اقتصاد۲۴ - ترکیه مهمترین کشور وارد کننده گاز طبیعی ایران محسوب می‌شود. بیش از ۲۴ سال از قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه می‌گذرد که بر اساس این قرارداد ایران باید روزانه ۲۷ میلیون متر مکعب گاز به ترکیه صادر کند.
ترکیه علاوه بر ایران از کشورهای روسیه و آذربایجان نیز گاز وارد می‌کند. این کشور طی چند سال اخیر تلاش کرده است تا با افزایش واردات گاز خود از آذربایجان و روسیه سبد وارداتی گاز خود را متنوع و خود را به بازیگری اثرگذار در حوزه بازار گاز تبدیل کند.
اما اجرای این قرار داد در طول سال‌های گذشته با مشکلات مختلفی رو به رو و موجب شده تا حتی برخی کارشناسان اعلام کنند احتمال تمدید این قرارداد بسیار ضعیف شده است.
ترکیه در پی تأمین نیاز گازی از منابع دیگر
در ۱۲ فروردین ماه سال جاری انفجاری در خط لوله گاز صادراتی ایران به ترکیه در خاک این کشور اتفاق افتاد. مسئولیت این حمله را گروهک تروریستی پ.ک.ک برعهده گرفت، اتفاقی که بار‌ها در طی این چند سال گزارش شده بود، اما این بار شرکت ترکیه‌ای بوتاش تمایلی به تعمیر این خط لوله نداشت.
این شرکت خطر شیوع ویروس کرونا را بهانه‌ای برای به تعویق انداختن تعمیر خط لوله بیان کرد، ولی در حقیقت به علت اختلاف قیمت گاز وارداتی ایران نسبت به سایر بازارها، ترکیه از این فرصت استفاده کرده تا نیاز گازی خود را از منابع دیگری تأمین کند.
در همین رابطه نرسی قربان، کارشناس انرژی در گفتگو با اقتصاد ۲۴ درباره ضرورت حفظ بازار های صادراتی گاز کشور گفت: از آنجایی که ایران به دلیل تحریم‌ها در تلاش بوده تا صادرات انرژی خود را در حوزه کشورهای همسایه و مرزی ادامه دهد مهم است تا بازار گاز ترکیه را نیز برای خود حفظ کند. هرچند این کشور به دنبال بهانه‌های زیادی است.
به گفته این کارشناس حوزه انرژی، پس از گذشت یک ماه از انفجار در خط لوله گاز صادراتی ایران به ترکیه، این شرکت به دلیل گران بودن قیمت گاز از ایران شکایت کرده تا ایران را تحت فشار قرار دهد.
بیشتر بخوانید: بازی صادرات گاز را به کشورهای همسایه باختیم/ تنها به بازار عراق اکتفا کرده‌ایم که آن هم پول نمی‌دهد!
نرسی قربان به تشریح علت و هدف از این موضوع پرداخت و گفت: ترکیه با راه اندازی این سناریو در نظر دارد تا با افزایش واردات ال‌ان‌جی از کشورهای دیگر و به خصوص آمریکا به قیمت روز، از مزایای افت قیمت استفاده کند و آن را جایگزین گاز ایران کند چرا که در غیر این صورت بر اساس قرارداد حتی در صورت دریافت نکردن گاز از ایران باید هزینه آن را بپردازد.
این کارشناس حوزه انرژی با بیان اینکه ترکیه تلاش می‌کند ایران را از بازار گاز حذف کند، اقدام این کشور را در راستای تقابل گازی آمریکا با ایران بیان کرد و افزود: نمی توان نادیده گرفت که علاوه بر ترکیه، آمریکا در کشور عراق که به عنوان یکی از وارد کنندگان گاز ایران به محسوب می‌شود، سعی در جایگزینی ال‌ان‌جی به جای گاز ایران را دارد.
نرسی قربان با اشاره به اینکه در حال حاضر ترکیه از منابع گازی ایران، روسیه و آذربایجان گاز واردات دارد و در کنار آن با توجه به تامین نیاز داخل، صادرات ال‌ان‌جی خود را نیز راه انداخته است، گفت: ترکیه برای واردات گاز، به غیر از ایران از دو کشور دیگر نیز واردات دارد، از اینرو صادرات ایران به دلیل پایین بودن قیمت برای ترکیه قابل توجه است.
وی تصریح کرد: از نکته مهمی که باید مورد توجه قرار بگیرد حفظ بازار‌های صادراتی است. از آنجایی که ایران به دلیل تحریم‌ها در تلاش بوده تا صادرات انرژی خود را در حوزه کشورهای همسایه و مرزی ادامه دهد مهم است تا بازار ترکیه را نیز برای خود حفظ کند.
وضعیت صادرات گاز ایران
این کارشناس انرژی در بخش دیگری از صحبت‌های خود در پاسخ به این سوال که وضعیت صادرات گاز ایران چگونه ارزیابی می‌شود؟ گفت: در حال حاضر صادرات گاز ایران به ترکیه، ارمنستان و عراق محدود است بنابراین باز هم تاکید می‌کنم لازم است تا با طرف‌های ترک توافق کنیم تا از طریق آن‌ها بتوانیم به بخش محدودی از جنوب شرقی اروپا نیز گاز بفروشیم.
قربان تصریح کرد: ترک‌ها هم به دنبال آن هستند تا گاز ایران را طی کنسرسیومی به عنوان کشور واسطه به جنوب اروپا صادر کنند.
وی تاکید کرد: نباید فراموش کرد که نیاز اروپایی‌ها هم در موضوع صادرات گاز ایران اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا در طول سال‌های گذشته روسیه نیز توانسته با ایجاد خط لوله تا آلمان تا حد زیادی نیاز اروپایی‌ها را برطرف کند.
به گفته این کارشناس انرژی، مهمترین مسئله‌ای که مسئولان باید به آن توجه کنند تمدید قرارداد با ترکیه است، زیرا مدت زمان زیادی از قرارداد پیشین باقی نمانده و لازم است تا مذاکرات برای تمدید این قرارداد انجام شود، زیرا این احتمال وجود دارد که ترکیه قیمت و حجم صادراتی که در قرارداد قبلی ذکر شده بود را قبول نکند.
وی افزود: این در حالی است که ما می‌توانستیم قرارد‌ادهای خوبی برای صادرات گاز با هند و پاکستان ببندیم که متاسفانه موفق نشدیم، به همین خاطر است که باید برای صادرات گاز خود با ترک‌ها تعامل کنیم.
این کارشناس انرژی تاکید کرد: در شرایطی که ایران به دنبال بازار‌های صادراتی برای فروش گاز است، ترکیه نیز با هدف تضعیف این بازارها به دنبال جایگزینی دیگری به جای گاز است پس ایران باید با تدابیر جدیدی وارد بازار‌های صادراتی شود.
مقابله ایران با بهانه تراشی‌ها
به گزارش اقتصاد ۲۴، بررسی روند تاریخی این قرارداد گازی نشان می‌دهد، صادرات گاز ایران به ترکیه همواره با مشکلاتی همراه است، به طوری که قیمت و کیفیت گاز وارداتی بار‌ها مورد مناقشه طرفین بوده است. به همین دلیل این کشور بار‌ها به بهانه اختلاف قیمت گاز وارداتی ایران نسبت به روسیه و آذربایجان، به دیوان بین‌المللی شکایت کرده و در دو مورد نیز حتی از ایران تخفیف دریافت کرده است.
باز شدن پای روسیه و آذربایجان به موضوع صادرات گاز به ترکیه یکی از مهمترین اتفاقاتی بود که صادرات گاز ایران به این کشور را تحت تاثیر قرار داد. با این حال دورنمای قرارداد گازی ایران و ترکیه مبهم و تقریبا بدون انتظار نتیجه مطلوب است.
از سوی دیگر نوزدهم خرداد ماه نیز سرپرست شرکت انتقال گاز ایران درباره توقف صادرات گاز ایران به ترکیه به دلیل انفجار در لوله‌های انتقال اعلام کرد: برنامه ترکیه همیشه این است که در نیمه نخست سال میلادی به‌ویژه در سه ماه دوم و سوم برداشت گاز خود را به دلیل آغاز فصل گرما کم می‌کند، این کاری است که این کشور سال‌هاست انجام می‌دهد.
به گفته مهدی جمشیدی دانا جای نگرانی نیست که به دلیل تحریم‌ها دریافت گاز از سوی ترکیه متوقف شود، زیرا این کشور تاکنون از منع ورود گاز از ایران معاف بوده و تاکنون مشکلی در این زمینه وجود نداشته است، اما طبق بررسی‌های ما، واردات گاز از ایران برای آن‌ها مزیت‌هایی دارد، اما اینکه قرارداد جدید به چه نحو خواهد بود هنوز مشخص نیست، اما ترکیه بی‌شک به واردات گاز از ایران تا جایگزینی ال‌ان‌جی نیاز دارند.