اقتصاد۲۴ - صندلی وزارت صمت در دولت دوازدهم یکی از متزلزل‌ترین صندلی‌های کابینه بود. وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) که بخش صنعت و معدن آن چرخ تولید را می‌چرخاند و ضامن اشتغال کشور و بخش تجارت آن تنها روزنه ورود ارز به ایران است، در دولت دوازدهم رسما به حال خود رها شد و با تغییرات مکرر مدیریتی روبه‌رو بود. به نحوی که در یک سال پایانی عمر دولت، وزارتخانه‌ای مهم و البته عریض‌و‌طویل، هنوز وزیر ندارد و با سرپرست اداره می‌شود. در طول دولت دوازدهم این وزارتخانه، دو وزیر و دو سرپرست را در رأس خود دیده است. این یعنی متوسط عمر حضور تصمیم‌سازان در این وزارتخانه کمتر از یک سال بوده است.
حالا که رئیس‌جمهور، علیرضا رزم‌حسینی را به‌عنوان گزینه پیشنهادی وزارت صمت به مجلس معرفی کرده است، آیا چرخه سرپرستی در این وزارتخانه پایان می‌یابد؟ رزم‌حسینی اگرچه استاندار خراسان‌رضوی بوده، اما چهره آشنایی در بخش صنعت نیست و فعالان این بخش امیدوارند که با حضور او در مدت کوتاه باقی‌مانده از عمر دولت، حداقل سامانی به وضعیت بازار داده شود، زیرا از گزینه پیشنهادی در مدت کوتاه باقی‌مانده انتظاری بیش‌از‌این نمی‌رود. ضمن آنکه در شرایط تحریم و افزایش قیمت دلار و مدت کوتاه باقی‌مانده از عمر دولت هیچ‌کس نمی‌تواند کار‌های زیربنایی و اساسی انجام دهد. وزارت صمت بعد از اتمام دولت یازدهم و خداحافظی محمدرضا نعمت‌زاده با کابینه، دیگر رنگ‌و‌روی ثبات به خود ندید.
محمد شریعتمداری بعد از نعمت‌زاده در دولت دوازدهم به‌عنوان گزینه پیشنهادی وزارت به مجلس معرفی شد، اما او فقط تا ۲۹ مرداد ۹۶ در این پست دوام آورد و با استعفایش (البته در آستانه استیضاح مجلس)، چرخه‌ای از تغییر مدیریت‌ها در وزارت صمت را رقم زد. شریعتمداری پس از استعفا به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مهاجرت کرد و رضا رحمانی که قائم‌مقام او در امور تولید بود، پنجم آبان ۹۷ روی صندلی وزارت نشست.
بیشتر بخوانید: جلسه رأی اعتماد به رزم‌حسینی چهارشنبه هفته آینده برگزار می‌شود
او ۲۲ اردیبهشت ۹۹ در‌حالی‌که مشغول برگزاری جلسات عادی‌اش بود، یک‌باره از سمتش عزل شد و حسین مدرس‌خیابانی قائم‌مقام این وزارتخانه جانشین او شد. مدرس‌خیابانی سه‌ماه سرپرست وزارت صمت بود و در پایان مهلت قانونی، به‌عنوان گزینه وزارت به مجلس معرفی شد، اما در روز کسب رأی اعتماد از مجلس، حسن روحانی به توصیه ستاد ملی کرونا عمل کرد و در جلسه رأی اعتماد گزینه پیشنهادی‌اش در خانه ملت حاضر نشد. به همین خاطر مجلس هم به گزینه پیشنهادی دولت برای وزارت صمت رأی نداد. در‌حالی‌که طبق قانون روحانی حق نداشت همچنان وزارت صمت را با سرپرست اداره کند و بلافاصله بعد از رأی‌نیاوردن مدرس‌خیابانی باید گزینه دیگری برای کسب رأی اعتماد به مجلس معرفی می‌شد، رئیس‌جمهور بعد از استجازه از رهبری، جعفر سرقینی که پیش‌تر معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت بود و با حکم رضا رحمانی، داریوش اسماعیلی (رئیس کمیته معدن کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی) جایگزینش شده بود را به‌عنوان سرپرست وزارت صمت برگزید. در‌حالی‌که بسیاری از گمانه‌ها بر معرفی سرقینی به‌عنوان یکی از گزینه‌های اصلی وزارت صمت دلالت داشت، اما خبر رسید که رئیس‌جمهور بعد از بررسی بین گزینه‌های متعددی که نامشان در رسانه‌ها برای پست وزارت منتشر می‌شد، علیرضا رزم‌حسینی، استاندار خراسان‌رضوی را به‌عنوان گزینه اصلی برای تصاحب کرسی وزارت صمت به مجلس معرفی کرده است.
تعجیل رزم‌حسینی برای حضور در مجلس
دیروز نامه رئیس‌جمهور برای معرفی گزینه پیشنهادی وزارت صمت به مجلس ارسال و متن نامه در صحن علنی آن قرائت شد، اما گزینه پیشنهادی یعنی رزم‌حسینی که روز سه‌شنبه از سوی رئیس‌جمهور به جامعه معرفی شده بود هم به همراه نامه به مجلس رفت که این رفتار با اعتراض نمایندگان به دلیل مغایرت قانونی حضور گزینه پیشنهادی در صحن علنی مجلس، مواجه شد. براساس گزارش ایرنا دقایقی بعد از قرائت نامه معرفی رزم‌حسینی به‌عنوان وزیر پیشنهادی صمت، او به همراه امیری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور و محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی وارد مجلس می‌شود. علی بابایی، نماینده ساری با فریاد‌هایی حضور رزم‌حسینی در مجلس را قبل از رأی اعتماد غیرقانونی می‌خواند.
جبار کوچکی‌نژاد، نماینده رشت نیز در زمان بررسی طرح اصلاح قانون تضمینی محصولات کشاورزی، می‌گوید: حضور گزینه پیشنهادی وزارت صمت قبل از آنکه از مجلس رأی اعتماد بگیرد، خلاف قانون است، هیئت‌رئیسه باید قانون را رعایت کند. در نهایت رزم‌حسینی بعد از حضور کوتاه در حد چند دقیقه در مجلس، جلسه علنی را ترک می‌کند. بر اساس اخبار منتشرشده قرار است جلسه بررسی صلاحیت رزم‌حسینی هفته آینده در خانه ملت برگزار شود.
رزم‌حسینی چهره‌ای ناآشنا برای صنعت
هفته آینده با رأی اعتماد مجلس، تکلیف سکاندار وزارت صمت روشن می‌شود، اما آیا رزم‌حسینی گزینه کارآمدی برای وزارت صمت خواهد بود و آیا چرخه مدیریت یک وزارتخانه با انتصاب سرپرست‌های متعدد به پایان می‌رسد؟ ابوالفضل روغنی، رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی در گفتگو با «شرق» در این رابطه بیان می‌کند: بی‌توجهی به وزارت صمت اصلا قابل‌قبول نیست. در شرایطی که امسال سال جهش تولید نام گذاری شده بود، اصلا این خوشایند و برازنده کشور نبود که نزدیک به شش تا هشت ماه در یکی از مهم‌ترین وزارتخانه‌های اقتصادی خود، وزیر نداشته باشیم. او ادامه می‌دهد: این گله به‌طور‌جدی وجود دارد که چرا دولت این‌قدر نسبت به این مسئله بی‌توجه بود. گزینه‌های متعددی برای وزارت صمت وجود داشت که همه می‌دانند. ولی آخرین کسی که به مجلس معرفی شد، رزم‌حسینی است.
روغنی یادآور می‌شود: البته رزم‌حسینی خیلی برای بخش صنعت شناخته‌شده نیست، اما به‌هر‌حال این نمایندگان مجلس هستند که باید به او رأی بدهند یا ندهند.
او ادامه می‌دهد: حداقل من به‌عنوان صنعتگر او را خیلی نمی‌شناسم. به‌عنوان رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی رزم‌حسینی را نمی‌شناسم، اما امیدوارم که با حداقل‌های صنعت آشنا باشد. البته از دوستان شنیده‌ام که او نسبتا به مسائل تسلط دارد. در‌حال‌حاضر استاندار خراسان است، اما نمی‌دانم در صنعت چقدر فعالیت داشته است.
به گفته روغنی هر وزیری که انتخاب شود، در هفت تا ۱۰ ماه باقی‌مانده از عمر دولت نمی‌تواند کار مؤثر و مفیدی انجام دهد. به‌جز کنترل وضع موجود و مقداری ساماندهی شرایط، کار بهتری نمی‌تواند انجام دهد و در شرایطی که تحریم هستیم و شاهد جهش ارزی هستیم، شق‌القمر خاصی نمیتوان کرد. او می‌گوید: امیدواریم مجلس رأی بدهد و وزارتخانه وزیر پیدا کند، زیرا در وزارت صمت تا تعیین تکلیف وزیر، نمی‌توانند کاری انجام دهند. حتی کار‌های روزمره حوزه صنعت، معدن و تجارت روی زمین مانده است. خیلی‌ها منتظر یک تصمیم جزئی و یک امضا هستند که به دلیل نبود وزیر انجام نمی‌شود.
وزیر نقش سیاست‌گذار دارد
رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران اگرچه معتقد است که بخش صنعت رزم‌حسینی را نمی‌شناسد، اما درباره اینکه آیا حضور او در وزارت صمت می‌تواند مفید باشد یا خیر، بیان می‌کند: یک وزیر الزاما نباید صنعتی باشد.
او اضافه می‌کند: بهترین وضعیت این است که فرد منصوب‌شده از معاونین کارکشته و مدیران لایق استفاده کند تا وزارتخانه را اداره کنند. وزیر نقش سیاست‌گذار و راهبردی دارد. این خیلی موضوع مهمی نیست که با صنعت آشنا هست یا نه.
روغنی می‌گوید: اگر وزیر صمت آشنایی کامل به حوزه فعالیت این وزارتخانه داشت، طبیعتا برای اینکه بتواند تصمیم‌گیری خیلی خوب انجام دهد، مؤثر بود و آشنایی به حوزه فعالیت از صفات و ویژگی خوبی است که در این فرد می‌توانست وجود داشته باشد.
مهار بازار مهم‌ترین اقدام وزیر آینده
کیومرث فروتنی، مشاور سابق معاونت امور صنایع وزارت صمت نیز در گفتگو با «شرق» درباره معرفی رزم‌حسینی به مجلس و ناشناخته بودن این چهره برای بخش صنعت عنوان می‌کند: فکر می‌کنم برای چنین سمت‌هایی، مدیریت مفهومی اهمیت دارد.
او ادامه می‌دهد: اصل اول این است که یک مدیر باید بتواند مسائل را درست تجزیه و تحلیل و جمع‌بندی کند و تصمیم قاطع بگیرد. در گام بعدی باید با مسائل تخصصی آن حوزه آشنایی داشته باشد. فروتنی، گزینه پیشنهادی وزارت صمت را از نظر سوابق به‌طور کامل نمی‌شناسد، ولی با تکیه بر معیار‌های کلی که برای چنین پست‌هایی وجود دارد، می‌گوید: باید فرد در حوزه مدیریتِ عالی کار کرده باشد و بتواند جمع‌بندی‌های خوبی داشته باشد. از گزارش‌هایی که به دستش می‌رسد، برداشت درستی داشته باشد و تحلیل‌های خوبی ارائه دهد. او اضافه می‌کند: البته هرچقدر در امور تخصصی مربوطه آشنایی بیشتری داشته باشد، درصد موفقیتش بالاتر می‌رود.
مشاور سابق معاونت امور صنایع درباره کارایی گزینه پیشنهادی در مدت‌زمان کم باقی‌مانده می‌گوید: فکر می‌کنم که چه رزم‌حسینی و چه هر‌کس دیگر، در این مدت محدود طبیعتا کار برنامه‌ای نمی‌تواند انجام دهد.
او اضافه می‌کند: فکر می‌کنم هر‌کسی بتواند در وهله اول وضعیت بازار را مقداری مهار کند و موانع موجود تولید را از سر راه بردارد، کار موفقی در این دوره محدود انجام داده است. در مدت باقی‌مانده کار برنامه‌ای از هیچ‌کس انتظار نمی‌رود.
اگرچه رزم‌حسینی به‌عنوان گزینه پیشنهادی دولت به مجلس معرفی شده، اما باید تا چهارشنبه هفته آینده منتظر بمانیم تا ببینیم آیا حسن روحانی، رئیس‌جمهور برای گرفتن رأی اعتماد به مجلس خواهد رفت یا نه؟ و آیا نمایندگان ملت به گزینه پیشنهادی دولت اعتماد می‌کنند یا اینکه باز هم با استجازه‌ای دیگر چرخه سرپرستی در وزارت صمت ادامه خواهد یافت.