اقتصاد۲۴ -کاهش شاخص بورس بعد از رشد نجومی بسیاری را متضرر کرد. هرچند که از سرعت کاهش آن کاسته شده، ولی همچنان ابهام‌ها و نگرانی‌ها نسبت به آینده شاخص و ریشه‌های آن وجود دارد. در همین خصوص دکتر محسن حیدری، کارشناس بازار سرمایه در گفتگو اختصاصی با خط بازار به بررسی این موضوع پرداخته است. در ادامه مشروح این گفتگو تقدیم می‌شود:
*بعد از مدتی که بورس رشد حبابی داشته چند مدتی است که با سقوط شاخص سهام مواجه شدیم. تحلیل شما چیست؟ آیا این رشد و سقوط حبابی است؟
بیشتر بخوانید:حرکت بازار سرمایه با قدرت پول‌های جدید محتمل است
- اساسا حباب پارامتر‌های خاصی دارد. به طور مثال حباب دارایی مثل طلا خیلی راحت قابل محاسبه است بار‌ها شنیده شده که سکه دارای حباب پانصد هزار تومانی یا ۱ میلیون تومانی است. با بررسی عیار، وزن سکه و نرخ دلار به راحتی می‌توان قیمت واقعی و میزان حباب سکه را تعیین کرد. ولی در دارایی‌های پیچیده‌ای مثل ارزش سهام پیدا کردن حباب کار پیچیده‌ای است. به اعتقاد من رشد قیمتی بازار بورس از اوایل تا اواسط سال به خاطر نگرانی نسبت به از بین رفتن ارزش پول ملی صورت گرفته و دلیل دیگری نداشته است. یعنی مردم نگران کاهش ارزش ریال خود بودند و لذا آن را تبدیل به دارایی کردند.
* چرا بازار سهام؟
- از زمانی که نرخ دلار در بازار افزایش یافته خیلی از بازار‌ها مثل مسکن، ماشین و ... خود را با آن تطبیق دادند غیر از بازار سهام. به نظر می‌رسد رشد چند ماه اخیر به همین دلیل بوده است. سهام از این بازی جا مانده بود، خوب یک‌هیجانی هم بر این بازار غالب شد که در اواسط مرداد ماه به اوج خود رسید.
* تاثیر دولت بر این موج افزایش سهام در نیمه اول سال چقدر بوده است؟
- من یک نکته‌ای رو اشاره کنم، سوء مدیریتی که در بخش‌های کشور وجود دارد قطعا فقط منوط به بازار سرمایه نیست. ما در کل مدیریت حوزه‌های اقتصادی سو مدیریت را مشاهده می‌کنیم. بله در این جا هم پیرو همین امر است. مثلا هیجانی که در بازار خودرو وجود دارد در بازار ملک نیست، هیجانی که در بازار سرمایه وجود دارد قابل مقایسه با دیگر بازار‌ها نیست. به طور کلی به دلیل ویژگی‌های خاص بازار سرمایه، محیط این بازار از دیگر بازار‌ها مثل مسکن و ... متفاوت است.
* حبابی بودن شاخص سهام در نیمه اول امسال را تایید می‌کنید؟
- بازار به صورت جدی از اول امسال تا مرداد حبابی نبوده است. نمیتوانم این گونه بحث را مطرح کنم، که کلا دچار حباب شده و سپس این حباب تخلیه شده است. من می‌گویم که تمام نوسانات ناشی از یک هیجان قیمتی بوده است.
* این حباب همان هیجان قیمتی است دیگر؟
- نه من می‌خواهم تعریف هیجان را درست ارائه کنم. هر تبدیل ریال توسط مردم به دارایی‌های غیر پولی با هر اندازه یک نوع هیجان است. مثلا وقتی شما ۱۰ میلیون تومان دارید قطعا نمی‌تونید با آن مسکن یا موبایل خریداری کنید. ولی با آن می‌توانید سهام بخرید. این گستردگی در بین مردم را می‌توان به هیجان تعبیر کرد.
* با ۱۰ میلیون تومان طلا یا سکه هم می‌توان خرید.
- بله می‌توان طلا خرید، ولی نگهداری آن با ریسک همراه است در صورتی که سهام این گونه نیست.
* پس شما رشد آن حبابی نمی‌دانید؛ لذا سقوط شاخص سهام تاکنون را هم تخلیه حباب نمی‌دانید. درسته؟
- من می‌گویم که این گرایش شدید مردم به بورس در سال جاری به دلیل تنزل ارزش پول ملی و حفاظت و حراست از ثروت و دارایی شان بوده است. اما اگر بگوییم قیمت‌ها خیلی رفته بالا از جایی که باید اصلاح می‌شد، قیمت‌ها به این شدت اصلا قابل قبول نیست. اصلا تخلیه حباب نیست، اصلاح قیمت ناشی از هیجان مردم از ریزش‌های بورس بر اساس سابقه‌های قبل و مدیریت دولت و وضع یکسری مقررات و قوانین در سازمان بورس بوده است. مثل تغییراتی که در پیش گشایش‌ها و در ساختار‌های صندوق‌ها به وجود آمد و موجب فرار سرمایه شد.
*به نظر شما آیا افزایش نرخ دلار از ۱۸ هزار تومان به حدود ۳۰ هزار تومان به دلیل فرار سرمایه از بورس بود؟
-تنها بخشی از آن، ولی بخش دیگر آن بخاطر مشکلات عمده ما در مناسبات سیاسی بین المللی بوده است.
*و سوال آخر اینکه آیا عرضه خودرو در بورس کالا را اقدام درستی می‌دانید؟
- اگر قرار باشد با همین روش مدیریت حرکت کنیم، مثل نمونه‌های دیگر همچون پتروشیمی، فولاد و ... بعید است عرضه خودرو در بورس کالا موجب بهبود اوضاع بازار خودرو شود.
*بعد از مدتی که بورس رشد حبابی داشته چند مدتی است که با سقوط شاخص سهام مواجه شدیم. تحلیل شما چیست؟ آیا این رشد و سقوط حبابی است؟
بیشتر بخوانید:حرکت بازار سرمایه با قدرت پول‌های جدید محتمل است
- اساسا حباب پارامتر‌های خاصی دارد. به طور مثال حباب دارایی مثل طلا خیلی راحت قابل محاسبه است بار‌ها شنیده شده که سکه دارای حباب پانصد هزار تومانی یا ۱ میلیون تومانی است. با بررسی عیار، وزن سکه و نرخ دلار به راحتی می‌توان قیمت واقعی و میزان حباب سکه را تعیین کرد. ولی در دارایی‌های پیچیده‌ای مثل ارزش سهام پیدا کردن حباب کار پیچیده‌ای است. به اعتقاد من رشد قیمتی بازار بورس از اوایل تا اواسط سال به خاطر نگرانی نسبت به از بین رفتن ارزش پول ملی صورت گرفته و دلیل دیگری نداشته است. یعنی مردم نگران کاهش ارزش ریال خود بودند و لذا آن را تبدیل به دارایی کردند.
* چرا بازار سهام؟
- از زمانی که نرخ دلار در بازار افزایش یافته خیلی از بازار‌ها مثل مسکن، ماشین و ... خود را با آن تطبیق دادند غیر از بازار سهام. به نظر می‌رسد رشد چند ماه اخیر به همین دلیل بوده است. سهام از این بازی جا مانده بود، خوب یک‌هیجانی هم بر این بازار غالب شد که در اواسط مرداد ماه به اوج خود رسید.
* تاثیر دولت بر این موج افزایش سهام در نیمه اول سال چقدر بوده است؟
- من یک نکته‌ای رو اشاره کنم، سوء مدیریتی که در بخش‌های کشور وجود دارد قطعا فقط منوط به بازار سرمایه نیست. ما در کل مدیریت حوزه‌های اقتصادی سو مدیریت را مشاهده می‌کنیم. بله در این جا هم پیرو همین امر است. مثلا هیجانی که در بازار خودرو وجود دارد در بازار ملک نیست، هیجانی که در بازار سرمایه وجود دارد قابل مقایسه با دیگر بازار‌ها نیست. به طور کلی به دلیل ویژگی‌های خاص بازار سرمایه، محیط این بازار از دیگر بازار‌ها مثل مسکن و ... متفاوت است.
* حبابی بودن شاخص سهام در نیمه اول امسال را تایید می‌کنید؟
- بازار به صورت جدی از اول امسال تا مرداد حبابی نبوده است. نمیتوانم این گونه بحث را مطرح کنم، که کلا دچار حباب شده و سپس این حباب تخلیه شده است. من می‌گویم که تمام نوسانات ناشی از یک هیجان قیمتی بوده است.
* این حباب همان هیجان قیمتی است دیگر؟
- نه من می‌خواهم تعریف هیجان را درست ارائه کنم. هر تبدیل ریال توسط مردم به دارایی‌های غیر پولی با هر اندازه یک نوع هیجان است. مثلا وقتی شما ۱۰ میلیون تومان دارید قطعا نمی‌تونید با آن مسکن یا موبایل خریداری کنید. ولی با آن می‌توانید سهام بخرید. این گستردگی در بین مردم را می‌توان به هیجان تعبیر کرد.
* با ۱۰ میلیون تومان طلا یا سکه هم می‌توان خرید.
- بله می‌توان طلا خرید، ولی نگهداری آن با ریسک همراه است در صورتی که سهام این گونه نیست.
* پس شما رشد آن حبابی نمی‌دانید؛ لذا سقوط شاخص سهام تاکنون را هم تخلیه حباب نمی‌دانید. درسته؟
- من می‌گویم که این گرایش شدید مردم به بورس در سال جاری به دلیل تنزل ارزش پول ملی و حفاظت و حراست از ثروت و دارایی شان بوده است. اما اگر بگوییم قیمت‌ها خیلی رفته بالا از جایی که باید اصلاح می‌شد، قیمت‌ها به این شدت اصلا قابل قبول نیست. اصلا تخلیه حباب نیست، اصلاح قیمت ناشی از هیجان مردم از ریزش‌های بورس بر اساس سابقه‌های قبل و مدیریت دولت و وضع یکسری مقررات و قوانین در سازمان بورس بوده است. مثل تغییراتی که در پیش گشایش‌ها و در ساختار‌های صندوق‌ها به وجود آمد و موجب فرار سرمایه شد.
*به نظر شما آیا افزایش نرخ دلار از ۱۸ هزار تومان به حدود ۳۰ هزار تومان به دلیل فرار سرمایه از بورس بود؟
-تنها بخشی از آن، ولی بخش دیگر آن بخاطر مشکلات عمده ما در مناسبات سیاسی بین المللی بوده است.
*و سوال آخر اینکه آیا عرضه خودرو در بورس کالا را اقدام درستی می‌دانید؟
- اگر قرار باشد با همین روش مدیریت حرکت کنیم، مثل نمونه‌های دیگر همچون پتروشیمی، فولاد و ... بعید است عرضه خودرو در بورس کالا موجب بهبود اوضاع بازار خودرو شود.
* ممکن است بیشتر توضیح بدهید؟ آیا اصلا این روش درست است؟ چون اساسا ماهیت بورس کالا با خودرو متفاوت است.
حیدری: دقیقا همینطور است. خودرو در بسیار از کشور‌های یک کالای مصرفی است در صورتی که در ایران یک کالای سرمایه‌ای است. سیاست عرضه خودرو در بورس کالا به عنوان یک مُسکِن کوتاه مدت ممکن است موثر باشد وگرنه با این نوع مدیریت راه به جایی نخواهیم برد. در این سیاست دلال‌ها صرفا به جای خیابان‌ها به بورس کالا خواهند آمد و با گرفتن کد بورسی همان کار قبل را خواهند کرد. در واقع فقط محیط دلالی تغییر می‌کند.
منبع: خط بازار