد بحران اقتصادی در سراسر جهان، تحلیل‌ها و پیش بینی‌هایی را به همراه دارد.
در حالی که میزان تقاضای جهانی برای نفت خام در سال ۲۰۱۹ یکصد میلیون بشکه در روز بوده است، ارزیابی‌های قبل از بحران کرونا حکایت از آن داشتند که تقاضای جهانی برای نفت خام در سال ۲۰۲۰ روزانه حتی به یکصد و یک میلیون بشکه برسد.
حالا بحران کرونا، معادلات را برهم زد. عده‌ای با این نظر معتقدند که بحران کرونا به‌زودی مهار می‌شود، رکود اقتصادی خیلی سریع به پایان می‌رسد، تقاضا برای نفت و دیگر انواع انرژی افزایش می‌یابد، بهای نفت سیر صعودی طی می‌کند، جابه‌جایی‌هایی در سهم کشور‌ها در بازار جهانی انرژی روی می‌دهد و جنگ بر سر تقسیم سهم بازار به بحران مالی بعدی منتقل می‌شود.
از سوی دیگربرخی صاحبنظران، دیدگاه متفاوتی برای این بازار مطرح می‌کنند که بحران کرونا به‌زودی مهار می‌شود، رکود اقتصادی ماه‌ها و چه بسا تا پایان سال جاری ادامه می‌یابد، افزایش تدریجی بهای نفت در اثر افزایش تقاضا به حدی نیست که بهای این فرآورده به حدی برسد که استخراج برخی از حوزه‌های نفتی و از جمله نفت دریای شمال و یا نفت شیل آمریکا مقرون به صرفه گردد، شماری از شرکت‌های نفتی ورشکست می‌شوند، شمار بازیگران بازار جهانی انرژی کاهش می‌یابد، تولید نفت آمریکا کاهش یافته و این کشور از یک کشور صادرکننده نفت بار دیگر به یک کشور وارد کننده نفت تبدیل می‌شود.
اما یک نظریه دیگری برای پسا کرونای بازار نفت می‌گوید: بحران کرونا پایان می‌یابد، رکود اقتصادی، اما ادامه می‌یابد، بهای نفت زیر سقف ۴۰ دلار می‌ماند، نفت ارزان، تعهدات کشور‌ها درباره کاهش گاز‌های سمی را تحت الشعاع خود قرار می‌دهد، جنگ اقتصادی بر سر سهم کشور‌ها در بازار جهانی انرژی را به یک رویارویی نظامی منطقه‌ای می‌برد و در اثر این جنگ، تولید، حمل و نقل نفت و توزیع آن در منطقه‌ای همچون خاورمیانه به مخاطره می‌افتد.
پیش بینی قابلیت‌های بازار نفت
سعید ساویز، کارشناس انرژی در همین رابطه با تحلیلی از پیش بینی‌های انجام شده درباره شرایط پساکرونایی بازار نفت به خبرنگار اقتصاد ۲۴ گفت: روند افزایش احتمالی قیمت نفت به پایان بحران کووید ۱۹ در جهان مربوط می‌شود که زمان قطعی آن هم قابل پیش بینی نیست و هیچ کسی نمی‌داند این بحران تا چه زمانی ادامه خواهد داشت.
به گفته این کارشناس انرژی، در حال حاضر قیمت نفت در کانال ۲۰ تا ۲۵ دلار در حال معامله است و در همین حدود قیمت متوقف شده است، اما با کاهش بحران ناشی از شیوع کرونا انتظار می‌رود قیمت‌ها روند صعودی بگیرند، در غیر اینصورت نمی‌توان آینده خوبی برای این بازار در نظر گرفت.
وی تصریح کرد: اگر وضعیت بازار به همین شکل فعلی ادامه پیدا کند، همچنان شاهد کاهش تقاضا، افزایش تولید و در نتیجه خروج برخی از بازیگران از عرصه بازار جهانی نفت خواهیم بود. در واقع نفت‌های گران از بازار خارج می‌شوند مثل نفتی که در دریا تولید می‌شود و هزینه استخراج و تولید آن‌ها بسیار زیاد است.
بیشتر بخوانید: کاهش قیمت نفت، اقتصاد ایران را فلج می‌کند؟
به گفته ساویز، زمانی که این نوع نفت‌ها از بازار خارج شوند تولید نیز در این کشور‌ها کاهش پیدا می‌کند، اما در عین حال باید به این مسئله نیز توجه داشت که تقاضای بازار بر روی چه نوع نفتی است.
این کارشناس انرژی تاکید کرد: به همین دلیل نمی‌توان آینده بازار را پیش بینی کردیا حتی اگر بتوانند تا حدی نیز آینده بازار را ترسیم کنند، درصدد تحقق آن باز به شرایط بازار و نحوه عرضه و تقاضا دربین خریداران نفت بستگی دارد.
وابستگی به نفت ادامه دارد
این کارشناس حوزه انرژی با طرح این سوال که آیا تمام صنایعی که در حال حاضر از نفت استفاده می‌کنند پس از پایان بحران کرونا، باز هم از این سوخت به دلیل اختلال در مصرف طی ماه‌ها استفاده می‌کنند، یا از همین حالا به دنبال تغییر سوخت انرژی رفته‌اند؟ گفت: باید در نظر داشت که آیا چشم اندازی که برای سرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز و همچنین برای مصرف صنایع نفت وگاز در صنایع دیگر دیده می‌شد با همان کیفیت قبل دیده خواهد شد؟
ساویز یادآور شد: به اعتقاد من همچنان صنایع از سوخت نفتی برای تولید محصولات خود استفاده می‌کنند و پس از بحران کرونا دوباره چرخه صنایع مانند حمل و نقل، هواپیما و کامیون، ترانزیت و سایر بر سر کار خود برمی گردند و از نفت و سایر محصولات نفتی جهت مصرف بکار گرفته می‌شود.
این کارشناس انرژی در پایان تاکید کرد: ایران نیز به عنوان بزرگترین تولید کننده نفت باید از همین لحظه با تدبیر ویژه برای بازار پساکرونا برنامه و هدف جدی داشته باشد تا از این عرصه رقابت دور نماند، هرچند نفت ایران تحریم است، اما مطمئنا باز هم خریدار دارد و از سوی دیگر فروش فرآورده‌های نفتی نیز بزرگترین امتیاز برای کشور ماست.