درحالی که خودروسازان مطرح دنیا بااصطلاحاتی نظیر «بومی‌سازی» و «ملی‌سازی» در صنعت خودروفاصله گرفته اند، اما ایران به دلایلی، چون تحریم، شرایط خاص کسب وکار وموقعیت خودروسازان کشور ناگزیر به سمت آن هدایت شده است.
صنعت خودرو سازی پس از صنعت نفت به عنوان بزرگترین صنعت کشور معرفی می‌شود، اما عدم وجود تحقیق و توسعه کافی وعدم تناسب قیمت و نیز دخالت دولت از جمله عواملی است که سبب شده ایران، علی رغم توانایی بالقوه اش جایگاه مناسبی در این حوزه بین سایر کشور‌ها نداشته باشد وهنوز این صنعت از رسیدن، به توسعه پایدار باز بماند. خیز خودروسازی کشور برای تحقق برنامه‌های توسعه‌ای کلید خورده است تا جایی که، اما امروزخودروسازان بزرگ کشور قصد دارند تا حد امکان قطعات خودرو‌ها را ساخت داخل کند و دلایل خاص خود را برای این هدف دارد.
به‌نظر می‌رسد اصلی‌ترین دلیل اصرار این خودروسازان کاهش وابستگی به شرکت‌های خارجی است. این هدف ناشی از بدقولی‌های مکررشرکای خارجی در دوران تحریم‌های گذشته ایران بوده است. ترس تکرار ماجرا‌های دوران تحریم خودروسازی را با افت شدید تیراژ مواجه کرد. اما موضوع دیگر در این هدف به دیدگاه ملی‌گرایی خودروسازان برمی گرددکه همچنان به‌دنبال اقدامات ملی گرایانه برای کسب ارزش افزوده ایجاد شده از سوی تولیدات داخلی در زنجیره خودروسازی کشور هستند.
با این حال توجه به بومی سازی قطعات درکنار ارزش‌های بالا نیاز به پارامت‌های اجرایی دارد که در صورت تحقق آن‌ها، دستیابی خیلی دور از انتظار نیست. نیاز این صنعت دسترسی آسان به ساخت ارزان ترین، باکیفیت‌ترین وکارآمدترین قطعه است. قطعاً وضع تعرفه بالا به ورود قطعات، هزینه لجستیک را بسیار گران‌تر می‌کند وبمراتب تامین قطعه برای صنعت خودرو هزینه بَر بوده و بر قیمت نهایی محصولات اثر افزایشی می‌گذارد.
نوسانات نرخ ارز، تغییردر تعرفه‌های وارداتی، افزایش واردات قطعات مورد نیاز صنعت خودرو سازی کشوررا بالا برده و همین موضوع تبعات منفی بر این صنعت برجای خواهد گذاشت. خودروسازان معتقدند با افزایش هرچه بیشتر ساخت داخل خودرو‌ها می‌توان هزینه تولید را پایین آورد.
با نگاهی به مشکلات مطرح شده برای تامین نیاز داخل، قطعه سازی به عنوان پرهزینه‌ترین بخش زنجیره تولید نیاز به بازنگری در سیاست‌های اجرایی دارد. قطعه‌سازان با هدف تولید قطعه خلق شدند، اما طی چند سال گذشته با دلایل مذکور (نوسانات نرخ ارز- تعرفه وارداتی- تحریم) بدنبال سود بیشتر و دردسر کمتربودند وهمین عوامل باعث شد که بیشتر به واردات قطعه روی بیاورند. موضوعی که نمی‌تواند قطعه ساز را متهم کند، زمانی که می‌توانند با واردات هرچند بی کیفیت و ارزان قیمت محصول را وارد چرخه تولید خودرو کنند چه الزامی برای پرداخت هزینه بیشتر و رویارویی با موانعی همچون پروسه‌های داخلی نشآًت گرفته از مداخله دولت در این بخش دارند.
در واقع قطعه‌سازان داخلی با ورود به پروسه واردات، متوجه شدند تامین قطعات از این مسیر، کم‌دردسرتر و ارزان‌تر از تولید بوده و در نتیجه سود بیشتری به همراه دارد. اما بار‌ها تاکید داشتند که صنعت قطعه سازی کشور با ظرفیت بالا و مطلوب می‌تواند حرفی برای گفتن داشته باشند موضوعی که بار‌ها توسط این بخش ثابت شده است. حمایت دولت و مجلس از بومی سازی خودرو‌های ساخت داخل یک ضرورت محسوب می‌شود و در این زمان خودروسازان می‌توانند باتکیه بر دانش شرکت‌های دانش بنیان و قطعه سازان داخلی به امکانات و فرصت مناسبی جهت افزایش تولید و حتی رقابت با سایر کشور‌ها دست یابند ودر نهایت توجه به ظرفیت‌ها و توان ساخت داخلی منجر به خودکفایی در زمینه خودروسازی می‌شود.
«بومی‌سازی» و «ملی‌سازی» در عرصه تولید قطعات صنعت خودرو سازی کشور با بکارگیری از دانش شرکت‌های دانش بنیان می‌تواند براحتی رمز گشایی شود. همگان بر این موضوع تاکیددارند، بهره جویی از توان داخلی و دانش فنی ملی موجب کاهش قیمت، افزایش کیفیت و رضایتمندی مردم می‌شود.
*کارشناس صنعت