اقتصاد۲۴ - اعطای خودروی دناپلاس با قیمت كارخانه و بدون نوبت، توزیع نخستین محموله واكسن آنفلوانزا و در نهایت وام كمك‌هزینه 300میلیون‌تومانی لیستی از خدمات رفاهی مجلس یازدهم است كه ظرف كمتر از یك ماه از آنها رونمایی شده است. وام كمك‌هزینه‌ای كه بر اساس گزارش تسنیم 200 میلیون تومان آن كمك‌هزینه مسكن و 100 میلیون تومان برای خودرو است. حال این پرسش مطرح است كه مجلسی كه 20 سال است بودجه عمرانی دارد و تنها نهادی است كه همچنان مجوز ساخت خانه سازمانی دارد، آیا باید كمك‌هزینه مسكن به نمایندگان بدهد؟ آن‌طور كه یك منبع مطلع می‌گوید: مجلس ساخت‌وسازهایی انجام داده است كه جلوی پرداخت كمك‌هزینه‌های مسكن را بگیرد اما برخی منابع دیگر می‌گویند كه مجلسی‌ها به دلیل وجود دوربین‌های مداربسته و... اصلا تمایلی به حضور در خانه‌های سازمانی ندارند.
به گفته همت قلی‌زاده، كارشناس اقتصادی، مجلس هر‌سال در زمان تصویب بودجه، اعتبارات مربوط به خود را افزایش می‌دهد و وام‌های كمك‌هزینه‌ها هم در قالب ردیف‌هایی در بودجه دیده می‌شود اما شفاف نیست كه این اعتبارات دقیقا چگونه هزینه می‌شود. او می‌گوید: دولت برای اینكه مباحثش را پیش ببرد، این بودجه را باید به مجلس بدهد. اخبار رفاهی مجلس هر روز شگفت‌انگیزتر می‌شود. محلی كه خانه ملت نامیده می‌شود، خودرو با قیمت كارخانه و بدون نوبت می‌گیرد و نمایندگان مردم نه‌تنها از این رانت ناراحت نیستند بلكه تقاضای شاسی‌بلند می‌كنند تا بتوانند به حوزه‌های انتخابیه سركشی كنند. نخستین محموله واكسن آنفلوانزا كه باید به اقشار در معرض خطر و آسیب‌پذیر می‌رسید، سر از مجلس درآورد و برخی نمایندگان این روند را عادی و رویه هرساله دانستند. حالا هم خبر رسیده است كه قرار است 300 میلیون تومان وام كمك‌هزینه به نمایندگان مجلس اعطا شود و آن‌طور كه تسنیم گزارش كرده است، 200 میلیون تومان این رقم مربوط به كمك‌هزینه مسكن است و 100 میلیون تومان هم كمك‌هزینه خودرو است. ارقامی كه به عنوان كمك‌هزینه به مجلسیان داده می‌شود، هر‌روز شكاف بین مردم و نمایندگانشان را بیشتر می‌كند. مجلس در حالی كمك‌هزینه مسكن به نمایندگان می‌دهد كه خانه ملت تنها نهادی است كه همچنان مجوز ساخت خانه سازمانی دارد و بودجه عمرانی مجلس، 20سالی است كه در ردیف‌های بودجه جا خوش كرده و تخصیص آن تمامی ندارد. آیا اگر برای تمام 290 نماینده مجلس خانه و دفتر ساخته شود، طی 20 سال نباید پروژه‌های عمرانی مجلس به پایان برسد؟
بیشتر بخوانید: نمایندگان مجلس یازدهم ماهانه چقدر قسط می‌دهند؟
نمایندگان مجلس چه امتیازاتی دارند
به‌جز وام كمك‌هزینه ودیعه مسكن و خودرو و واكسن آنفلوانزای نمایندگان مجلس چه امتیازات دیگری دارند؟ چه شخص یا اشخاصی این امتیازات را برای آنها فراهم می‌كنند و اصلا آیا این امتیازات در همه مجلس‌ها وجود دارد یا خاص یك مجلس است؟ یك منبع مطلع كه سابقه حضور در مجلس هم دارد، به «شرق» می‌گوید: امتیازات رفاهی در مجلس در دوره‌های مختلف متفاوت است. در برخی دوره‌ها نمایندگان خانه‌دار هم شده‌اند اما در یك دوره، به اسم اینكه خانه می‌سازند از نمایندگان پول دریافت كردند و كل پولشان نابود شد و معلوم نشد كه چه سرنوشتی پیدا كرد.
او پرداختن رسانه به امكانات رفاهی مجلس را حاشیه‌ای می‌داند كه خود مجلس‌نشین‌ها هم به آن دامن می‌زنند. به گفته این منبع مطلع، اگر یكی از نمایندگان گفته باشد كه شب‌ها در خانه بستگانش ساكن می‌شود، حرف بسیار عجیبی زده است زیرا این فرد پول داشته برای نماینده‌شدن هزینه كند اما حالا برای اجاره‌خانه پول ندارد؟ او بر این باور است كه مجلس هم مثل همه نهادهای دیگر از جمله دانشگاه اداره رفاهی دارد كه كارهای متعارف مثل تمدید دفترچه بیمه و... را انجام می‌دهد اما آنچه باید روشن شود این است كه آیا نمایندگان ادوار از امكانات رفاهی مثل خانه، ماشین و... كه مجلس به نمایندگان هر دوره اختصاص می‌دهد به‌عنوان فرد جدیدالورود، بهره‌مند می‌شوند یا نه و در این رابطه شفاف‌سازی باید توسط نمایندگانی كه ادعای پاكدستی دارند، انجام شود. اگرچه برخی منابع می‌گویند كه نمایندگان مجلس مایل به حضور در خانه‌های سازمانی نیستند زیرا معتقدند با حضور دوربین‌های مداربسته حریم خصوصی آنها رعایت نمی‌شود و بنابراین تمایلی به اقامت در این خانه‌ها ندارند، اما این منبع مطلع درباره دلیل اینكه به نمایندگان ودیعه مسكن می‌دهند و درباره سرنوشت خانه‌های سازمانی اطلاعاتی ندارد. او درباره حقوق نمایندگان هم می‌گوید: نمایندگان مجلس یك پایه حقوق دارند. مبلغی برای جذب سه كارشناس همكار از مجلس می‌گیرند كه اگر این سه كارشناس را جذب نكنند، این پول برای خودشان باقی می‌ماند. این منبع مطلع ادامه می‌دهد: چهار تا پنج میلیون تومان هزینه ایاب و ذهاب می‌گیرند. البته برای تردد سه گزینه وجود دارد. نمایندگان می‌توانند راننده و ماشین از مجلس دریافت كنند. ماشین از مجلس بگیرند و راننده را استخدام كنند یا اصلا خدماتی دریافت نكنند. در صورت عدم دریافت خدمات حمل‌ونقلی مبلغ چهار تا پنج‌میلیون تومان را دریافت خواهند كرد.
به گفته او نمایندگان شهرستانی دو‌میلیون تومان هزینه رفت‌وآمد می‌گرفتند و مختصری هم هزینه تلفن همراه به نمایندگان مجلس پرداخت می‌شود.
عدم شفافیت هزینه‌كردن بودجه مجلس
بودجه‌های رفاهی مجلس از كجا می‌آید؟ آیا این ارقام در لایحه بودجه دیده می‌شود؟ همت قلی‌زاده، كارشناس اقتصادی عنوان می‌كند: این كمك‌ها در قالب بند «و» تبصره دو قانون بودجه 99 درج شده است اما ریز این اعداد مشخص نیست. اخیرا از یكی از نمایندگان مجلس هم سؤال كردم و آنها به من پاسخی ندادند كه ریز تخصیص این اعتبارات چگونه است.
او درباره متورم‌بودن بودجه مجلس می‌گوید: یك اشكال سنتی در بودجه وجود دارد. نهادهایی كه در حوزه بودجه تصمیم‌گیرنده هستند، بودجه خود را دستخوش تغییر و افزایش می‌كنند. زیرمجموعه‌های مجلس، مركز پژوهش‌ها، دیوان محاسبات و شورای نگهبان كه بعد از تصویب مجلس باید قوانین آنجا تأیید شود، بودجه‌هایشان معمولا دچار افزایش می‌شود.
قلی‌زاده درباره میزان افزایش درصد بودجه مجلس اطلاعاتی در اختیار ندارد اما تأكید می‌كند: عموما در بودجه دستگاه‌های دولتی از طریق ضوابط و بخش‌نامه‌های بودجه، محدودیت‌هایی اعمال می‌شود اما اعمال این محدودیت‌ها برای نهادهای قانون‌گذار كمی سخت است.
بودجه‌ریزی رانتی
این كارشناس اقتصادی ادامه می‌دهد: این تغییرات در بودجه ناشی از این است كه بودجه‌ریزی مساوی پاسخ‌گویی نیست. یا بودجه‌ریزی بر مبنای عملكرد و وظایف نیست. بلكه بر اساس چانه‌زنی، قدرت سیاسی و توزیع رانت است. در طول تاریخ برنامه‌ریزی، هرساله این اتفاق می‌افتد. به دولت خاصی هم ربطی ندارد؛ زیرا تصمیم‌گیرنده مجلس است.
او بیان می‌كند: در برخی موارد مجلسی‌ها می‌گویند دولت برای خودش بودجه خوب می‌بندد و برای مجلس بودجه بد می‌بندد و چنین استدلال‌هایی را هم مطرح می‌كنند. قلی‌زاده بیان می‌كند: در‌حالی‌كه بودجه‌ریزی می‌تواند بر اساس شاخص‌ها پیش برود و با كمیت بحث شود.
او با اشاره به اینكه نمایندگان مجلس مدعی هستند نهایت دخالتشان در بودجه دو درصد است، به این واقعیت اشاره می‌كند كه به دلیل قدرت تصمیم‌گیری مجلس، دولت این بودجه را باید به آنها بدهد.
به گفته این كارشناس اقتصادی در طول برنامه‌های مختلف و نشست‌های متفاوت، مجلسی‌ها استدلال‌هایی كه می‌كنند این است كه باید تا حدودی دغدغه مالی نمایندگان رفع شود تا وابسته به فساد، رشوه و رانت دستگاه دولتی نشوند اما بودجه‌ریزی چون اشكال دارد، نمی‌توان كسی را متهم كرد. این اشكال مبتنی بر فرد هم نیست.
او ادامه می‌دهد: بحث بودجه بحث ریشه‌داری است كه هر كسی از زاویه قدرت خود، فرصت‌های بودجه‌ای را تعریف می‌كند.
قلی‌زاده می‌گوید: به‌طور سنتی نهادهای تصمیم‌گیرنده در بودجه و ارگان‌های حساس حتی نهادهایی مثل نهادهای نظامی، معمولا بودجه‌هایشان به‌معنایی كه در علم اقتصاد وجود دارد، حداقل روی كاغذ با محدودیت پیش‌بینی مواجه نمی‌شوند و مجلس هم از این قاعده مستثنا نیست. او ادامه می‌دهد: هرساله عدد بودجه مجلس را تغییر می‌دهند. یكی از نمودهای آن همین ساخت‌وسازهاست كه 20 سال است ادامه دارد.
این كارشناس اقتصادی ادامه می‌دهد: نمایندگان كشورهای اروپایی امكاناتی كه آقایان دارند را در اختیار ندارند. چهار تا كارمند ندارند. خودشان باید كارهایشان را انجام بدهند. حمل‌ونقل و امكانات شخصی ندارند.
او اضافه می‌كند: به خاطر همین شرایط است كه هر بار برای ثبت‌نام مجلس هزاران نفر داوطلب می‌شوند زیرا این مسئله یك فرصت است و علاوه بر این، بعد از اتمام دوره مجلس یك پست وزارتی و مدیركلی به آنها می‌دهند و زندگی‌شان متحول می‌شود.
قلی‌زاده می‌گوید: باید هر اقدامی بر اساس شاخص‌ها و كمیتی باشد. بودجه جزء حقوق اساسی ملت است. در این‌گونه مواقع، نمایندگان مجلس می‌گویند ما نمادی از ملت هستیم و تفسیرهای عجیب‌و‌غریبی از آنها می‌شنویم.