هر بشکه پوره سیب، موسوم به «اسپتیک»، در بازارهای جهانی حداقل ۲۵۰ دلار قیمت دارد و در روزگاری که قیمت هر بشکه نفت حدود ۴۰ دلار است، اندک توجه و تسهیل سرمایه گذاری برای توسعه بیشتر صنایع تبدیلی کشاورزی می‌تواند بستر خوبی برای عبور از محدودیت‌های نفتی و گام برداشتن در مسیر اقتصاد بدون نفت باشد.
هم اکنون یک واحد کارخانه تولید پوره سیب پنج هزار تنی در شهرستان شبستر و حداکثر پنج واحد مشابه دیگر در دیگر مناطق آذربایجان شرقی وجود دارد، در حالی که تولید سالیانه سیب در این استان به ۶۷۰ هزار تن می‌رسد که تنها کمتر از ۱۰۰ هزار تن آن مصرف استانی دارد.
از سوی دیگر پوره سیب، ماده اولیه تولید محصولاتی مانند آبمیوه، لواشک و مارملاد کیک است که همه مصرف بالایی در داخل و خارج از کشور دارند.
محمود افتخاری، مدیر شرکت تولیدکننده پوره سیب در شهرستان شبستر می‌گوید که محصول تولیدی آن‌ها علاوه بر رفع نیاز بازار به کشور‌های همسایه از قبیل روسیه و ترکیه نیز صادر می‌شود.
وی اضافه می‌کند: پوره سیب از سیب‌های زیردرختی به دست می‌آید، به این ترتیب که این قبیل سیب‌ها پس از جمع آوری، شستشو و مرتب کردن به آبمیوه و در نهایت پوره تبدیل می‌شود که کالای گرانبهایی با قابلیت صادرات به همه جای دنیاست و مشتریان پر و پا قرصی در بازارهای بین المللی دارد.
وی با بیان اینکه کارخانه ما علاوه بر سیب، امکان تبدیل هلو، آلو و زردآلو به پوره را نیز دارد، توضیح می‌دهد: انجام این کار نیازمند حمایت و اعطالی تسهیلات بانکی کم بهره است تا ما بتوانیم علاوه بر افزایش بهره وری فعالیت‌های باغداری استان از محل صادرات پوره نیز برای کشورمان در این شرایط دشوار اقتصادی، ارزآوری داشته باشیم.
آذربایجان‌شرقی رتبه دوم تولید سیب را در کشور دارد
اکبر فتحی اضافه می‌کند: از سیب‌های تولیدی استان ۳۲۰ هزار تن درجه یک و ممتاز، ۲۱۰ هزار تن درجه ۲ و ۷۰ هزار تن درجه سه و صنعتی است.
وی با بیان اینکه ۳۸ درصد سیب تولیدی استان رقم گلدن، ۶۰ درصد رقم رد و ۲ درصد به سایر ارقام اختصاص دارد، تشریح می‌کند: میزان سیب مصرفی استان سالانه حدود ۹۵ تا ۱۰۰ هزار تن می‌باشد.
به گفته فتحی، شهرستان مراغه با تولید بیش از ۲۱۷ هزار تن سیب مقام اول آذربایجان شرقی و شهرستان‌های میانه با ۱۲۶ هزار تن و اهر با ۸۵ هزار تن به ترتیب مقام دوم و سوم را دارند و سازمان جهاد کشاورزی برای استفاده حداکثری از ظرفیت‌های کشاورزی شهرستان‌ها از طریق توسعه صنایع فرآوری می‌کوشد.
فعالیت ۷۶۰ کارخانه صنایع تبدیلی و غذایی در آذربایجان شرقی
در همین حال مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز با بیان اینکه فرآوری محصولات کشاوزی ارزش افزوده بالایی دارد، اظهار می‌کند: هر میوه‌ای که تبدیل به پوره، کنسانتره یا شیره و دوشاب شود، هر بشکه اش گاه تا ۵۰۰ دلار در بازارهای جهانی خرید و فروش می‌شود.
ایاز برنو با اشاره به اینکه فرآوری هر ۱۰۰ تن سیب یک فرصت شغلی جدید ایجاد می‌کند، تشریح می‌کند: سرمایه گذاری در حوزه صنایع تبدیلی کشاورزی علاوه بر رساندن سود بیشتر به کشاورزان، افزایش بهره وری و ارز آوری در این حوزه راهبردی را نیز به دنبال دارد.
وی با اشاره به فعالیت ۷۶۰ کارخانه صنایع تبدیلی و غذایی با سطح تکنولوژی بالا در استان توضیح می‌دهد: محصولات کشاورزی بومی و سایر استان‌ها پس از بسته بندی در این کارخانه‌ها، به بازار داخلی عرضه و یا صادر می‌شود.
وی اضافه می‌کند: در زمینه صنایع تبدیلی و غذایی در آذربایجان شرقی اقدامات خوبی انجام گرفته است که در این راستا سرمایه گذاران بخش خصوصی همت بالایی داشته و تلاش‌های بسیاری را در زمینه احداث کارگاه‌ها و کارخانه‌های فراوری در استان انجام داده‌اند.
وی با اشاره به وجود ۱۲۰ سردخانه در آذربایجان شرقی به عنوان یکی از نیاز‌های اساسی تولیدکنندگان سیب می‌گوید: تعدادی سردخانه دیگر نیز با همت بخش خصوصی در حال احداث است.
این در حالی است که سود اصلی سیب تولیدی آذربایجان شرقی به عنوان دومین قطب تولید سیب کشور به جیب دلالان و واسطه‌ها می‌رود و باغداران به دلیل فصلی بودن کار باغداری، قیمت بالای کود و مواد اولیه و نیز هزینه بالای کارگر، منفعت چندانی از کار خود که سال‌ها برای آن عمر صرف کرده اند، نمی‌برند.
حسین علیپور، از باغداران مراغه که تخصص او تولید سیب است، می‌گوید: با اینکه نصف سیب مراغه صادراتی است، اما هزینه‌های جانبی عرضه محصول به بازار بسیار بالاست و به همین دلیل نیز سود چندانی نصیب ما نمی‌شود.
وی با بیان اینکه باغداران در پرورش و عرضه محصول به بازار با مشکلات متعددی مواجه هستند که هزینه بالای تولید بزرگ‌ترین آنهاست، اضافه می‌کند: باید صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی در همه جای آذربایجان شرقی توزیع شود و توسعه یابد تا دسترنج ما به شکل خام فروشی نصیب دلالان و واسطه‌ها نشود.
در همین حال اسکندری، کارشناس جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز هزینه بالای تولید محصولات کشاورزی را تایید می‌کند و توضیح می‌دهد: هر هکتار باغ سیب سالانه بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان هزینه دارد.
هر چند امروزه افزون بر ۷۰۰ کارگاه فرآوری و بسته بندی محصولات کشاورزی در آذربایجان شرقی وجود دارد، اما انتشار تصاویری از انبار ده‌ها تن سیب در ورودی شهر اهر به عنوان یکی از سه قطب اصلی تولید این میوه در استان نشان می‌دهد که کشاورزان این خطه از کمبود صنایع تبدیلی و فرآوری بزرگ مقیاس و کارآمد رنج می‌برند.
علی پورحسنی، از کشاورزان شهرستان اهر نیز با اشاره به ریخته شدن ده‌ها تن سیب قرمز در کنار جاده می‌گوید که روزانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ تن سیب در اینجا انبار می‌شود.
وی اضافه می‌کند: بعد از هشت ماه تلاش برای پرورش سیب، در فصل برداشت سیب‌های بادریز و پادرختی را در اینجا انبار می‌کنیم تا هر کیلوی آن را ۸۰۰ تومان به کارخانجات تولید آبمیوه و کنستانتره بفروشیم.