اقتصاد۲۴ - تجارت بین المللی وسایل نقلیه دست دوم در دهه اخیر بسیار سریع در حال رشد است. این تجارت تأثیرات قابل توجهی بر سلامت، ایمنی جاده‌ها و حتی مصرف انرژی دارد.
در نگاه اول، واردات خودرو دست دوم ممکن است بدیهی به نظر برسد، زیرا وسایل نقلیه بی کیفیت به کشور‌های دیگر فروخته می‌شوند. چرا که بسیاری از این وسایل نقلیه در کنترل ایمنی جاده ناموفق بوده اند و دیگر نمی‌توان آنها را بر اساس معیار‌های زیست محیطی استفاده کرد که ادامه استفاده از آنها خیلی گران تمام خواهد شد.
اصولا واردات خودرو ارزان قمیت، به معنای آن است که افراد بیشتری توانایی خرید وسایل نقلیه را دارند و در کنار آن شاهد کاهش قیمت خودرو در بازار خواهیم بود، به علاوه، این وسایل نقلیه سال‌های زیادی مورد استفاده قرار می‌گیرند و برخی از آنها حتی تا ۳۰ سال مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اکنون موضوع قابل توجه این است که واردات خودرو دست دوم با وجود آنکه در طول تمام سال‌های گذشته همواره مطرح بوده، اما هرگز سرنوشت روشنی پیدا نکرده و در حد گمانه باقی مانده است. دولت از سال‌ها پیش، خودرو را به عنوان یکی از صنایع اصلی کشور تحت حمایت خود قرار داده و مداخله‌ای مداوم در بخش‌های مختلف آن داشته است.
با محدود شدن واردات و شکل گیری فضای انحصاری، قیمت محصولات داخلی نیز در بازار تحت تاثیر عواملی همچون تورم و افزایش نرخ ارز بالا رفت. دولت نیز به منظور حفظ نظم بازار، قیمت گذاری خودرو را در دستور کارش قرار داده و به خودروسازان اجازه افزایش قیمت محصولاتشان را آنطور که خود تقاضا دارند، نداده است.
پس از آن شاهد این هستیم، بازاری که از چند ناحیه با مداخلات گاه و بیگاه دولت مواجه بوده، در حال حاضر به وضعیت اسفناک فعلی رسیده است. وضعیتی که در یک سویش همچنان شرایط انحصاری خودروسازان داخلی پابرجاست، در سوی دیگرش فاصله میان قیمت‌های تایید شده دولت و آنچه که در بازار رخ می‌دهد به چند ده میلیون تومان رسیده و در نهایت تمام طرح‌هایی که چه برای سامان دادن به بازار و چه برای کاهش قیمت‌ها مطرح شده یکی پس از دیگری شکست خورده‌اند.
بیشتر بخوانید:سیگنال تشدید تحریم‌ها بر بازار خودرو چیست؟
باید واردات خودرو را در سطح محدود انجام دهیم
رضا شیوا رئیس شورای رقابت، در خصوص راه های کنترل قیمت خودرو در بازار، گفت: کنترل قیمت خودرو مهم ترین دغدغه در کالاهای انحصاری است، چرا که بلافاصله سر و کله واسطه گرها و دلال ها در آن پیدا می شود و بازار را بد و بدتر می کنند.
او با بیان اینکه برای کنترل قیمت خورو باید تولید را افزایش دهیم، گفت: زمانی که عرضه و تقاضا برابری نکند، این مشکل در سیستم اقتصادی به وجود خواهد آمد. یکی از نکات مثبتی که در طرح پیشنهادی مجلس وجود دارد این است که واردات خودرو را آزاد بگذارند، که این یکی از مسائل اولیه ای است که شورای رقابت چندین وقت پیش مطرح کرده بود.
این مقام مسئول تشریح کرد: واقعا با وضعیت خودروسازان کشور نمی توانیم به مشکلات رسیدگی کنیم و شاید این وضعیت روز به روز بدتر شود. اگر بتوانیم واردات خودرو را در سطح محدود انجام دهیم حتما باعث کاهش قیمت ها خواهد شد، یعنی واردات برخی خودروها که مصرف عامیانه دارند و لوکس نیستند را در مقابل صادرات کالا آزاد بگذاریم، بدین معنا که از پول صادراتی خودرو وارد کنیم.
واردات خودرو با سن پنج سال!
رئیس شورای رقابت تشریح کرد: فکر می کنم اگر خودرو دست دوم هم با سن پنج سال وارد کنیم، یک رقابت بین خودروساز داخلی به وجود می آید و شاید بتوانیم در مقابل عرضه خودرو را هم جوابگو باشیم و کمک می کند بازار سر و سامان پیدا کند.
شیوا ادامه داد: اعتقاد دارم باید سازمان های نظارتی ورود پیدا کنند و دلال بازی را سر و سامان دهند. صادرات گفته خودروساز فقط واردات را راه بیندازد اما باید در اصل واردات را برای تمام عموم مردم آزاد گذاشت، یعنی هر کس که صادرات انجام می دهد، از آن پول بدست آورده، کار واردات هم انجام دهد که این گونه به این بازار خودرو کمک خواهد شد.
رئیس شورای رقابت بیان کرد: اگر اینگونه نباشد و واردات مختص خودروساز باشد، مشکلاتی پیش می آید که واردات هم دیگر انحصاری می شود. ما قانون گذار در این ماجرا نیستیم و نمی توانیم دستوری دهیم.
واردات خودرو ممنوع است و این ممنوعیت ادامه دار خواهد بود
مهدی دادفر دبیر انجمن واردکنندگان خودرو در خصوص واردات خودرو، گفت: مدتی پیش بحث آزادسازی خودروهای دپو شده مطرح شد اما دیگر اقدامی در این خصوص صورت نگرفت. واردات خودرو ممنوع است و این ممنوعیت ادامه دار خواهد بود.
او بیان کرد: زمانی بحث واردات خودرو دست دوم بر سر زبان ها افتاد که سفیر ایران در انگلستان این موضوع را مطرح کرد اما اجازه انجام این کار داده نشد. اگر خودرو چه دست دوم چه صفر وارد کشور شود، قیمت خودرو صد در صد کاهش خواهد یافت و شاهد ارزانی خودرو در بازار خواهیم بود.
دبیر انجمن واردکنندگان خودرو با تاکید بر اینکه بازار خودرو اکنون هم به ضرر مردم هم به ضرر خودروساز است، تشریح کرد: مشکل اساسی در صنعت خودرو دخالت دولت در آن است، با وجود اینکه دولت سهم خیلی کمی در این بازار دارد اما دخالت زیادی دارد و همین عامل مشکلاتی ایجاد کرده است.
او ادامه داد: اگر این رویه را ادامه دهیم شاهد نابودی خودروسازان خواهیم بود. اگر وضعیت به این شکل پیش برود و هر مدیری بیاید و برنامه جدید خود را پیاده کند و تغییرات ناگهانی به سیستم وارد کند، تا سال آینده شرکت سایپا و ایران خودرویی باقی نمی‌ماند و این صنعت از بین می‌رود مگر این که دولت پایش را از این وضعیت بیرون بکشد.
دادفر با تاکید بر اینکه تولیدات خودروسازان به اندازه نیاز جامعه نیست، گفت: خودروهای داخلی کیفیت درستی ندارند بنابراین باید یک هوشمندسازی در تعرفه‌های واردات خودرو در تولید و تحویل این محصول ایجاد شود تا وضعیت کمی بهتر شود.
به گفته دادفر، واردات خودرو با استفاده از سرمایه شرکت‌های نمایندگی خودروسازان خارجی، در کشور‌های دیگر نیز از جمله پیشنهاد‌های ما بود، به این صورت که نمایندگی‌ها بتوانند با استفاده از سرمایه خود در خارج از کشور نسبت به خرید نسبت به خرید و واردات خودرو اقدام کنند.
دبیر انجمن واردکنندگان خودرو در پاسخ به این سوال که واردات خودروهای کارکرده چقدر می‌تواند بر بازار خودرو تاثیرگذار باشد گفت: برای واردات خودروهای صفر کیلومتر، سخت‌گیری‌های زیادی اعمال می‌شود و ایرادات بسیاری می‌گیرند، چه برسد به اینکه بخواهیم خودروی کارکرده وارد کنیم.
سیاست‌گذار خودرو با توجه به التهابات بازار و ناکارآیی شیوه‌های ساماندهی به دنبال مسیر‌هایی برای بازگشت آرامش به بازار است. در این زمینه وزیر صمت از اعضای کمیته خودرو راهکار‌هایی برای ساماندهی بازار طلب کرده است. بر این اساس برخی منابع آگاه عنوان می‌کنند که ورود خودروی دست دوم ممکن است در زمره مسیر‌های راهگشا برای کاهش التهابات بازار باشد.
هرچند خودروسازان توانسته‌اند تا حدی خود را از شوک‌های ابتدایی تحریم خارج کنند و روندی نسبتا با ثبات (اما کماکان توام با افت تولید نسبت به دوران پسابرجام) را در پیش بگیرند، با این حال در بازار خودرو چندین انفجار قیمت رخ داده است.