اقتصاد۲۴- عبور از اقتصاد نفتی، هدفی است که همواره به عنوان یکی از ضرورت‌ها و استراتژی‌های اقتصادی کشور مطرح بوده است، اما دستیابی به آن نیازمند تغییراتی است که وقوع آن آسان نیست.
با این حال اقتصاد ایران همچنان به فروش نفت وابسته است و هرچند تحریم‌ها علیه ایران هر روز شدت می‌یابد، اما روش های دور زدن تحریم‌ها از جمله اقداماتی است که دولتمردان از آن کوتاه نیامده اند.
طی هفتاد سال گذشته که در ایران انواع برنامه‌های توسعه نوشته شده و بودجه‌های سالانه بر مبنای این برنامه‌ها تهیه، تنظیم و عملیاتی شده است، مهمترین عنصر در ارائه و اجرای این برنامه‌ها، نفت بوده است.
نفتی بودن اقتصاد پیامد‌هایی برای کشور داشته است. هرچند نمی‌توان منکر تأثیر این منبع خدادادی در توسعه و آبادانی کشور به ویژه در توسعه زیرساخت‌های اقتصادی و ارتباطی شد، اما پیامد‌های منفی آن را نیز نمی‌توان انکار کرد.
از یک طرف غالب صاحبنظران اعتقاد دارند که نفت، منابع مالی چشمگیری را برای مصرف و سرمایه گذاری در ایران به ارمغان آورده و بدین ترتیب امکان رشد سریعتری را هم برای درآمد ملی و هم برای مصرف فراهم کرده است. بدون شک در نبود نفت رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی با چنین سرعتی امکانپذیر نبود.
با این حال شرایط برای فروش نفت ایران سخت‌تر شده، اما به ادعای رویترز، سه ارزیابی بر اساس ردیابی نفتکش‌ها نشان داد که صادرات نفت ایران در ماه سپتامبر برخلاف تحریم‌ها به شدت افزایش یافته و یک حلقه نجات برای ایران و نجات آن فراهم شده است؛ بر این اساس داده‌های TankerTrackers و دو شرکت ردیابی دیگر حاکی از افزایش صادرات نفت ایران است.
تاثیر بازار بر فروش نفت ایران
محمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک درباره پیش بینی وضعیت بازار جهانی نفت به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: قیمت نفت بر اساس یکسری عوامل مثبت و منفی تعیین می‌شود؛ عامل مثبت این است که در حال ورود به فصل پاییز و زمستان هستیم که مصرف فرآورده‌های نفتی افزایش پیدا می‌کند و برای تقاضای فصلی افزایش پیدا می‌کند که این یک عامل مثبت برای بازار نفت است.
بیشتر بخوانید: پول فروش نفت کجاست؟/ گشایش اقتصادی واقعا در راه است؟
وی تصریح کرد: از طرف دیگر موج جدید کرونا شروع شده است و پیش بینی می‌شود احتمالا در فصل سرما کرونا گسترش بیشتری پیدا کند و حتی تلفات بیشتری بگیرد، لذا این عامل باعث بازگشت یکسری محدودیت‌ها و همچنین باعث کاهش تقاضای نفت شده است و دوباره رکود در اقتصاد به وجود می‌آید، بنابراین باید دید کدامیک از این عوامل بر دیگری غلبه می‌کند و می‌تواند باعث کاهش یا افزایش قیمت نفت شود.
این کارشناس ارشد نفت بین الملل ادامه داد: اما آنچه که مسلم است این است که مدیریت عرضه در این ارتباط تعیین کننده است یعنی با توجه به وضعیت بازار باید دید که مدیریت عرضه به کدام سمت و سو می‌رود بنابراین به نظر من قیمت‌های نفت متأثر از عوامل زیادی است، اما مهمترین آن‌ها مدیریت عرضه است که باید دید کشور‌های اوپک پلاس چه تصمیمی در مورد تداوم کاهش عرضه می گیرند و یا اینکه عرضه را اضافه می‌کنند یا حتی ممکن است کاهش بیشتری بدهند؛ این سوالاتی است که وجود دارد و باید منتظر اجلاس پیش روی اوپک پلاس باشیم و ببینیم چه تصمیمی در این مورد گرفته می‌شود.
خطیبی در پاسخ به این سوال که رویترز مدعی افزایش صادرات نفت ایران شده است؛ این افزایش چه تاثیری بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت؟ گفت: منابع مختلف در مورد صادرات کشور‌ها حدس‌هایی می‌زنند، برآورد‌هایی می‌کنند، منتشر می‌کنند و فقط در مورد کشور ما نیست و در مورد بسیاری از کشور‌های صادرکننده یک گمانه زنی‌هایی دارند که معمولا مورد تأیید کشور‌ها نیست و خیلی هم نمی‌تواند دقیق باشد و در این مورد باید دید نظر مقامات رسمی چیست؛ آیا این را تأیید می‌کنند یا خیر؟.
این کارشناس ارشد نفت بین الملل تصریح کرد: ما از این گمانه زنی‌ها زیاد داریم و عمدتا بر اساس حدس و گمان است. طبیعتا اگر صادراتمان افزایش پیدا کند باید دید درآمد آن به شکلی وارد کشور می‌شود؛ آیا پول می دهند یا کالا و یا اینکه به‌صورت تهاتر بوده است؟ ما از شکل معامله خبر نداریم که کالا بوده است یا نه ارز آن را دریافت می‌کنیم و وارد کشور می کنیم. این‌ها سوالاتی است که چون از آن‌ها اطلاعی نداریم نمی‌توانیم خیلی در مورد آن‌ها بحث کنیم.
وی در پایان تاکید کرد: هرچند اقتصاد کشور به سمت کاهش وابستگی به نفت پیش می‌رود، اما همانطور که فروش نفت برای کشور همچنان ضروری است موضوع بازگشت ارز حاصل از فروش نفت نیز در باید در اولویت برنامه‌های دولت باشد.