اقتصاد۲۴ - در مراسم رونمایی از چند دستاورد جدید نیروی زمینی سپاه در اوائل تیر ماه ۱۳۹۹، تجهیزات جدید یا بهینه سازی شده مختلفی نمایش داده شد. این دستاورد‌ها توسط سازمان جهادخودکفایی نیروی زمینی سپاه با بهره گیری از متخصصان خود و نیز هسته‌های پژوهشی و مهندسی دانش بنیان به ثمر رسیده است.
یکی از این دستاورد‌ها که از اهمیت بالایی برخوردار است، توسعه یک برجک برای کارگیری سلاح روی ادوات زرهی و خودرو‌های ضد مین و ضد کمین (امرپ) بود. این برجک که به صورت بدون سرنشین و کنترل از راه دور عمل می‌کند قابلیت نصب و به کارگیری تسلیحات و تجهیزات مختلفی را دارد که مجموعاً سبب افزایش توان رزمی خودرو‌های زرهی می‌شود.
برجک بدون سرنشین ساخت نیروی زمینی سپاه
سلاح‌های نیمه سنگین کنترل از راه دور و خودکار، تجهیزاتی هستند که عوامل مهم و برترساز در عرصه نبرد‌های مدرن شامل افزایش دقت اصابت گلوله‌ها به هدف، حفاظت از نفرات در برابر آتش دشمن و افزایش آمادگی عملیاتی در هر لحظه، افزایش سرعت واکنش به تهاجم دشمن را در خود جمع کرده‌اند. این عوامل مجموعاً سبب افزایش کیفیت و تأثیرگذاری در عرصه نبرد می‌شود.
این گونه تجهیزات به طور معمول روی یک برجک یا سکوی دارای دو درجه آزادی حرکتی –دوران در دو صفحه افقی و عمودی- نصب می‌شوند. تصاویر میدان نبرد از طریق دوربین‌های همراستا با محور سلاح در نمایشگر مقابل کاربر در داخل خودرو قابل رؤیت بوده و سکو از طریق اهرم در اختیار کاربر هدایت می‌شود.
برای هر یک از درجات آزادی، یک موتور الکتریکی کار تأمین گشتاور را بر عهده دارد که در صورت سنگین بودن سلاح، از سامانه‌های هیدرولیکی نیز استفاده می‌شود. همچنین برای کنترل وضعیت و حرکت سلاح، کنترلر و حسگر‌های متناسب با سرعت پاسخ دینامیکی مد نظر و دقت مورد نیاز، محاسبه، طراحی و تهیه می‌شود.
اغلب نمونه‌های عملیاتی از سامانه‌های مشابه در دنیا که از پایدارساز هم برخوردارند به دقتهای ۰.۵ میلی رادیان معادل ۰.۰۲۸ درجه میرسند که به معنای بیشترین خطای عرضی ۷۵ سانتیمتر در برد ۱۵۰۰ متر است.
در سال‌های گذشته، سکو‌های کنترل از راه دور برای سلاح‌های نیمه سنگین تا تیربار کالیبر ۱۲.۷ میلیمتر و نارنجک انداز ۴۰ میلیمتری در کشور توسعه یافته بود که روی نفربر‌های زرهی، تانک یا خودرو‌های تاکتیکی نصب می‌شدند. نمونه‌هایی از این سامانه‌ها دارای پایدارساز نیز بودند.
نمونه‌هایی از سکو‌های کنترل از راه دور سلاح ساخت ایران
به کمک دوربین، برد مؤثر سلاح بیشتر شده و مسافتیاب لیزری در کنار سامانه‌های مهار کننده سلاح و کاهش دهنده لگد اسلحه باعث افزایش دقت تیراندازی و افزایش احتمال اصابت به هدف در اولین سری شلیک می‌شوند. برخورداری از دوربین‌های حرارتی سبب ایجاد امکان استفاده از سلاح در شب در این نوع ادوات شده است.
اولین ویژگی مهم برجک رعد-۲، بدون خدمه بودن آن است. دوربین دید روزانه با زوم ۳۰ برابر و حسگر حرارتی غیر سرد شونده با برد آشکارسازی ۴۰۰۰ متر و مسافت یاب لیزری با برد ۱۰ کیلومتر روی این برجک نصب شده تا به کاربر امکان رهگیری و شلیک با مانیتور از داخل خودرو را بدهد.
دوربین‌های نصب شده روی برجک رعد-۲ قابلیت ردیابی اهداف هوایی و زمینی را دارد. هرچند دوربین حرارتی غیر سردشونده نسبت به نوع سردشونده در برخی زمینه‌ها دقت کمتری دارد، اما زمان آماده شدن آن برای کار بسیار کمتر است و به سرعت در اختیار کاربر قرار می‌گیرد.
فضای داخلی یک خودروی زره پوش ساخت داخل مجهز به مانیتور برای هدفگیری و شلیک سلاح
یک ویژگی بسیار مهم دیگر در برجک رعد-۲ برخورداری از سامانه کنترل آتش است. سامانه محاسبات بالستیک گلوله و قابلیت قفل روی هدف متحرک از مجموعه‌های سامانه کنترل آتش محسوب می‌شوند که در کنار قابلیت شلیک از داخل وسیله زرهی با استفاده از نمایشگر‌های دیجیتال در مجموع هم سهولیت و دقت شلیک را بالاتر برده و هم امکان درگیری با اهداف در حال حرکت را فراهم می‌کنند.
این ویژگی سبب ایجاد یک مؤلفه برترساز در میدان نبرد می‌شود، زیرا قابلیت تحرک ادوات دشمن را به چالش می‌کشد.
برجک بدون سرنشین نصب شده روی نفربر بهسازی شده BTR-۵۰
ویژگی مهم دیگر در برجک رعد-۲ که قابلیت نصب روی انواع نفربر‌های زرهی موجود در کشور شامل BMP-۱/۲ و BTR-۵۰/۶۰ را دارد برخورداری از سامانه پایدارساز در سمت و برد با طراحی و ساخت کاملاً بومی و دقت بسیار بالا نسبت به مدل‌های خارجی است.
لازم به ذکر است که متخصصان جهادخودکفایی نیروی زمینی سپاه برای برجک و توپ ۲۳ میلیمتری نصب شده روی نفربر BTR-۶۰ که در همین مراسم رونمایی شد نیز پایدارساز متناسب طراحی کرده و روی آن نصب کرده اند.
برجک رعد-۲ از یک توپ ۳۰ میلیمتری ۲ A ۴۲ به عنوان سلاح اصلی و یک تیربار ۷.۶۲ میلیمتری هم محور با توپ اصلی برخوردار است. مخزن ۵۰۰ فشنگی مربوط به توپ اصلی به نحوی در بالای برجک تعبیه شده که علاوه بر کاهش آسیب پذیری خدمه، دسترسی‌های لازم برای تعمیرات و بارگذاری مهمات را نیز آسان‌تر و سریعتر می‌کند.
این امر با بهره گیری از تجربیات استفاده از برجک توپ ۳۰ میلیمتری در نفربر‌های BMP-۲ و اصلاح طراحی برجک نسبت به آن محقق شده است.
توپ ۲ A ۴۲ از چند نوع مهمات متناسب با مأموریت استفاده می‌کند که شامل انواع نفوذگر و ضدهوایی نیز می‌شود. این توپ قابلیت انتخاب نرخ شلیک ۲۰۰-۳۰۰ یا ۵۰۰ شلیک بر دقیقه را داشته و قدرت نفوذ مهمات آن در زره، بین ۱۵ تا ۲۵ میلیمتر است که علیه اهداف زرهی سبک کاربرد دارد.
برد مؤثر این توپ که سرعت خروج گلوله از لوله آن ۹۶۰ تا ۹۷۰ متر بر ثانیه است به ۱۵۰۰ متر در برابر اهداف زرهی، ۲۵۰۰ متر در برابر اهداف زمینی عادی و ۳۰۰۰ متر در برابر اهداف هوایی می‌رسد.
تیربار ۷.۶۲ میلیمتری نصب شده روی برجک رعد-۲ از ذخیره ۲۰۰۰ گلوله برخوردار است. نارنجک‌های دودزا نیز روی برجک رعد-۲ نصب شده است تا در شرایط اضطرار برای ایجاد قابلیت اختفاء به کمک خودروی زرهی و زرمی به کارگیرنده این برجک بیاید.
به کارگیری برجک‌های حامل سلاح مانند رعد-۲ با برخورداری از کنترل آتش به همراه تجهیزات کنترل از راه دور روی خودرو‌های زرهی علاوه بر افزایش دقت آتش در اولین شلیک و محفوظ ماندن نفرات از هدف قرار گرفتن توسط دشمن خصوصاً تک تیراندازها، در گونههای مجهز به پایدارساز می‌تواند مقدمات اصلی لازم برای شلیک در حال حرکت یا به کارگیری روی شناور‌های دریایی را نیز ایجاد کند که در وضعیتهای مختلفی در صحنه نبرد چه در دفاع و چه در تهاجم مفید خواهد بود.
به علاوه توان توپ ۳۰ میلیمتری برای درگیری با اهداف هوایی در ترکیب با دقت بالایی که هدفگیری با دوربین‌ها و سلاح تحت پایدارسازی و بهره‌مند از کنترل آتش ایجاد می‌کند دفاع هوایی علیه اهداف پروازی در ارتفاع پائین مانند بالگرد‌ها و پهپاد‌ها را نیز مؤثرتر مینماید.
لازم به ذکر است که رعد-۲ هم رده و قابل مقایسه با نمونه‌های پیشرفته ساخت دنیا است که قابل نصب روی خودرو‌های زرهی هستند مانند Bumerang-BM روسی از نظر نوع تسلیحات توپخانه‌ای و میزان مهمات. همچنین قابلیت‌های اصلی رعد-۲ قابل مقایسه با نمونه آلمانی LANCER RC به عنوان یک برجک بدون سرنشین پیشرفته قابل نصب روی خودرو‌های زرهی مختلف است. البته برجک رعد-۲ در صورت تجهیز به موشک‌های ضد زره همانطور که روی اغلب نمونه‌های خارجی نصب و به کارگیری شده، تکمیل‌تر می‌شود.
برجک‌های بدون سرنشین Bumerang-BM (تصویر بالا) و LANCER RC (تصویر پائین)
برجک بدون سرنشین رعد در صورت داشتن طراحی ماژولار در آینده به راحتی قابل ارتقاء خواهد بود. برخی دیگر از قابلیت‌های قابل افزوده شدن به این برجک که در مجموع به افزایش توان رزمی خودروی حامل آن منجر می‌شود شامل نصب سامانه اپتیکی کشف و شناسایی اهداف با درجات آزادی مستقل از خود برجک است.
این سامانه برای جستجوی خودکار ۳۶۰ درجه محیط اطراف یا جستجوی اطراف در حین درگیری سامانه اپتیک و توپ اصلی با اهداف برای ایجاد قابلیت بکاو-بکش hunter-killer به کار می‌آید.
به علاوه نصب سکوی سلاح گتلینگ یا نارنجک انداز خودکار با درجه آزادی مستقل نیز از جمله ارتقاء‌های تسلیحاتی قابل پیاده سازی است. زیرا با توجه به محدودیت فضای عرضی روی خودروی زرهی، امکان نصب تسلیحات لازم با به کارگیری هر نوع برجکی محدود می‌شود در نتیجه خود برجک می‌تواند حامل تسلیحات لازم دیگر از جمله موشک ضد زره یا نارجک انداز خودکار باشد.
تصویر گرافیکی از اجزای داخلی برجک بدون سرنشین Bumerang-BM مورد استفاده در نفربر‌های زرهی جدید T-۱۵ روسی
برجک رعد-۲ به واسطه دوربین‌های اپتیکی دقیق و سامانه کنترل آتش با بهرهمندی از نرمافزارهای تحلیل تصویر، بر مبنای الگوریتمهای هوشمند قابلیت ردگیری اهداف مختلف تعریف شده شامل نفرات و خودرو‌ها و اجرای آتش بسیار دقیق به صورت خودکار در تمام ساعات شبانه روز را پیدا خواهد کرد.
سامانه‌های کنترل آتش سلاح به طور عمده با ترکیب اطلاعات هدف و مشخصات سلاح مورد استفاده میتوانند دقت بالایی را در شلیک به سمت هدف فراهم کنند.
در این زمینه‌ها تجربیات سکو‌های کنترل از راه دور سلاح مجهز به دوربین و کنترل آتش که در طی حدود یک دهه گذشته در کشور توسعه یافته اند وجود دارد.
با شبکهسازی خودرو‌های رزمی حامل برجک رعد-۲ و سکو‌های کنترل از راه دور سلاح در میدان نبرد و استفاده از چند نوع سلاح عملاً راهکنش‌های دفاعی و تهاجمی که در نیرو‌های رزمی کشورمان استفاده می‌شود ارتقاء قابل توجهی پیدا کرده و تأثیرگذاری روی دشمن از حیث کیفی افزایش و از نظر مدت زمان لازم کاهش خواهد یافت.
امید می‌رود تا با گسترش این نوع سامانه‌های پیشرفته در تمامی نیرو‌های مسلح خصوصاً نیرو‌هایی که از تجهیزات پایه‌ای مشابه استفاده می‌کنند، توان رزمی این نیرو‌ها متناسب با نیاز‌های روز در عرصه نبرد‌های مدرن هر چه بیشتر و سریعتر و با هزینه کمتر توسعه پیدا کند.