دفاع تمام قدِ مهرداد ضیایی از لهجه آبادانی بازیگران سریال «نجلا»

اقتصاد۲۴ -  او در این مجموعه نقش شخصیتی به نام «شیخ ابراهیم» را ایفا کرده و برای سومین بار چالش صحبت کردن با لهجه جنوبی را پیش رو داشته است. به بهانه پخش مجموعه «نجلا» گفت‌وگویی با این بازیگر داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

 

_کارگردان سریال از آن آدم‌هایی‌ است که در جوانی، مراحل پختگی را می‌گذراند و ایده‌های محکمی درباره کار داشت. فیلم نامه هم مضمون‌پردازی‌های جدیدی مانند مسئله کوچ معاودین عراقی، ایرانی‌الاصل‌هایی که در دهه 50 از عراق رانده شدند را داشت و خودشخصیت «شیخ ابراهیم» که البته امیدوار بودم به گذشته او بیشتر پرداخته شود، اما این اتفاق نیفتاد، همه این‌ها برای من انگیزه بازی در سریال بود.شما پیش از «نجلا» هم تجربه استفاده از لهجه جنوبی را داشتید.بله، من قبلا در فیلم «به نام پدر» و «در میان ابرها» چنین تجربه‌ای را داشتم و این سومین بار بود که با لهجه جنوبی صحبت می‌کردم.

_به نظر من خیلی تأسف‌بار است که سریالی بخواهد با لهجه آدم‌ها مقایسه شود. در خود آبادان از شمال تا جنوب آن، ما 10 رنگ یعنی زیرلهجه داریم. امیدوارم مخاطبان سریال‌ها جز آن که در مقام منشی صحنه می‌نشینند، ایراد می‌گیرند یا از لهجه انتقاد می‌کنند، یک مقدار هم به محتوای کارها دقت کنند.

  البته کل سریال به دلیل لهجه زیر سوال نرفته و مشخصا درباره این بخش از کار انتقادهایی مطرح شده است.
زمانی که «به نام پدر» را کار می‌کردم، در شهرهای جنوب فکر می‌کردند جنوبی و آبادانی هستم، در حالی که آن زمان مطمئن بودم در لهجه‌ام انحراف از معیاری وجود دارد و نمی‌تواند این‌قدر دقیق باشد که من را بچه آبادان فرض کنند. در فیلم «در میان ابرها» و سریال «نجلا» هم همین طور. خیلی نمی‌توانم به این نظرات اهمیتی بدهم، البته می‌دانم درباره من گفته نشده و درباره دوستان دیگر گفته شده، اما گمان می‌کنم تماشاگران دیگر باید از این مرحله بگذرند.

باید آموزش داد. این نگاه که پشت شخصیت درام هزار و یک جور توطئه برای خراب کردن یک قومیت وجود دارد، فاسد و منحط است. این نگاه زمانی می‌تواند از این فساد و انحطاط نجات پیدا کند که آموزش داده شود. چرا پس از حدود 90 سال تولید فیلم در سینمای ایران، مخاطب سینما حتی چیزهای بسیار ساده در ارتباط با یک فیلم را متوجه نمی‌شود؟ فکر می‌کنم کم رنگ شدن سینما و پررنگ شدن رسانه‌ها در زمینه انتقال درام تاثیر داشته است. نسلی که فیلم را به جای سینما صرفا از طریق رسانه‌های جمعی تماشا می‌کند، سلیقه فیلم دیدن ندارد و چنین  نگاهی از او بعید نیست.

_به تنهایی نمی‌تواند تاثیرگذار باشد، باید در کنار این موضوع آموزش هم وجود داشته باشد. بسیاری از آموزش‌های لازم را در دوره مدرسه نداریم و بسیاری از چیزهایی را که یاد گرفتن آن‌ها لازم نیست، در دوره مدرسه داریم! یکی ازموضوعات ساده‌ای که در دوران مدرسه باید آموزش داده شود، این است که چطور با درام سروکار داشته باشیم، چون یک شهروند مصرف‌کننده هنر است؛ وقتی به او آموزش داده نشود که چطور با اثر هنری ارتباط پیدا کند، چنین اتفاقاتی می‌افتد.

_بله، این پانزدهمین برنامه‌ای است که اجرا می‌کنم. همیشه کاری را اجرا می‌کردم که خودم نویسنده یا کارشناس آن باشم، ولی در «اهالی شب» این طور نیست. این اولین یا دومین بار است که در 20 سال گذشته کاری را اجرا می‌کنم که خودم ننوشتم، شاید اگر برنامه ادامه پیدا کند بخشی از آن را بنویسم. من هنوز هم خودم را مجری نمی‌دانم، مهم این است محتوای کاری که دارم انجام می‌دهم، برایم جالب باشد، خود اجرا برای من اتفاق جذابی نیست.

_اگر بازیگران مجری‌گری را به صورت حرفه‌ای یاد گرفتند، بلد هستند یا می‌توانند اصول ابتدایی آن را رعایت کنند، بیایند اجرا کنند، اما مجری‌گری هم برای خودش اصولی دارد و تجربیاتی لازم است تا آدم‌ها بگویند من مجری هستم. بنده هم این چندمین برنامه ای است که اجرا می‌کنم. با این حال علاقه‌ای ندارم و خودم را مجری یا گوینده حرفه‌ای نمی‌دانم. این موضوعی ا‌ست علی حده به گردن مجریان و گویندگان حرفه‌ای.

_کاملا درست است، البته برخی از برنامه‌ها به دلیل تخصصی که نسبتا در آن وجود دارد ممکن است کسی را برای اجرا بطلبد که به آن حوزه نزدیک‌تر باشد. من به عنوان نویسنده و پژوهشگر مجری این برنامه شدم نه به عنوان بازیگر، همان طور که در موارد دیگر که در تلویزیون اجرا کردم، به عنوان نویسنده کارشناس و پژوهشگر این کار را کردم، هیچ وقت به عنوان بازیگر به خودم اجازه ندادم که این کار را انجام بدهم. اگر بازیگران تخصص‌های ویژه‌ای داشته باشند و به این واسطه اجرا کنند، درست‌تر است تا این که به عنوان یک مجری عمومی وارد کار شوند، چون اجرای عمومی کردن خودش تخصص‌های ویژه‌ای می‌خواهد.

_بله، آموزش دیده باشند و حداقل تجربه‌ای داشته باشند. نکته این است که اجرا کاری تکنیکی‌ است در صورتی که بازیگری کار هنری ا‌ست و در آن خلاقیت هنری وجود دارد، این دو را باهم قاطی نکنیم. البته در بازیگری هم تکنیک وجود دارد و در مجری‌گری هم لحظاتی وجود دارد که مجری باید آفرینش‌گر باشد و در مقام یک هنرمند بنشیند، اما به طور کلی از جهتی که گفتم، این دو رشته از هم جدا هستند.

_احتمالا من را فراموش می‌کنند. امیدوارم دلیلش این باشد که دوستان در سینما دایم من را فراموش می‌کنند، من هم نمی‌روم خودم را یادآوری بکنم. یک سری دوستان مدام خودشان را یادآوری می‌کنند، من رویم نمی‌شود این کار را انجام بدهم. وقتی دوستانی که اتفاقا مرا می‌بینند، اما همان لحظه‌ای که انتخاب‌ها انجام می‌شود فراموشم می‌کنند، لابد سرنوشت از این قرار است یا این که من مناسب انجام هیچ کاری نیستم.

_یکی از علت‌هایش روابط اقتصادی است. این روابط در سالم‌ترین شرایط وجود دارد، چه برسد به شرایطی که در آن مافیاها آن‌قدر در هم پیچیده هستند که گاهی یادشان می‌رود دوست کجاست و دشمن کجا.

_باز هم مسئله اقتصادی، 90 درصد عواملی که در سریال‌های تلویزیونی کار می‌کنند همیشه طلب دارند، از قراردادهای ناعادلانه‌ای که بسته می‌شود ناراضی هستند و تلویزیون به تعهدات اقتصادی‌اش عمل نمی‌کند. دوم این که تلویزیون می‌خواهد از «الف» تا «ی» کار اعمال نظر کند، از همه کارها ایراد بگیرد و ممیزی کند. نمی‌دانم این اعمال نظرها تا کجای کار می‌تواند ادامه داشته باشد، انگار حد و نهایتی ندارد. همین اعمال نظرهای جزئی، کلی، منطقه‌ای و ملوک الطوایفی و همه این‌ها باعث می‌شود کارها افت پیدا کند. مسئله ممیزی و اعمال نظر روزبه‌روز توسط صداوسیما بیشتر می‌شود و دیگر دارد به جاهای خنده‌داری کشیده می‌شود. همین مسائل باعث شده مخاطبان به سمت نمایش خانگی بروند.با توجه به شرایطی که نمایش خانگی پیدا کرده، باز هم اگر تلویزیون بخواهد سردمدار باشد، همین اتفاق برای نمایش خانگی نیز  خواهد افتاد.