اقتصاد۲۴- زمان کوتاهی به موعد قانونی تقدیم لایحه بودجه ۱۴۰۰ به مجلس یعنی ۱۵ آذرماه، باقی مانده است تا دولت دوازدهم آخرین لایحه بودجه خود را راهی بهارستان کند، بودجه‌ای که به اعتقاد کارشناسان یکی از پیچیده‌ترین بودجه‌های سنواتی کشور محسوب می‌شود.
این بودجه چهارمین بودجه بعد از اعمال شدیدترین تحریم‌ها علیه ایران تدوین شده است، اما به اعتقاد کارشناسان طی این چهار سال بودجه ریزی دولت با توجه به محدودیت‌های فروش نفت همچنان بر پایه قیمت نفت برنامه ریزی شد و تبعات سنگینی را به اقتصاد کشور وارد کرده است هرچند دولت مدعی است که بودجه این چند سال کاهش وابستگی به نفت داشته است.
آن‌طور که محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده قیمت نفت هنوز قطعی نشده است اما برآورد‌های اولیه برای نفت، بشکه‌ای ۴۰ دلار است.
ویروس کرونا و تحریم، دو مانع اساسی ایران در بازار جهانی نفت است هرچند شیوع بیماری گریبان اقتصاد همه کشور‌ها را گرفته، اما تحریم به این مشکل افزوده است و نفت ایران را برای حضور در بازار با مشکلات زیادی مواجه کرده است.
فروش نفت ایران در فضای تحریم
از سوی دیگر طبق اظهارات مسئولان، ایران همچنان در بازار جهانی نفت حضور دارد هرچند با قیمت پایین‌تر از نرخ مصوب جهانی!
در همین رابطه محمدعلی خطیبی، کارشناس حوزه بین الملل نفت به اقتصاد۲۴ گفت: بازار جهانی نفت امروز دستخوش کاهش تقاضا و به تبع آن افت قیمت است که این جریان از ابتدای شیوع ویروس کرونا در این بازار حاکم شده است.
نماینده پیشین ایران در اوپک تصریح کرد: رکود اقتصاد‌های جهانی تقاضای نفت را به شدت کاهش داده است؛ از سوی دیگر تحریم فروش نفت ایران نیز مزید بر علت شد که فروش نفت کشورمان تا حدودی کاهش یافت، اما با این شرایط هنوز نفت ایران در بازار جهانی حضور دارد.
مدیر اسبق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت در پاسخ به این سوال که چقدر تحقق بودجه ۱۴۰۰ با نفت ۴۰ دلار می‌تواند عملیاتی شود؟ گفت: اقتصاد ایران همواره به نفت وابسته بود و اینکه اهداف بودجه سال آینده را با نفت ۴۰ دلار ببندند قابل تحقق است، اما این هدف بودجه‌ای منوط به عدم کاهش تقاضا در بازار جهانی قابل اجراست.
بیشتر بخوانید: چرا بودجه ۱۴۰۰ برای اقتصاد ایران بسیار مهم است؟
به گفته خطیبی، گسترش ویروس کرونا و به دنبال آن اعمال محدودیت‌ها، ادامه قرنطینه، تعطیلی و منع رفت و آمد، بیشتر کشور‌ها را همچنان در رکود اقتصادی نگه داشته است و همین موضوع باعث کاهش تقاضای نفت خواهد شد، در این صورت کشور‌های تولیدکننده نفت نمی‌توانند بر قیمت و عرضه این محصول حساب باز کنند، پس همانطور که تأکید شد شرط تحقق نفت ۴۰ دلاری در بودجه سال آینده کشور به تقاضای نفت در بازار جهانی بستگی دارد.
تأثیرات بازار بر نفت ۴۰ دلاری بودجه
وی افزود: مورد دیگری که می‌تواند نقش نفت ۴۰ دلاری در بودجه کشور را حفظ کند، مدیریت عرضه با کاهش تولید کشور‌های عضو است که اگر این روند ادامه پیدا کند، نفت ۴۰ دلاری می‌تواند در بازار مدیریت شود؛ چون اگر طی این مدت (شیوع ویروس کرونا) برنامه کاهش تولید نبود، قیمت نفت نمی‌توانست به بالای ۱۰ دلار هم برسد.
کارشناس حوزه بین‌الملل نفت تصریح کرد: اگر با کنترل ویروس کرونا تقاضا از این میزان کمتر شود و فعالیت‌ها به حالت عادی خود برگردد و بیش از نیاز بازار، عرضه صورت نگیرد و مازاد نداشته باشیم، قیمت‌ها منطقی خواهند ماند و این زمان بهترین نقطه برای تعادل بخشی به قیمت هاست.
به گفته خطیبی، حالا در ادامه شرایط کرونایی بازار، اگر کشور‌ها کاهش تولید را رعایت نکنند، مازاد عرضه به وجود می‌آید که روی قیمت‌ها فشار می‌آورد و در این زمان باید شاهد روند نزول قیمت نفت باشیم که دوباره روند نرخ را نزولی می‌کند، در این صورت نباید به نفت ۴۰ دلاری برای بودجه سال آینده امید داشت، چون تحقق آن کمی دور از انتظار است.
نماینده پیشین ایران در اوپک تأکید کرد: با وجود تحریم‌ها، نفت ایران در بازار هنوز جایگاه خود را دارد، اما با احتمال بازگشت نفت ایران، عرضه به بازار باید به همان میزان تعیین شده باشد. اگر ایران به شرایط عادی تولید و صادرات برگردد دیگر کشور‌هایی که تاکنون جایگزین نفت ایران بودند باید تولید را کاهش دهند تا میزان نیاز بازار متعادل بماند؛ این روش به معنای مدیریت بر عرضه نفت در بازار است.
کارشناس حوزه بین الملل نفت با اشاره به ادامه تردید‌ها در بازار جهانی نفت گفت: در اجلاس اوپک که ۳۰ نوامبر برگزار خواهد شد وضعیت بازار بررسی خواهد شد. وضعیت عرضه و تقاضا بسیار مهم است و در این رابطه نیازمند برنامه ریزی دقیق است لذا باید برای عرضه ۶ ماه آینده مدیریت شود.
نماینده پیشین ایران در اوپک در ادامه گفتگو با اقتصاد۲۴ با اشاره به اینکه مدیریت عرضه در بازار نفت ممکن است با سه وضعیت مواجه شود، گفت: یکی اینکه همین کاهش‌هایی که اوپک به کمک اوپک پلاس انجام داده ادامه دار باشد، یعنی کاهش تولید برای ۶ ماه دیگر تمدید شود. حالت دیگر این است که در صورت کاهش تقاضا، کاهش‌های بیشتری اعمال شود، یعنی این کاهش‌ها را اندکی تعمیق دهند و کاهش‌های بیشتری را به کاهش‌های فعلی اضافه کنند.
بازار نفت نیاز به همراهی اعضا دارد
وی افزود: سناریوی بعدی احتمالی در بازار نفت می‌تواند این باشد که بعضی از اعضا خیلی از روند کاهش عرضه در بازار ابراز رضایت ندارند و معتقدند که باید از میزان کاهش‌ها کاسته شود و تولید بیشتری انجام دهند. این‌ها همان کشور‌های تولید کننده نفت هستند که از ابتدا با اوپک پلاس همراه نبوده‌اند و شرایط اعلام شده را رعایت نمی‌کنند؛ بنابراین کشور‌های عضو اوپک در انتظارند که نتیجه این اجلاس چه خواهد بود و کدامیک از این برنامه‌ها قابل اجرا خواهد بود و کدام نظر می‌تواند برای ۶ ماه آینده بر سیاست اوپک و اوپک پلاس غالب شود.
خطیبی در پایان خاطرنشان کرد: در داخل اوپک تولیدکننده‌های بزرگ تصمیم ساز و مهم هستند؛ تولیدکننده‌های بزرگ نقش خیلی مهمی در این تصمیم‌گیری‌ها دارند و باید ببینیم که از آن گروه غیر اوپک که با اوپک همکاری می‌کند مانند روسیه، چه سیاست‌هایی را دنبال خواهند کرد؟ این یک بحث کارشناسی است که وضعیت تقاضا را بررسی می‌کند و به نظر می‌آید که بازار هنوز مشکل تقاضا دارد و این کاهش‌ها باید ادامه پیدا کند منتهی چقدر کاهش یا به چه میزان، موضوعی است که در اجلاس باید پیگیری و تصمیم نهایی درباره آن اتخاذ شود.