ساجده رحیمی ، اقتصاد۲۴ - قرار گرفتن قطر از نظر سرانه تولید ناخالص داخلی در رده‌های پنجم و ششم در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ باعث شد این کشور یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان شمرده شود. البته این اتفاق پس از استقلال آن در سال ۱۹۷۱ و به سبب درآمد‌های سرشار نفتی و گاز طبیعی، قطر را به سرعت به یکی از ثروتمندترین کشورهای منطقه تبدیل کرد. مجله فوربز هم قطر را ثروتمندترین کشور جهان معرفی کرده است.
نفت و گاز طبیعی شاکله اقتصادی قطر است و یک اقتصاد کاملا وابسته به گاز محسوب می‌شود؛ اما پیش از کشف نفت خام، این کشور به شکار مروارید و تجارت دریایی مشغول بود.
امروزه قطر به دلیل پتانسیل بالا در تولید و صادرات گاز طبیعی مورد توجه سرمایه داران بزرگی همچون آمریکا است، اما با این همه قطر کشوری وابسته به واردات به خصوص واردات مواد غذایی است چرا که این کشور سرزمینی خشک و بیابانی است و مستعد کشاورزی و دامپروری نیست.
قطر برای کاهش این وابستگی نیز برنامه‌هایی پیاده کرده و در جهت استراتژی کلی و رسیدن به خودکفایی مواد غذایی خود از چند سال پیش اقدام به خرید گسترده زمین‌های مرغوب کشاورزی و دامپروری در استرالیا، اروپای شرقی، آسیا و آفریقا کرده است.
کارشناسان همچنین اقتصاد قطر را یکی از صنعتی‌ترین اقتصاد‌های حوزه خلیج فارس می‌دانند و گفته می‌شود سهمی ۸۱ درصدی در اقتصاد این کشور دارد که شامل صنعت تولید نفت خام، صنعت پالایش نفت، پتروشیمی، تولید شمش‌های فولادی، سیمان و... را می‌شود.
توسعه همه جانبه قطر و بالا رفتن سرانه تولید ناخالص داخلی در این کشور سبب شد تا این کشور به پایگاه اقتصادی کشورهای خلیج فارس بدل شود و برای سرمایه گذاری این کشورها مکانی مناسب باشد.
دولت قطر تصمیم دارد سرمایه خارجی بیشتری جذب کند و به همین دلیل برنامه های متنوعی در این زمینه دنبال می کند.
بیشتر بخوانید: عامل موفقیت مناطق آزاد تجاری در امارات چیست؟/ جبل علی چگونه به قطب مناطق آزاد جهان تبدیل شد؟
به گزارش واحد مطالعات اقتصادی EIU کشور قطر از نظر فرصت‌های بازاری، سیاست‌های دولتی برای واحد‌های تولیدی کوچک و قدرت رقابت در جهان، سیاست‌های دولت برای سرمایه گذاران خارجی، سطح کنترل بر تجارت و نرخ تبادل ارز، مالیات‌ها، تامین مالی طرح‌ها، بازار کار و زیرساخت‌ها در موقعیتی است که توجه بسیاری از سرمایه گذاران را به خود جلب کرده است.
سرمایه گذاری‌های خارجی قطر در زمینه‌های مختلف، خرید ساختمان، هتل‌های لوکس، زمین‌های کشاورزی و دامپروی، صنایع، تیم‌های ورزشی در تمام جهان صورت می‌گیرد.
کشور قطر در میان کشورهای عربی از نظر اجتماعی نیز پیشرفته‌تر است و دولت آن اولین گام مدرنیزه شدن اقتصاد و اجتماع را در بیشتر شدن فرصت حضور زنان در عرصه‌های مختلف علمی و اجتماعی می‌دانست و طی سال‌های اخیر بر روی این مسئله بیشتر کار کرده است و گفته می شود همین امر قطعا بر افزایش سرمایه گذاری‌های خارجی این کشور اثر خواهد داشت.
قطر در سال ۲۰۲۲ میزبان مسابقات جام جهانی خواهد بود کارشناسان اقتصادی برگزاری جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ را فرصتی طلایی برای اقتصاد این کشور به خصوص در زمینه توریسم می‌دانند که همین باعث خواهد شد برنامه های قطر در زمینه توسعه اقتصادی با سرعت بیشتری پیش رود.
مناطق آزاد در قطر
مناطق آزاد قطر با مقررات پیشنهادی شورای وزیران ایجاد می‌شود و در همین راستا به شرکت‌های ثبت شده اجازه وارد و خارج کردن ارز خارجی بدون محدودیت توسط بانک‌های عامل در منطقه آزاد، با توجه به تصمیم گیری‌ها و دستورالعمل‌های بانک مرکزی قطر که در این زمینه صادر می‌کند، داده می‌شود.
در سال ۲۰۱۸، قطر یک سازمان مستقل به نام «سازمان مناطق آزاد قطر» (QFZA) ایجاد کرد که مسئولیت توسعه و تنظیم مناطق آزاد در قطر و اعلام مقررات مناطق آزاد مطابق با سیاست‌ها و استراتژی دولت را برعهده داشت و از آن زمان مناطق آزاد آن فعالیت پر رنگ تری را آغاز کردند و به جذب بیشتر سرمایه گذاری های خارجی مشغول شدند.
اولویت سازمان مناطق آزاد قطر QFZA برای سرمایه گذاری صنایع و شرکت‌هایی است که توانایی کمک به میزان قابل توجهی در تنوع اقتصادی و رشد قطر را دارند.
دسترسی کامل به شبکه پیمان مالیات مضاعف قطر با بیش از ۶۵ کشور جهان یکی از مهمترین مزایای ایجاد شرکت و سرمایه گذاری در قطر است. قطر دارای چندین منطقه آزاد است که با هدف ارتقاء و تشویق سرمایه گذاری‌های خارجی در این کشور با ارائه امتیازات تجاری خاص که برای مشاغل بین المللی جذاب به وجود آمده است.
منطقه آزاد راس ابو فنطاس یک منطقه ۴۰۰ هکتاری در مجاورت فرودگاه بین المللی حمد و منطقه آزاد ام الحول، یک منطقه ۳۰۰۰ هکتاری در مجاورت بندر حمد است.
گفته می شود بندر حمد قرار است به یک مرکز حمل و نقل دریایی بزرگ در منطقه در برابر تحریم‌های اعمال شده توسط کشورهای عرب همسایه تبدیل شود.
از موارد مهم و مورد توجه که باید در موضوع بررسی مناطق آزاد قطر مورد توجه قرار گیرد، حمل و نقل هوایی قطر است که با وجود اینکه نوپاست اما توانسته با همین سن کم پیشرفت‌های چشم گیری داشته باشد و در منطقه خاورمیانه پیشرو باشد. فرودگاه بین المللی حَمَد در شهر دوحه یکی از طولانی‌ترین باند‌های پروازی آسیا و همچنین دنیا را به طول حدود ۵ کیلومتر داراست و هواپیما‌های مدرنی از قبیل ایرباس A۳۸۰ به راحتی می‌توانند در آن فرود بیایند. دولت قطر امکانات بسیاری را برای این فرودگاه در نظر گرفته است. از نظر طراحی این فرودگاه شبیه به یک وادی در وسط صحرا طراحی شده است.
در سال‌های اخیر مناطق آزاد ایران تلاش بیشتری برای گسترش همکاری‌ها با همسایگان خود کرده‌‌اند و مسئولان به دنبال گسترش زمینه ها برای سرمایه گذاری بیشتر در این مناطق هستند.
ایران و قطر از دیرباز از نظر دینی و همجواری، روابط بسیار دوستانه‌ای داشته‌اند. روابط بازرگانی بین ایران و قطر و مسافرت‌های مردم دو کشور همیشه برقرار بوده است. روابط ایران و قطر از زمان استقلال قطر در سال ۱۹۷۱ دوستانه و بر پایه احترام برابر بوده است. هر دو کشور روابط اقتصادی تنگاتنگی در زمینه‌های اقتصادی و به ویژه صنایع نفت و گاز دارند و امروز نیز این روابط دنبال می‌شود.
امروز همکاری بیشتر میان مناطق آزاد ایران و قطر دنبال می‌شود و در جلسه‌ای که اخیرا دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به صورت ویدئو کنفرانس با رییس هیات مدیره سازمان منطقه آزاد قطر، احمد بن محمد السید داشته است راهکار‌های همکاری‌های مشترک میان مناطق آزاد ایران و قطر بررسی شده است.
قطر هم به مانند دبی به دنبال ایجاد شهر رسانه‌ایست و علاوه بر آن در تلاش است تا فعالیت‌های بانکی، دیجیتالی و استارت آپی خود را افزایش دهد. امروز از جمله مناطق اقتصادی مطرح در قطر پارک علم و فناوری قطر و مرکز قطر مال هستند که زمینه های مناسبی برای همکاری با ایران شناخته می شوند.
ایجاد بانک آفشور، تشکیل صندوق سرمایه گذاری مشترک برای همکاری‌های پولی و بانکی، همکاری در سرمایه گذاری مشترک در بخش‌های گردشگری، هتلینگ، شیلات، کشاورزی، گلخانه‌ای و فعالیت‌های نفتی و پتروشیمی از جمله پیشنهادات و موضوعاتی بود که در این جلسه مطرح شد.
پیش از این هم استفاده از ظرفیت‌های مشترک بندر شهید رجایی و بندر حمد قطر در توسعه روابط اقتصادی، ایجاد خطوط گردشگری ایران و قطر مورد نظر بوده است که با عملی شدن آن و ارتباط بیشتر مناطق آزاد ایران و قطر می‌توانیم شاهد افزایش سرمایه گذاری ها در مناطق آزاد و اشتراک تجارب در زمینه های مختلف و در نهایت موفقیت مناطق آزاد کشورمان باشیم.
اقتصاد۲۴ پیشتر نقش مناطق آزاد در اقتصاد آلمان، چین ، ترکیه ، امارات ، هند ، سنگاپور ، اسپانیا، کره جنوبی، کاستاریکا، یونان ، ایتالیا ، عمان، نیجریه ، موریس ، مالزی ، کانادا ، بنگلادش ، تونس و مناطق ویژه اقتصادی روسیه، ازبکستان ، بلاروس ، عربستان ، لبنان ، تانزانیا ، آرژانتین ، لیتوانی ، غنا ، گرجستان ، اندونزی ، کرواسی ، اولین منطقه آزاد تجاری جهان و همچنین شهر اینترنتی دبی را نیز بررسی کرده بود که گزارش آن را می‌توانید مطالعه کنید.