اقتصاد۲۴ - امروزه با کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی در جهان، استفاده از انرژی‌ها نو و تجدیدپذیر نقش پر رنگی در سبد انرژی جهان، به دست آورده است. محدود بودن منابع انرژی فسیلی و مشکلات ناشی از انتشارات گاز‌های گلخانه ای، توجه بیش از پیش به انرژی‌های تجدیدپذیر را بر همگان روشن و ضروری کرده است.
با توجه به برخورداری از پتانسیل مطلوب و مناسب انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور، توسعه منطقی این منابع ارزشمند موجه به نظر می‌رسد، چرا که از این طریق می‌توان در جهت اهداف توسعه پایدار نیز گام برداشت.
قیمت سوخت‌های فسیلی، ملاحظات زیست محیطی، امنیت تامین انرژی، کاربری در پتروشیمی، پیشرفت فناوری و توجیه اقتصادی در برخی موارد از جمله عوامل تعیین کننده آینده انرژی‌های تجدیدپذیر است. به هر حال این قلمرو به طور دائم در حال تغییر بوده و آینده این تغییرات نمایانگر کاهش هزینه‌ها و گسترش نفوذ آن در بازار انرژی جهان و رسیدن به انرژی پایدار است.
شاید دولت طی چند سال اخیر حمایت تولید برق تجدید پذیر را افرایش داده باشد، تا ضمن اینکه تأمین نیاز داخلی برق کشور در واحد‌های کوچک مقیاس تسهیل شود، زمینه صادرات برق در مناطق مرزی نیز فراهم شود، اما آیا روند اجرایی طبق مصوبات پیش رفته است؟
بخش خصوصی به‌عنوان یکی از اولویت‌های توسعه‌ای صنعت برق تجدیدپذیر همواره مورد تاکید مسئولان بوده است، اما در ادامه ورود سرمایه‌ها مشکلات و موانعی بروز کرده است.
کم توجهی به فرصت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر
حمیدرضا صالحی، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی در رابطه با انرژی‌های تجدیدپذیر و شرایط توسعه آن‌ها با توجه به فصل تابستان، کم آبی و فرسودگی موجود در تجهیزات برق در گفتگو با اقتصاد ۲۴ گفت: ظرفیت و پتانسیل انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران بسیار بالا است؛ اما فرصت‌های زیادی در این خصوص از دست داده می‌شود.
به گفته صالحی، وجود ظرفیت حدود ۶۰ تا ۷۰ هزار مگاوات امکان نصب نیروگاه‌های خورشیدی و بادی در کشور نشان از این می‌دهد که ظرفیت تشعشع خورشیدی ما در روز، بالای ۵ ساعت است، در واقع ۳۰۰ روز آفتابی را می‌گذرانیم که این موضوع در دنیا بی نظیر است.
عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ادامه داد: در ارتفاع، شرایط مناسبی برای ایجاد نیروگاه‌ها وجود دارد و خوشبختانه خیلی از مناطق در کشور ارتفاعشان بالای هزار متر است که بسیار برای ساخت و احداث نیرو‌های تجدیدپذیر آماده‌اند و می‌توانند بازده و راندمان خوبی داشته باشند، اما تاکنون از این شرایط هم به خوبی استفاده نشده است.
وی در پاسخ به این سوال که چرا این صنعت در ایران رشد نکرده است؟ گفت: این عدم توسعه در صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر به موضوع اقتصاد انرژی بر می‌گردد؛ به دلیل اینکه سوخت و گاز در ایران ارزان است و برق تمام شده ناشی از گاز، به نرخ مناسب تمام می‌شود لذا، همیشه این جریان باعث می‌شود سرمایه گذاری بر روی این صنعت به طور جدی گرفته نشود و در کل هیچ اقدام موثری صورت نگیرد.
صالحی در ادامه به موضوعات دیگری درباره عدم رشد و توسعه این صنعت اشاره کرد و گفت: مشکلات ارز در کشور به یک بحران جدی برای سرمایه گذاری تبدیل شده است و همین شرایط به دلیل سختی‌های زیاد باعث افت سرمایه گذاری در بخش‌های توسعه‌ای و صنعتی شده است.
عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی می‌گوید: زمانی که نرخ ارز بالا می‌رود، سرمایه گذار آلمانی یا هر کشور دیگر وقتی وارد کشور می‌شود، با یورو‌ی چهار هزار تومان سرمایه گذاری می‌کند و زمانی که بخواهد یورویی که در بخش‌های مختلف سرمایه گذاری کرده را برگرداند پولی که از وزارت نیرو می‌گیرد بابت برق خورشیدی، ریال است، پس چطور انتظار می‌رود سرمایه گذار با اطمینان در این بخش سرمایه گذاری کند. همین عدم اعتماد مانع بزرگی برای توسعه انرژی تجدیدپذیر در کشور است.
این فعال بخش خصوصی ادامه داد: با وجود اینکه وزارت نیرو عدد خرید برق تضمینی را بالا برده است، اما در مقابل به دلیل افزایش ۵ برابری ارزش ارز در برابر پول ملی و تضعیف ریال، افزایش قیمت خرید برق دولت و وزارت نیرو جوابگوی این فاصله نیست، در نتیجه سرمایه گذار نمی‌تواند آن مقدار ارزی را که آورده و سرمایه گذاری کرده برگرداند، پس همین دلیل مانع بزرگی برای سرمایه گذاری خواهد شد.
صالحی با طرح این مطلب که بار‌ها تاکید شده است که مسئله اصلی نیرو‌های تجدیدپذیر در ایران، اقتصاد انرژی است، گفت: بایستی تلاش شود مشکلات اقتصاد انرژی در کشور حل شود تا زمینه سرمایه گذاری برای نیروگاه‌های خورشیدی و بادی در کشور فراهم شود.
عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی گفت: موضوع بعدی این است که امکان وجود نیروگاه خورشیدی بر روی سقف خانه‌ها نیز وجود دارد، اما باز هم شاهد این هستیم که مردم برایشان انجام و نصب چنین نیروگاه کوچکی در منزل جذابیت ندارد، ولی در اروپا بر روی سقف دفاتر، خانه‌ها، محل‌های کار و هتل‌ها، نیروگاه خورشیدی دیده می‌شود و افراد به سرمایه گذاری در این موضوع علاقه دارند، اما در ایران به این صورت نیست و علتش هم همان وجود مشکلات در اقتصاد انرژی و سوبسیدی است که سالیان سال ما با آن درگیر هستیم.
وی در ادامه گفت: انرژی‌های تجدیدپذیر توسعه داشته است، اما حجم توسعه نسبت به آن سقف انتظاری که ما داشته‌ایم نبوده است؛ ما ۸۲ هزار مگابایت نیروی درج شده داریم شامل نیروی بخاری، حرارتی، آبی و همچنین نیروگاه‌های اتمی، اما حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار مگابایت یعنی در حدود ۱ درصد نیروگاه تجدیدپذیر داریم؛ این آمار زیبنده‌ای برای کشور ما نیست.
این فعال بخش خصوصی ادامه داد: هم اکنون نیز پروژه‌هایی در دست اقدام است به عنوان مثال پروژه‌های خورشیدی که در حال نصب هستند، اما این میزان حجم نسبت به شاخص‌ها و معیار‌هایی پیش بینی شده بسیار پایین است.
صالحی یادآور شد: مثلا در برنامه ششم توسعه ما پیش بینی شده بود سالیانه هزار مگابایت نیروگاه تجدیدپذیر نصب شود، در واقع سالانه هزار تا ۵ هزار نیروگاه نصب شود و در انتهای برنامه ششم ما به عدد پنج هزار از صدهزار مگابایت تولید انرژی خورشیدی و بادی دست یابیم یعنی پنج درصد تولید برق از انرژی خورشیدی و بادی باشد، ولی متاسفانه امروز زیر یک درصد باقی مانده است.
به گفته عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، همه کشور‌ها این راه حل را رفته‌اند، نه بخاطر اینکه اقتصاد انرژی آزاد نشده است بلکه حرکت کشور‌های اروپایی به سمت انرژی‌های خورشیدی و بادی به دلیل پرداخت یارانه بوده چرا که پرداخت یارانه در این بخش بسیار مقرون به‌صرفه‌تر از انرژی‌های فسیلی مانند نفت و گاز است. به عنوان مثال در کانادا یک زمانی برق خانگی که از انرژی خورشیدی بود را ۵۰ سنت می‌خریدند، ولی امروز ۷ تا ۸ سنت می‌خرند علتش هم این است که به مرور زمان، انرژی خورشیدی ارزان‌تر شد.
دولت برای توسعه به انرژی‌های نو یارانه بدهد
وی تصریح کرد: امروز هزینه انرژی خورشیدی و بادی به دلیل افزایش تکنولوژی پایین آمده است و اگر روزی از قیمت فسیلی هم ارزان‌تر شود که به نظر بنده این اتفاق خواهد افتاد، حتما ما شاهد استقبال بیشتری در مردم خواهیم بود، اما تا آن زمان باید دولت بپذیرد که یارانه بدهد و انرژی خورشیدی و بادی را با یک قیمت مناسب بخرد؛ آن هم اگر با یک قیمت مناسب بخرد و قیمت هر سال را مناسب تعیین کند، به نظر من انگیزه مردم برای فعالیت و حضور در حوزه انرژی تجدید پذیر بیشتر خواهد شد.
عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی در پایان با بیان اینکه توسعه انرژی‌های نوین باید از سوی دولت جدی گرفته شود، گفت: چرا زمانی که دولت می‌تواند با توجه به ظرفیت‌های بالایی که شاید هر کشور دیگری از آن بی بهره باشد با بهترین راندمان تولید انرژی ارزان از خروج ارز و اتلاف انرژی جلوگیری کند، همچنان برای سرمایه گذاری در این بخش سنگ اندازی می‌کند.