اقتصاد۲۴ - آمار‌ها و داده‌های منتشر شده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهند که علت اصلی رشد بالای پایه پولی در سال ۱۳۹۸ و بهار ۱۳۹۹ جبران بخشی از ناترازی بودجه دولت با استفاده از منابع بانک مرکزی بوده است.
در حالی که مرکز پژژوش‌های مجلس تاکید کرده، بدهی دولت به بانک مرکزی در سه ماهه ابتدایی سال جاری ۲۹ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است و عمده در قالب تنخواه گردان خزانه از بانک مرکزی دریافت شده است.
بانک مرکزی نیز روز گذشته (پنج شنبه ۲۴ مهر ماه) اعلام کرده است، نرخ سود بازار بین بانکی از اواخر سال ۱۳۹۸ و منبعث از کسری بودجه دولت (شامل استفاده از تنخواه‌گردان خزانه) و همچنین واریز ریالی منابع صندوق توسعه ملی به حساب بانک‌ها بر اساس مصوبات قانونی، روندی نزولی را آغاز کرد و در خردادماه سال جاری به سطوح کمتر از ۱۰ درصد رسید.
گفتنی است، سقف تنخواه گردان خزانه در سال ۱۳۹۹ نیز مشابه سال ۹۸ با استناد به ماده قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت از سه به پنج و نیم درصد بودجه عمومی دولت افزایش یافته است علاوه بر این برخی از عملیات ارزی دولت نیز از دو کانال منجر به افزایش پایه پولی گردید.
بیشتر بخوانید: بانک مرکزی برای مهار تورم چه کرده است؟
در خصوص برداشت از منابع صندوق توسعه ملی گفتنی است، با توجه به عدم نقدشوندگی منابع ارزی صندوق توسعه ملی عملاً امکان وصول یا فروش این ارز‌ها برای بانک مرکزی وجود نداشته و خرید این ارز از صندوق توسعه ملی منجر به افزایش پایه پولی از مسیر افزایش خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی گردید.
همچنین در رابطه با تخصیص ارز به قیمت ۴۲۰۰ برای واردات کالا‌های اساسی لازم به ذکر است، با توجه به عدم کفایت منابع ارزی حاصل از فروش نفت، تامین بخشی از ارز ترجیحی برای واردات کالا‌های اساسی، از محل ذخایر ارزی بانک مرکزی صورت گرفته است. در صورتی که بانک مرکزی مکلف به تخصیص ذخایر نقدشونده خود به قیمت ۴۲۰۰ نبود و می‌توانست این بخش از ارز‌ها را به قیمت نیمایی عرضه کند؛ می‌توانست میزان بیشتری از پایه پولی افزایش یافته ناشی از خرید ارز صندوق توسعه ملی را کاهش دهد.
رشد بالای پایه پولی در سه ماهه ابتدایی سال (افزایش عرضه ذخایر) در کنار کاهش تقاضای ذخایر که درپی شیوع ویروس کرونا اتفاق افتاد موجب افت شدید نرخ سود بین بانکی شد. عواملی که موجب کاهش تقاضای ذخایر در بازار بین بانکی گردیده است عبارتند از:
۱-آزادسازی سپرده قانونی برای پرداخت تسهیلات حمایتی کرونا به میزان یک سوم تسهیلات پرداختی برای مقابله با پیامد‌های شیوع ویروس؛ حدود ۸ هزار میلیارد تومان.
۲-کاهش تسهیلات‌دهی بانک‌ها به دلیل کاهش تقاضای برخی بنگاه‌ها (کاهش تقاضای سرمایه در گردش و افزایش ریسک نکول تسهیلات) در این رابطه باید به چشم انداز منفی اقتصاد ناشی از ویروس کرونا توجه داشت.
شیوع ویروس از سوی دیگر بواسطه افزایش مخارج دولت و کاهش درآمد‌های مالیاتی موجب تشدید کسری بودجه دولت گردیده است و طبعاً پیامد دیگر شیوع ویروس کرونا افزایش پایه پولی از محل پولی شدن کسری بودجه بوده است.
نرخ سود بین بانکی تنها طی سه ماه از اسفند ۹۸ خرداد ۹۹ از ۱۸ درصد به ۹۹ درصد رسید. کاهش شدید نرخ سود بین بانکی اسمی در حالی اتفاق افتاد که تورم روندی فزاینده داشت و نرخ سود واقعی بین بانکی کاهش به مراتب شدیدتری را تجربه کرد.
در حالی که مرکز پژژوش‌های مجلس تاکید کرده، بدهی دولت به بانک مرکزی در سه ماهه ابتدایی سال جاری ۲۹ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است و عمده در قالب تنخواه گردان خزانه از بانک مرکزی دریافت شده است.
بانک مرکزی نیز روز گذشته (پنج شنبه ۲۴ مهر ماه) اعلام کرده است، نرخ سود بازار بین بانکی از اواخر سال ۱۳۹۸ و منبعث از کسری بودجه دولت (شامل استفاده از تنخواه‌گردان خزانه) و همچنین واریز ریالی منابع صندوق توسعه ملی به حساب بانک‌ها بر اساس مصوبات قانونی، روندی نزولی را آغاز کرد و در خردادماه سال جاری به سطوح کمتر از ۱۰ درصد رسید.
گفتنی است، سقف تنخواه گردان خزانه در سال ۱۳۹۹ نیز مشابه سال ۹۸ با استناد به ماده قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت از سه به پنج و نیم درصد بودجه عمومی دولت افزایش یافته است علاوه بر این برخی از عملیات ارزی دولت نیز از دو کانال منجر به افزایش پایه پولی گردید.
بیشتر بخوانید: بانک مرکزی برای مهار تورم چه کرده است؟
در خصوص برداشت از منابع صندوق توسعه ملی گفتنی است، با توجه به عدم نقدشوندگی منابع ارزی صندوق توسعه ملی عملاً امکان وصول یا فروش این ارز‌ها برای بانک مرکزی وجود نداشته و خرید این ارز از صندوق توسعه ملی منجر به افزایش پایه پولی از مسیر افزایش خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی گردید.
همچنین در رابطه با تخصیص ارز به قیمت ۴۲۰۰ برای واردات کالا‌های اساسی لازم به ذکر است، با توجه به عدم کفایت منابع ارزی حاصل از فروش نفت، تامین بخشی از ارز ترجیحی برای واردات کالا‌های اساسی، از محل ذخایر ارزی بانک مرکزی صورت گرفته است. در صورتی که بانک مرکزی مکلف به تخصیص ذخایر نقدشونده خود به قیمت ۴۲۰۰ نبود و می‌توانست این بخش از ارز‌ها را به قیمت نیمایی عرضه کند؛ می‌توانست میزان بیشتری از پایه پولی افزایش یافته ناشی از خرید ارز صندوق توسعه ملی را کاهش دهد.
رشد بالای پایه پولی در سه ماهه ابتدایی سال (افزایش عرضه ذخایر) در کنار کاهش تقاضای ذخایر که درپی شیوع ویروس کرونا اتفاق افتاد موجب افت شدید نرخ سود بین بانکی شد. عواملی که موجب کاهش تقاضای ذخایر در بازار بین بانکی گردیده است عبارتند از:
۱-آزادسازی سپرده قانونی برای پرداخت تسهیلات حمایتی کرونا به میزان یک سوم تسهیلات پرداختی برای مقابله با پیامد‌های شیوع ویروس؛ حدود ۸ هزار میلیارد تومان.
۲-کاهش تسهیلات‌دهی بانک‌ها به دلیل کاهش تقاضای برخی بنگاه‌ها (کاهش تقاضای سرمایه در گردش و افزایش ریسک نکول تسهیلات) در این رابطه باید به چشم انداز منفی اقتصاد ناشی از ویروس کرونا توجه داشت.
شیوع ویروس از سوی دیگر بواسطه افزایش مخارج دولت و کاهش درآمد‌های مالیاتی موجب تشدید کسری بودجه دولت گردیده است و طبعاً پیامد دیگر شیوع ویروس کرونا افزایش پایه پولی از محل پولی شدن کسری بودجه بوده است.
نرخ سود بین بانکی تنها طی سه ماه از اسفند ۹۸ خرداد ۹۹ از ۱۸ درصد به ۹۹ درصد رسید. کاهش شدید نرخ سود بین بانکی اسمی در حالی اتفاق افتاد که تورم روندی فزاینده داشت و نرخ سود واقعی بین بانکی کاهش به مراتب شدیدتری را تجربه کرد.
منبع: تسنیم