اقتصاد۲۴ - منطقه آزاد چابهار جایگاه مهمی برای خاورمیانه دارد و تنها بندر اقیانوسی ایران و یکی از نقاط کلیدی در حاشیه خلیج‌فارس و دریای عمان محسوب می‌شود که در کریدور شمال – جنوب نیز جایگاه مهمی دارد به همین خاطر پروژه‌های گوناگون و متنوعی را دنبال می‌کند و از همین رو زمینه برای سرمایه‌گذاری‌های مختلف در این منطقه فراهم است و شرکت های خارجی به اهمیت استراتژیک بندر چابهار پی برده اند و این مسئله موجب افزایش درخواست برای سرمایه گذاری در این منطقه شده است.
امروز چابهار به یک نقطه ارتباطی و حیاتی برای ارسال کالا‌های هندی به افغانستان و فراتر از آن در آسیای مرکزی تبدیل شده است و از جهت توسعه سرمایه‌گذاری، جذب سرمایه داخلی و خارجی و همچنین توسعه تولید و میزان صادرات و واردات مورد توجه است.
در دهه‌های اخیر با توجه به ساحلی شدن اقتصاد جهانی و اهمیت توسعه بنادر و تأسیسات ساحلی، سواحل نقش مهمی در اقتصاد کشورها ایفا می‌کنند و به همین دلیل سواحل مکران با دارا بودن توانمندی ها و ظرفیت های بی شمار و داشتن امکان احداث صنایع مختلف از جمله پتروشیمی، خودروسازی، فولادسازی و آلومینیوم‌سازی در نزدیکی آن و اشتغالی که ایجاد می کند اهمیت بسیاری دارد.
بنابر تصویب مجلس شورای اسلامی در اواخر اردیبهشت ماه، مقرر شد برای تسهیل سرمایه‌گذاری در مکران، «سازمان توسعه سواحل مکران» به‌مثابه یک سازمان توسعه‌ای با شخصیت شرکتی برای برنامه‌ریزی، اجراء و نظارت بر برنامه‌های توسعه در سواحل مکران ایجاد شود که تصمیمی سرنوشت ساز برای منطقه به حساب می آید.
توسعه مکران علاوه بر ضرورت‌های داخلی آن مانند ایجاد توازن در توسعه ملی در زمینه ایجاد تنوع در فرصت‌های اقتصادی و کاهش وابستگی کشور به تنگه هرمز، در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی نیز فرصت‌هایی را برای ایران در پی خواهد داشت.
اسناد ششم توسعه و برنامه راهبردی توسعه سواحل مکران ابلاغی رهبر معظم انقلاب، سواحل مکران و قلب آن چابهار را موظف کرده است که تا ۱۰ سال آینده هاب صنایع مادر شود.
در سواحل مکران هم‌اکنون در زمینه پتروشیمی فعالیت‌های درخور توجهی صورت گرفته و در برنامه راهبردی توسعه پتروشیمی، چابهار سومین قطب این صنعت تبدیل خواهد شد.
علاوه بر آن پروژه فولاد مکران در این منطقه نیز از جمله مهمترین برنامه‌ها برای توسعه صادرات و ایجاد اشتغال است که با توجه به ملاحظات زیست محیطی و با جدیت دنبال می‌شود.
ایده ایجاد کارخانه فولاد مکران توسط شورای عالی مناطق آزاد کشور مطرح شد و گروه‌های سرمایه‌گذاری مختلف و منطقه آزاد چابهار توافق کردند که این تفکر را در چابهار اجرایی کنند؛ افق تولید فولاد در چابهار سالانه ۱۰ میلیون فولاد است.
در همین راستا شرکت فولاد مکران در سال ۱۳۹۳ به صورت سهامی خاص در اداره ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی منطقه آزاد تجاری چابهار به ثبت رسید و مجتمع فولاد چابهار نیز در سال ۱۳۹۴ با حضور مسئولان وقت کلنگ‌زنی شد.
بیشتر بخوانید: مجتمع فولاد مکران در ۱۸ ماه آینده وارد مدار می‌شود
طرح فولاد مکران در چابهار با هدف پاسخ‌دهی به نیاز بازار‌های داخلی و خارجی در افق سال ۱۴۰۴ شامل واحد‌های گندله سازی، احیای مستقیم، فولادسازی، نورد گرم ورق، نورد مقاطع و نورد سیم میلگرد اجرا می‌شود و هم اکنون مرحله نخست از مجموع واحد‌های یادشده شامل احداث یک واحد اسفنجی به روش احیای مستقیم به ظرفیت یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن در سال در دستور کار این شرکت قرار دارد. میزان تولید در فاز دوم نیز به همین میزان است و در مجموع تولید ۳.۸ میلیون تن فولاد برای این مجتمع پیش‌بینی شده است.
مدت اجرای طرح فولاد مکران از تاریخ تنفیذ قرارداد EPC با پیمانکار پرورژه (شرکت ایریتک) به مدت ۳۰ ماه (۲.۵ سال) است البته این در حالی است که بهره‌برداری از فاز نخست آن زودتر از تابستان سال ۱۴۰۰ امکان‌پذیر نخواهد بود.
مدیر سایت شرکت فولاد مکران واقع در منطقه آزاد چابهار گفت: این مجتمع در ۱۸ ماه آینده وارد مدار تولید خواهد شد که تا امروز حدود ۲۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
وی خاطرنشان کرد: در این مجموعه تولید همه حلقه‌های زنجیره فولاد از ماده خام معدنی تا محصول نهایی (که می‌تواند میلگرد یا ورق باشد) پیش بینی شده است.
پیمان طالبی به مشکل تحریم‌ها اشاره کرد که دشواری جابجایی پول به شرکت‌های خارجی را به دنبال داشته و منجر به افزایش هزینه‌ها شده است.
وی گفت: در فاز نخست قرار است در این مجموعه گندله تبدیل به بریکت شده و صادر شود، اما در مراحل (فازهای) بعدی در حقیقت ماده اولیه برای سایر کارخانجات داخلی به منظور تبدیل شدن به محصولات نهایی مانند میلگرد و ورق تولید خواهیم کرد.
بیشتر بخوانید: توسعه چابهار در چند سال اخیر تحسین برانگیز بوده است
بیشتر بخوانید: توسعه چابهار در چند سال اخیر تحسین برانگیز بوده است
این پروژه که بزرگ‌ترین پروژه در نوع خود در سطح خاورمیانه محسوب می‌شود به ۴۰۰ متر مکعب آب در هر ساعت نیاز دارد که با توجه به نزدیکی آن به دریای عمان (فاصله هوایی ۴ کیلومتری) نکته نگران کننده ای نیست موضوع اما به گفته کارشناسان نبود گاز لوله‌کشی در چابهار است مشکل‌زا خواهد بود که نیاز اصلی واحد‌های صنعتی و تولیدی است. امروز اتصال چابهار به شبکه گاز در دستور کار است و عملیات ساخت و توسعه شبکه گاز شهری در هفت شهر ایرانشهر، محمدان، بمپور، زابل، خاش، بزمان و دلگان هم به صورت همزمان در حال انجام است.
به گفته منابع معتبر، در فضای اصطلاحاً پسابرجام شرکت فولادسازی پُسکو کره که چهارمین فولادسازی بزرگ دنیاست، برای حضور در چابهار و ایجاد یک مجتمع فولادی مستقل با ظرفیت ۴ میلیون تن در سال با همکاری جوینت ونچر ایرانی‌اش، شرکت کاویان پاسارگاد، اقدام و حتی مطالعات این کار را نیز کامل کرد، اما در فضای تحریم بعد از آن از سرمایه‌گذاری انصراف داد.
مدیرعامل منطقه آزاد چابهار پیش‌تر در همین مورد توضیح داده بود، فضای تهدید و تحریم بعد از خروج آمریکا و صدالبته خریدن عمده سهام شرکت فولادسازی پسکو توسط سرمایه‌گذاران عربستانی موجب شد این شرکت از سرمایه‌گذاری در چابهار انصراف دهد؛ هرچند شرکت ایرانی طرف قرارداد با آن نیز به‌شدت تمایل به حضور داشت، مطالعات را انجام داد، زمین را نیز مشخص کرد و در حال گرفتن مجوز‌های زیست‌محیطی بود.
با وجود این چابهار دست روی دست نگذاشت و بر آن شده تا در سال رونق تولید یکی از بزرگ‌ترین قرارداد‌های تولیدی خود را با شرکت های بزرگ فولادسازی داخلی منعقد کند.
زمزمه‌های حضور کنسرسیومی از ۳ غول فولادی ایران شامل گل‌گهر، چادرملو و فولاد مبارکه در چابهار مطرح شد. مذاکراتی فشرده، مطالعاتی گسترده و رفت و آمد‌های پی‌درپی جریان‌ساز شد تا به این‌جا رسید که در نهایت اعلام شد کنسرسیوم غول‌های فولادی ایران برای اولین‌بار یک مجتمع عظیم فولادسازی ۱۰ میلیون تنی در چابهار ایجاد می‌کنند.
با اجرای پروژه فولادسازی ۱۰ میلیون تنی کنسرسیومی و مجتمع فولاد مکران که با ظرفیت نهایی ۴ میلیون تنی هم‌اکنون درحال ساخت است، ظرفیت فولادسازی چابهار به ۱۴ میلیون تن می‌رسد و این یعنی ایجاد یک هاب فولادی متناسب با اسناد بالادستی.
گفته می شود تمامی کارخانه‌های فولاد کشور با تشکیل کنسرسیوم با هدف تسریع در روند احداث کارخانه ۱۰ میلیون تنی فولاد چابهار، برای راه‌اندازی و احداث این کارخانه اقدام کرده‌اند.
سهامداران این شرکت شامل گروه مالی بانک ملت، صندوق سرمایه‌گذاری شرکت پاسارگاد، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو)، هولدینگ توسعه صنایع معدنی امید و سازمان منطقه آزاد چابهار هستند.
این پروژه برای ۳۰۰ تا ۳۵۰ نفر به صورت مستقیم اشتغال ایجاد می‌کند و طبق مذاکرات انجام شده با دانشگاه‌های چابهار مقرر شده که ۳۰۰ نفر از فارغ‌التحصیلان آن‌ها در رشته‌های مرتبط در این پروژه استخدام شوند.