اقتصاد۲۴ - دکتر "جوشوا بلایت" متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن و از بنیانگذار واکسن‌های پایه ایمنی، درباره آینده بیماری کووید ۱۹ گفت: یک روزی همه گیری کووید ۱۹ در دنیا به پایان خواهد رسید، اما اینکه این روز، چه زمانی فرا خواهد رسید، تا حدود زیادی به پیشرفت واکسن‌های در دست اقدام تولیدی در سطح دنیا بستگی دارد.
نمی‌توان انتظار بازگشت سریع و قریب الوقوع به زندگی عادی را داشته باشیم
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر در سراسر دنیا، بیش از ۲۰۰ واکسن کووید ۱۹ در فرآیند رسیدن به مرحله تولید نهایی هستند که نزدیک به ۵۰ مورد آن‌ها در مراحل آزمایشات انسانی قرار دارند افزود: مقیاس و سرعت تلاش‌های علمی صورت گرفته برای تولید واکسن و درمان بیماری کووید ۱۹ در دنیا بی سابقه بوده و ما در کمتر از یکسال از اولین شیوع این بیماری در کشور چین، می‌توانیم دلایل قانع کننده و خوش بینی واقعی نسبت به پایان این اپیدمی داشته باشیم.
بلایت در تشریح آخرین وضعیت واکسن‌های در دست اقدام با تاثیر پذیری بالا گفت: شرکت‌های آمریکایی «فایزر» و «مودرنا» هر دو نتایج اولیه واکسن کووید ۱۹ خود را گزارش کرده اند که به ترتیب این واکسن‌ها ۹۵ و ۹۴.۵ درصد از ابتلا به ویروس کرونا محافظت می‌کنند. همچنین واکسن دانشگاه آکسفورد نیز می‌تواند تا ۹۰ درصد ابتلای افراد به ویروس کرونا و گرفتن فرم‌های جدی و پیشرفته این بیماری را جلوگیری کند، اما با همه این فرآیند‌های علمی صورت گرفته، برخی تضمین‌های مهم ایمنی نهایی و حتی با یک عملیات لجستیکی گسترده برای واکسیناسیون، نمی‌توان انتظار بازگشت سریع و قریب الوقوع به زندگی عادی را داشته باشیم.
این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن در تشریح جزییات بیشتر این واکسن‌های کاندیدای کووید ۱۹ گفت: همانطور که در خبر‌ها نیز رصد می‌شود، کار غول دارویی فایزر آمریکا و شرکت بیوتکنولوژی BioNTech آلمان در موثربودن ۹۵ درصدی ایمن سازی در برابر ویروس کرونا، پیام نوید بخشی بزرگی را به دنیا القا کرد و از سوی دیگر نتایج شرکت داروسازی Moderna با ۹۴.۵ درصد تاثیرگذاری نیز به همان اندازه چشمگیر است.
بلایت اظهار کرد: از بین افرادی که برای واکسن مودرنا آزمایش شده اند، ۴۲ درصد افراد بالای ۶۵ سال یا در معرض بالای خطر بیماری کووید ۱۹ (۵۰۰۰ نفر افراد دیابتی، چاق یا با مشکلات قلبی) و ۳۷ درصد نیز از جوامع اقلیت قومی بودند که چنین تعداد زیادی از افراد در معرض بالای خطر بیماری کووید ۱۹ در این دسته‌های آزمایشی، قابل توجه می‌باشد.
وی با اشاره به اینکه علائم برای واکسن احتمالی دانشگاه آکسفورد نیز بسیار مناسب است اظهار کرد: بیش از ۲۰ هزار نفر داوطلب آزمایشات واکسن آکسفورد از کشور‌هایی همچون انگلیس، آفریقای جنوبی، برزیل و کنیا در فاز سوم مطالعات شرکت کرده اند که با توجه به اینکه هر فرد واکسینه شده به دو دوز این واکسن نیاز دارد، پیش بینی می‌شود که ۱۹ میلیون دوز از واکسن دانشگاه آکسفورد در صورت تایید توسط نهاد‌های نظارتی تا قبل از پایان سال در دسترس عموم قرار گیرد.
این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن ادامه داد: همچنین دانشمندان این دانشگاه دریافته اند که وقتی نصف دوز این واکسن به افراد داده می‌شود و به دنبال آن یک دوز کامل دیگر به فرد تزریق می‌شود، واکسن ۹۰ درصد موثر خواهد بود.
۴۸ واکسن کووید ۱۹ در سطح دنیا در مرحله آزمایشات انسانی
بلایت در ادامه این گفتگو به دیگر گزارشات منتشر شده درباره تاثیرپذیری بالای واکسن کووید ۱۹ سایر کشور‌ها نیز اشاره کرد گفت: در آن سوی دنیا نیز وزارت بهداشت روسیه اعلام کرده است که داده‌های اولیه برای واکسن کاندیدایی این کشور نشان می‌دهد ۹۲ درصد در برابر بیماری کووید ۱۹، موثر است که این اتفاق بازهم می‌تواند امیدبخش و جذاب برای مردم سراسر دنیا باشد.
وی با بیان اینکه در مجموع از ۴۸ واکسن کووید ۱۹ که در سطح جهانی در مرحله آزمایشات انسانی قرار دارند، ۱۱ مورد در فاز سوم آزمایشات قرار دارند که پیشرفته‌ترین مرحله آزمایشات، وقتی است که ده‌ها هزار داوطلب در این فاز آزمایش شوند اظهار کرد: فرآیند به نتیجه رسیدن واکسن‌ها به صورت کلی دارای سه فاز هستند که پیشرفته‌ترین واکسن‌ها در فاز سوم قرار داشته که آخرین مرحله قبل از در دسترس قرار دادن واکسن در سطح وسیع برای عموم است.
این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن در تشریح مراحل سه گانه فرآیند به نتیجه رسیدن واکسن گفت: در فاز اول، دوز‌های مختلف واکسن به تعداد کمی از داوطلبان سالم داده می‌شود تا از دوز مناسب ایده گرفته و از ایمن بودن مواد اطمینان حاصل کنند. هدف اصلی در این مرحله شناسایی دوز مناسب برای مرحله بعدی در فرآیند آزمایش و همچنین رد کردن هرگونه مشکل عمده ایمنی است.
وی با بیان اینکه در فاز دوم، واکسن برای تعداد بیشتری از افراد تجویز می‌شود که اغلب بین ۱۰۰ تا ۲۰۰، اما گا‌ها به هزاران نفر نیز می‌رسد ادامه داد: در این مرحله محققان ارزیابی می‌کنند که آیا واکسن می‌تواند یک پاسخ ایمنی مداوم ایجاد کند یا خیر؟ و همچنین از نظر عوارض جانبی بالقوه نیز نظارت‌ها در فاز دوم صورت می‌گیرد.
بلایت در تشریح فاز سوم مراحل دست یابی به واکسن‌ها نیز گفت: در این فاز واکسن برای اندازه گیری میزان محافظت در برابر عفونت طبیعی مورد آزمایش و بررسی قرار می‌گیرد. این مطالعات اغلب شامل ده‌ها هزار داوطلب سالم است تا ثابت کنند که واکسن از بیماری جلوگیری می‌کند همچنین در این مرحله مشکلات نادر یا عوارض جانبی واکسن را شناسایی می‌کنند. سرعت آزمایشات فاز سوم به میزان عفونت و مقدار R بستگی دارد به طوری که اگر میزان عفونت بسیار کم باشد، آزمایش ممکن است ماه‌ها ادامه داشته باشد.
تمایل کشور‌هایی با اقتصاد ضعیف‌تر به واکسن دانشگاه آکسفورد
این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن در پاسخ به این سوال که آیا قادر به توزیع واکسن خواهیم بود؟ نیز گفت: به طوری مثال جمع آوری میلیون‌ها واکسن کووید ۱۹ برای جمعیت ۶۶ میلیون نفری انگلستان کار کوچکی نیست و مشابه همین اتفاق نیز چالشی برای سایر کشور‌های دنیا خواهد بود به خصوص وقتی چالش اساسی تهیه و توزیع این واکسن را در می‌یابیم که می‌فهمیم واکسن‌های کاندایدایی شرکت‌های فایزر، مودرنا و دانشگاه اکسفورد برای اثربخشی خود به دو دوز این واکسن نیاز دارند.
وی با بیان اینکه از دیگر مشکلات پیش روی در توزیع واکسن کووید ۱۹ بحث نگهداری آن‌ها است، گفت: واکسن تولید شده توسط شرکت فایزر باید در دمای منفی ۷۰ درجه سانتیگراد نگهداری و باید در دو نوبت و با فاصله سه هفته‌ای انجام شود که فقط یک هفته پس از عملیات نهایی موثر خواهد بود.
بلایت با تاکید بر اینکه نگه داشتن واکسن در چنین دمای پایینی، چالش آشکار در هنگام توزیع این واکسن به ویژه برای کشور‌هایی با اقتصاد ضعیف‌تر خواهد بود افزود: این همان نقطه و مشکلی است که باعث می‌شود کشور‌هایی با اقتصاد ضعیف‌تر به سمت واکسن مودرنا رفته و آن را ترجیح دهند، زیرا واکسن کاندیدایی شرکت مودرنا باید در دمای منفی ۲۰ درجه سانتیگراد نگه داشته شود و پس از یخ زدایی به مدت ۳۰ روز در یخچال دوام خواهد داشت.
وی درباره نگهداری واکسن دانشگاه آکسفورد نیز گفت: واکسن دانشگاه آکسفورد بهتر از دو رقیب دیگرش است به طوری که این واکسن را می‌توان در دمای یخچال نگهداری کرد و به همین دلیل واکسن آن‌ها به راحتی می‌تواند حمل و توزیع شود و ذخیره سازی آن برای کشور‌هایی باد در آمد کمتر و اقتصاد ضعیف‌تر آسان‌تر خواهد بود.
همچنان باید صبور بود
بلایت در ادامه افزود: یکی از نکات اساسی که تقریبا در سایر کشور‌های دنیا در بحث واکسیناسیون نادیده گرفته شده است، تزریق این واکسن‌ها خواهد بود که در این راستا باید برای توزیع روان و راحت‌تر این واکسن، هزاران داوطلبی که هیچ سابقه پزشکی ندارند، را برای تزریق واکسن آموزش دهیم همانطور که در انگلستان، شرکت آمبولانسی سنت جان مدعی شده است که به داوطلبان آینده برای تزریق واکسن آموزش خواهد داد تا تزریق واقعی را به بیماران انجام و تحویل دهند؛ ضمن آنکه این آموزش‌ها باید به گونه‌ای باشد که این افراد بتوانند به صورت بالقوه نسبت به هرگونه عکس العمل منفی فوری واکسن، واکنش نشان دهند.
بیشتر بخوانید: الزام همراه داشتن کارت ملی برای مراجعه به ادارات
این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن و بنیانگذار واکسن‌های پایه ایمنی به تعداد بالای دوز‌های تولید شده در سطح جهان اشاره کرد و گفت: فارغ از اینکه کدام یک از این واکسن‌های تولیدی کارساز باشند، میلیون‌ها دوز برای کاندیدا‌های اصلی تولید شده یک چالش اساسی خواهد بود.
وی افزود: این تعداد واکسن تولیدی در یک بازه زمانی کوتاه قطعا در دنیا بی سابقه خواهد بود و تولید دوز‌های کافی از این واکسن برای کل جمعیت جهان ممکن است روندی طولانی داشته باشد که همین امر باعث می‌شود از مردم این انتظار را داشته باشیم که صبور باشند.
زندگی بدون فکر مداوم درباره کرونا، شاید تا اواخر سال ۲۰۲۱
بلایت در بخش دیگری از این گفتگو در پاسخ به این سوال که چه زمانی می‌توانیم به زندگی عادی خود بر گردیم؟ گفت: قطعا بازگشت به زندگی عادی و نرمال به یکباره نخواهد بود. به طور مثال واکسن‌های شایع شده و ریشه کنی بیماری برای مقابله با آبله در مقیاس جهانی طی دهه‌ها به دست آمده است (که به تکرار‌های مختلف واکسن نیاز داشت) همچنین با توجه به اینکه اولین واکسن‌ها علیه فلج اطفال در دهه ۱۹۵۰ ساخته شده اند، اما هنوز شاهد هستیم فلج اطفال از خط پایان خارج نشده است.
این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن با اشاره به اینکه اگر اولین واکسن‌های کووید ۱۹ به خوبی کار کنند، ممکن است تا اواخر سال ۲۰۲۱ همه ما بتوانیم بدون فکر مداوم درباره کووید ۱۹، زندگی کنیم اظهار کرد: اگر در فرآیند تولید واکسن کووید ۱۹، هرگونه تزلزل یا مشکلات ایمنی به وجود آید، ممکن است بازگشت زندگی به حالت عادی طولانی‌تر شود، اما در مجموع حدس و گمان درباره بازگشت به روال عادی یک بازی خطرناک است.
واکسن‌ها به بسته نگه داشتن دروازه کمک می‌کنند، اما ...
وی با تاکید بر اینکه خوش بینی برای رسیدن به تولید نهایی واکسن کووید ۱۹، خوب و مناسب است، زیرا قطعا این واکسن خواهد آمد اظهار کرد: واکسن‌ها به بسته نگه داشتن دروازه کمک می‌کنند، اما قطعا به تنهایی عالی نیستند؟! زندگی به حالت عادی بر می‌گردد، اگر همه ماسک زده، فاصله اجتماعی را رعایت کرده و تا حد ممکن فرصت انتقال ویروس را کاهش دهیم و قطعا با چنین اقداماتی خیلی زودتر به نقطه مطلوب زندگی عادی خواهیم رسید، اما اگر هم اکنون تسلیم شویم، خواهیم دید که تعداد غیرقابل تصوری از مرگ کووید ۱۹ در دنیا را خواهیم داشت همانطور که همچنان روند بیماری و مرگ و میر افزایش یافته است.
بلایت در پاسخ به این سوال که برای پایان اپیدمی کرونا در دنیا چه تعدادی باید واکسیناسیون شوند؟ گفت: تقریبا به حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از جمعیت دنیا برای ایمن سازی نیاز خواهیم داشت، که بخشی از این مصونیت ناشی از افرادی است که قبلا ویروس داشته و بخشی از آن‌ها کسانی خواهند بود که واکسینه خواهند شد و پیش بینی می‌شود که حدود ۷۰ درصد از افراد نیاز به واکسن داشته باشند و اگر ما بتوانیم به این سطح برسیم موضوع ایمنی گله‌ای به دست خواهد آمد و بدین معناست که ویروس دیگر قادر نخواهد بود در تعداد کافی از مردم زنده بماند تا بتواند خود را حفظ کند.
بخش بزرگی از جمعیت دنیا نسبت به استفاده از واکسن تردید دارند‌ی با تاکید بر اینکه رسیدن به این سطح آسان نخواهد بود اظهار کرد: مطالعات نشان داده است که بخش بزرگی از جمعیت در کشور‌های مختلف دنیا نسبت به استفاده از واکسن کروناویروس به دلیل تولید سریع آن تردید دارند و معتقدند که عوارض جانبی پیش بینی نشده‌ای در پی خواهد داشت.
این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن با اشاره به اینکه برخی از منتقدان ترس از تزریق سریع واکسن را دارند افزود: به طور مثال مطالعه‌ای که توسط کالج کینگ لندن و Ipsos MORI در ماه آگوست انجام شد نشان داد که فقط ۵۳ درصد از جمعیت انگلیس مایل به استفاده از واکسن ویروس کرونا هستند.
وی در پاسخ به این سوال که اصولا واکسن‌ها چگونه کار می‌کنند؟ گفت: به زبان ساده، واکسن‌ها سیستم ایمنی بدن شما را فریب می‌دهند و فکر می‌کنند به این بیماری آلوده شده اید. سپس یک پاسخ برای پاک کردن مهاجم از سیستم شما را آماده می‌کند. بدن معمولا بیماری را به یاد می‌آورد بنابراین دفعه بعدی با سرعت بیشتری با هرگونه عفونت در آینده مقابله می‌کند.
بلایت با اشاره به اینکه واکسن‌ها از کل یا بخشی از پاتوژن‌ها تشکیل شده اند که در این مورد، ویروس کووید ۱۹ است افزود: فکر کنید که این عوامل بیماری زا مانند یک اره منبت کاری (اره مویی) هستند. روشی که سیستم ایمنی بدن ویروس را شناسایی و به یاد می‌آورد به صورت قطعات جداگانه است نه به عنوان یک پازل کامل. به عنوان یک تولید کننده واکسن، ما باید تصمیم بگیریم که کدام قطعات از پازل را باید در واکسن استفاده کنیم تا به بهترین شکل عفونت را تقلید کند.
بلایت ادامه داد: این موضوع بسیار مهم است، زیرا برخی از قطعات پازل ممکن است با گذشت زمان تغییر کنند. برخی دیگر ممکن است به صورت ویروس زائد باشند و برخی دیگر سیستم ایمنی بدن حتی آن‌ها را نمی‌بیند؛ بنابراین اگر واکسنی طراحی می‌شود که هدف آن حمله به یکی از این قطعات باشد، ویروس همچنان شما را آلوده خواهد کرد.
این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن در پاسخ به این سوال که واکسن‌ها چگونه آزمایش می‌شوند؟ نیز گفت: پس از انتخاب روش خاصی، واکسن ساخته و آزمایش دقیق می‌شود که به طور کلی این آزمایشات را می‌توان به یکی از دو روش انجام داد.
وی ادامه داد: یک روش که به عنوان "مدل چالش" شناخته می‌شود، آلوده شدن داوطلبان قبل از تزریق واکسن و سپس نظارت بر اثربخشی آن است. این روش تنها در صورتی انجام می‌شود که در صورت عدم موفقیت در واکسن، یک روش درمانی یا درمان شناخته شده‌ای وجود داشته باشد، اما با توجه به اینکه هیچ درمان شناخته شده‌ای تاکنون برای کووید ۱۹ وجود ندارد، تنها گزینه برای آزمایش واکسن ها، این است که افراد را تحت نظر بگیرند تا بعد از ایمن سازی تعداد افراد آلوده را ارزیابی کنند.
بلایت با تاکید بر اینکه این روش به داوطلبان بیشتری احتیاج دارد و نتیجه گیری آن بسیار بیشتر طول می‌کشد خاطر نشان کرد: شرکت‌های داروسازی می‌توانند در هر مرحله دارای مجوز باشند و در صورت موفقیت آمیز بودن آزمایش‌ها آماده تولید و توزیع می‌شوند.