کاهش مصرف لوازم آرایش پس از شیوع کرونا / ۷۲درصد زنان ایرانی دیگر آرایش نمی‌کنند

اقتصاد۲۴ - از سوی دیگر شرکت در دورهمی‌ها، مهمانی‌ها و... کاهش پیدا کرده و در این شرایط کمتر کسی برای خرید به ما مراجعه می‌کند. همچنین زنان این روزها به واسطه استفاده از ماسک، کمتر از سابق آرایش می‌کنند». به گفته او فروش رژ لب در این واحد صنفی بیش از 50درصد نسبت به سال قبل در همین ماه، کاهش پیدا کرده اما در مقابل خرید ریمل، چسب مژه، خط چشم و... حدودا 40درصد بیشتر شده.

گران شدن لوازم آرایش، کاهش بودجه خانواده و کرونا سه عامل مهم در کاهش مصرف لوازم آرایش در بین زنان ایرانی است.

ماسک‌ها، پارچه‌هایی که غیرقابل جدا شدن از صورت‌های این روزهای آدم‌ها شده‌اند، خیلی چیزها را تغییر داده‌اند. یکی از آن چیزها، آرایش کردن است.

حالا در بخشی از تاریخ که این ماسک‌ها تمام صورت را پر می‌کنند شاید آرایش کردن، به‌خصوص استفاده از رژلب کار بی‌معنایی به‌نظر برسد. اگرچه کم نیستند آرایشگاه‌هایی که هنوز به شکل غیرقانونی واحد صنفی خود را باز می‌کنند تا مشتری‌های خود را از دست ندهند اما به‌نظر می‌رسد تعداد زنانی که حاضر به آرایش کردن یا به‌خصوص آرایشگاه رفتن در این ایام می‌شوند، کم است. محمد شریفی، مدیر یک مجموعه آرایشی و بهداشتی در این خصوص به آنا گفته است: «از ابتدای شیوع کرونا در ایران و استفاده بانوان از ماسک، الگوی فروش محصولات آرایشی به‌طور کلی تغییر کرده است». او با بیان اینکه هر آنچه برای آرایش بخش‌های بیرون از ماسک مورد استفاده قرار می‌گیرد، به‌شدت با افزایش تقاضا همراه بوده است، ادامه می‌دهد:« فروش محصولاتی مانند رژ و خط لب و کرم‌های مربوط‌کننده به‌شدت کاهش اما در عوض فروش خط چشم، ریمل و کانسیلر، مژه مصنوعی، چسب مژه و سایه چشم افزایش چشمگیری داشته است». بررسی‌های همشهری هم تقریبا بر همین ادعاها صحه می‌گذارد. براساس نتایج نظرسنجی همشهری از بین 72درصد از زنان - در جامعه مورد بررسی- که پیش‌تر اهل آرایش کردن بوده‌اند، در این روزها دیگر سراغ لوازم آرایشی خود نمی‌روند. بیش از 64درصد این افراد همچنین گفته‌اند که خرید رژ لب از سبد آرایشی آنها حذف شده است. تعداد افراد مورد بررسی در این نظرسنجی، 136نفر بوده است. از سوی دیگر کم نیست تعداد آنهایی که با وجود استفاده از ماسک همچنان به سیاق سابق به قول خودشان «میکاپ» می‌کنند چرا که بر این باورند که آنچه تاکنون انجام می‌دادند برای دل خودشان بوده نه رضایت دیگران.

شاید ماسک را برداشتم!

27درصد از جامعه مورد بررسی همشهری گفته‌اند که همچنان از لوازم آرایشی خود استفاده می‌کنند. بیشتر این افراد اما همان رژ لب مورد بحث را هم از سبد خود حذف نکرده‌اند. فهیمه می‌گوید:«این خیلی تفکر بدی است که آدم‌ها فکر می‌کنند آنها که آرایش می‌کنند دنبال کسب رضایت ناظران‌اند. خیلی از زن‌ها برای دل خودشان سراغ این چیزها می‌روند. من خودم یکی از آنها هستم».

مرسده هم در این‌باره حرف‌های تازه‌تری دارد؛«آرایش بخش‌های دیگر همچنان پابرجاست. مثلا ریمل می‌زنیم یا از سایه چشم استفاده می‌کنیم. این وسط یک قلم رژ می‌ماند که خب چرا استفاده نکنیم؟ شاید جایی خواستیم ماسک‌مان را برداریم. مثلا موقع غذا خوردن یا لحظاتی که احساس تنگی نفس به‌خاطر استفاده مدام ماسک به ما دست می‌دهد». ساجده هم نظر مشابهی دارد. او هم فکر می‌کند از آنجا که ممکن است گاهی ماسک‌اش را بردارد و رژ هم یکی از اقلام مورد علاقه اوست از سبد آرایشی خود حذفش نکرده‌ است. هانیه هم می‌گوید:«رژ لزوما جنبه زیبایی ندارد. من تعداد محدودی از این کالا دارم که همه آنها هم حاوی مرطوب‌کننده است و اگر نزنم لب‌هایم ترک می‌خورد».

سحر، دانشجوی معماری دراین باره توضیح می‌دهد:«من خودم از سر عادت از لوازم آرایش استفاده می‌کنم. یعنی می‌دانم دیگر زدن و نزندنش سودی ندارد اما راستش را بخواهید این کار برای من تبدیل به عادتی شده که ترک آن واقعا موجب مرض است».

خوشه هم یکی دیگر از زنانی است که مادر یک فرزند شش ساله است. او بر این باور است که آدم باید برای خودش زندگی کند، برای خودش زیبا باشد. من مگر خودم را در آیینه نمی‌بینم؟ من مگر خودم دل ندارم؟ چرا باید استفاده از لوازم آرایشی را به‌طور کامل کنار بگذارم؟

دیگر سراغ لوازم آرایش‌مان نمی‌رویم

این سوی ماجرا اما زنان بسیاری قرار دارند که کرونا به‌طور کلی بین آنها و آرایش‌ کردن فاصله انداخته است. نازنین یکی از آنهاست که نظر متفاوت‌تری دارد. او بر این باور است که امروز تعداد زیادی از زنان نه‌تنها در ایران که در همه جهان، اسیر کلیشه‌های زیبایی نظام سرمایه‌داری شده‌اند. آنوشا هم توضیح می‌دهد:«آرایش همیشه به حس لحظه‌ای من بستگی داشته، هرگز خودم را ملزم به استفاده از لوازم آرایش نکرده‌ام. این روزها هم خیلی کمتر از رژ استفاده می‌کنم چرا که معتقدم استفاده از رژ و ماسک باهم، بهداشتی نیست». الهام دختر 25ساله‌ای است که به‌طور کلی رژ لب از سبد خریدهایش حذف شده، او به همشهری می‌گوید:« بیشتر مصرف این روزهایم ریمل و کانسیلر است».

سپیده 37ساله که به‌نظر می‌رسد بیش از همه کلافه از این روزهای وابستگی به ماسک است، توضیح می‌دهد:«کرم پودر و رژگونه این روزها در صدر جدول مصرف آرایشی من قرار دارد اما خیلی حیف است، رژ جلوه زیبایی آرایش است و من دیگر از آن استفاده نمی‌کنم». مبینا هم که اساسا از ابتدا هم اهل آرایش کردن نبوده و به‌نظر می‌رسد امروز دیگر به‌طور کلی از این مسئله جدا مانده؛«در این ایام، یکی دوبار به دوستانم سر زدم. فقط همان یکی دوبار کمی از لوازم‌ام استفاده کرده‌ام. راستش را بخواهید دیگر مدت‌هاست اصلا سراغ کیف آرایشم نمی‌روم».
بررسی‌ها نشان می‌دهد که رژ لب تقریبا کارکرد خودش را بین این دسته‌ از زن‌ها از دست داده و خط چشم، ریمل و کرم‌پودر همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کاهش فروش رژ و افزایش فروش ریمل

در این میان اما، مغازه‌دارها و فروشندگان لوازم آرایشی چه می‌گویند؟ گشت و‌گذاری بین این واحدهای صنفی نشان می‌دهد که حال‌شان چندان مساعد نیست. کرونا گلوی کسب و کار آنها را هم گرفته است. یکی از این فروشنده‌ها که در شرق تهران مغازه کوچکی دارد می‌گوید: «دو عامل باعث کاهش فروش 40درصدی ما شده است. از یک سو، قیمت محصولات آرایشی تولید داخل نیز از زمان شیوع کرونا در ایران، بین ۱۵ تا ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده و قیمت لوازم خارجی هم بین 40تا 100درصد گران‌تر شده‌اند. از سوی دیگر شرکت در دورهمی‌ها، مهمانی‌ها و... کاهش پیدا کرده و در این شرایط کمتر کسی برای خرید به ما مراجعه می‌کند. همچنین زنان این روزها به واسطه استفاده از ماسک، کمتر از سابق آرایش می‌کنند».

به گفته او فروش رژ لب در این واحد صنفی بیش از 50درصد نسبت به سال قبل در همین ماه، کاهش پیدا کرده اما در مقابل خرید ریمل، چسب مژه، خط چشم و... حدودا 40درصد بیشتر شده. صاحب یک واحد صنفی دیگر هم در شمال تهران نظر مشابهی دارد. او توضیح می‌دهد:«یکی از اصلی‌ترین مشتری‌های ما آرایشگرانی بودند که برای سالن خود از ما خرید می‌کردند. حالا همه آنها دیگر یا مشتری ندارند یا بسته‌اند و در خانه نشسته‌اند». او همچنین می‌گوید فروش رژ لب در مغازه‌اش 30درصد کمتر شده و فروش ریمل حدودا 50درصد افزایش پیدا کرده اما این اعداد کمکی به جبران فروش او نمی‌کنند چرا که از یک سو او تقریبا دو برابر سال قبل کرایه می‌دهد و از سوی دیگر تقریبا مشتریان عمده خود را از دست داده‌ است.

این فروشنده توضیح می‌دهد:« تلاش می‌کنیم این روزها بیشتر محصولاتی بیاوریم که بیرون این گود ایستاده‌اند، مثل تونر صورت، خط چشم یا مثلا رنگ مو. به‌خصوص که همه دنبال خریدن رنگ به‌صورت شخصی برای انجام دادن این مسئله در خانه‌های خود هستند و ریسک رفتن به آرایشگاه را نمی‌پذیرند».

«سعی کنید تا پایان دوره همه‌گیری بیماری کرونا از رفتن به آرایشگاه خودداری کنید و آن را به زمان دیگری موکول کنید.» اما اگر به آرایشگاه رفتید، «زمان حضورتان در آرایشگاه را به حداقل ممکن برسانید.»، «از هرگونه کاشت ناخن، مژه و... در این مدت خودداری کنید.» یا «ترجیحا از موچین، قیچی، شانه و برس شخصی استفاده کنید.» اگر آرایش دارید «باید بدانید چطور پاکش کنید.»؛ همه اینها و هزاران توصیه‌ دیگر باعث شده، مشتریان آرایشگاه‌ها عطای رفتن به این مکان‌ها را به لقایشان ببخشند. اما این کسادی، فقط درباره آرایشگاه‌ها صادق نیست. فروشگاه‌های لوازم آرایشی هم وضعیت بهتری ندارند. این امر باعث شده با شیوع ویروس کرونا و محدودیت‌های دوره‌ای و تعطیلی اصناف، فروشندگان و آرایشگران شاهد تغییر رفتارهایی در مشتریان خود باشند. هر چند تداوم این وضعیت شرایط اقتصادی آنها را مانند دیگر مشاغل آسیب‌دیده در دوران کرونا، دستخوش تغییر کرده و حالا این افراد باید شاهد افت شدید فروش باشند.

کرونا، محصولات کم و نبود واردات

«باورتان می‌شود؟ کسی لوازم آرایشی نمی‌خرد!» این را مهدی می‌گوید که خودش مغازه‌ فروش لوازم بهداشتی و آرایشی دارد. او می‌گوید:«هر چه شوینده صورت و دست داشتم تمام شده. حتی شوینده‌هایی که الکلی نبودند. این روزها مردم ژل دست را با قیمت‌های بالا خریداری می‌کنند. حتی شیرپاک کن‌ها و پاک ‌کننده‌های آرایشی خوب فروش می‌رود».

مهدی می‌گوید که روزهای نخست شیوع ویروس کرونا و زمان قرنطینه مغازه‌اش بسته بود؛ «وقتی اجازه بازگشایی دادند، مردم با ترس و لرز می‌آمدند و ممکن بود چیزهایی هم بخرند. جالب بود؛ خیلی‌ها می‌ترسیدند عطرها را بو کنند یا لوازم آرایش را روی پوست‌شان تست کنند. هرچند بعضی‌ها هم از اینکه دوباره می‌توانند برای خرید به فروشگاه بیایند خیلی ذوق‌زده بودند. مدتی که گذشت اوضاع عادی شد. این زمانی است که کرونا فروکش کرد و آمار ابتلا پایین آمد. مردم با ماسک به مغازه می‌آمدند و خرید می‌کردند و فروشگاه هم تقریباً مثل قبل شلوغ بود ولی حالا مدتی است که دوباره خلوت شده. هم به‌خاطر کرونا و هم اینکه جنس کم شده و واردات نداریم».

این البته تنها گلایه مهدی نیست. اکثر فروشندگان لوازم آرایشی از این بابت نگران هستند. آنها می‌گویند که مجموعه محصولات آرایشی وارداتی دیگر خیلی ناقص شده. اکرم که مسئول فروش در یکی از همین فروشگاه‌هاست به این اشاره می‌کند که وقتی مشتری می‌آید و چندبار سراغ جنسی را می‌گیرد و متوجه می‌شود موجود نیست، دیگر نمی‌آید؛«ما نمی‌توانیم به مشتری دروغ بگوییم که منتظر آن محصول باشد چون خودمان می‌دانیم که دیگر وارد نمی‌شود».

آمار قاچاق کالا افزایش یافته است

در همین مدت قیمت لوازم آرایشی نیز مانند بسیاری از اقلام موجود در بازار، حداقل 20درصد افزایش پیدا کرده است. از سویی با ممنوع شدن واردات و نبود محصولات مشابه در داخل کشور، آمار قاچاق کالا افزایش یافته است. این البته مشکل کسانی است که همچنان درگیر خرید لوازم آرایشی هستند.

بیشتر بخوانید: کرونا، بازار لوازم آرایشی را هم کساد کرد

مریم که خود آرایشگاهی دارد و بعضی از این محصولات را در آرایشگاه به مشتری‌هایش می‌فروشد می‌گوید:«مسئله این است که مردم به این فکر می‌کنند وقتی جایی نمی‌روند، چرا باید مثل قبل لوازم آرایش بخرند؟! قبلاً که مراسم عروسی برگزار می‌شد، فروش لوازم آرایشی هم زیاد بود. حالا مشتری‌ها به این فکر می‌کنند وقتی برای خرید یک رژ لب معمولی باید 150تا 200هزار تومان پول پرداخت کنند که به چشم هم نمی‌آید و زیر ماسک مانده، چرا باید چنین هزینه‌ای را متحمل شوند؟ تصور کنید؛ پیش از این، با همین مبلغ می‌شد حداقل سه تکه لوازم آرایشی خرید».

البته این روایت بعضی از خرده‌فروشان است، درحالی‌که عمده‌فروشان لوازم آرایش هم حرف‌های مشابهی می‌زنند. عباس که خودش در کار فروش عمده لوازم آرایش است می‌گوید:«این روزها محصولات ارزان و بی‌کیفیت، بازار دارد. اولویت خرید اکثر مردم با قیمت‌های حداقلی است. معمولا مشتری‌ها به این فکر می‌کنند باید در این شرایط اقتصادی بخشی از پول خود را هزینه خرید چنین لوازمی کنند که این روزها با تعطیلی دورهمی، مهمانی و عروسی‌ها علنا بی‌استفاده است. از طرفی مشتری‌های ما که مغازه‌داران و سالن‌های زیبایی هستند، می‌دانند بازار راکد است و اگر چنین هزینه‌ای کنند، متضرر خواهند بود. در نتیجه جنس ارزان خریداری می‌کنند، درحالی‌که چنین محصولاتی مستقیم با سلامت مردم در ارتباط است».

آرایش دوران کرونا هم شده آرایش چشم

اما طرف دیگر بازار مشتری‌ها هستند. همان‌ها که دیگر برایشان دل و دماغی نمانده که خرید کنند. کرونا که شیوع پیدا کرد،دیگر حوصله خیلی کارها باقی نماند. مهرنوش می‌گوید حالا که به‌ندرت از خانه بیرون می‌رود، احساس می‌کند اگر لوازم آرایش بخرد، پولش را دور ریخته است؛ «فقط هم لوازم آرایش نیست. قبلاً برای پیاده‌روی که می‌رفتم، گاهی حتی یک شال یا روسری که مورد پسندم بود می‌خریدم. اما وقتی بیرون نمی‌روم، چرا باید خرید کنم؟ بیرون هم که بروم زیر ماسک اصلاً آرایش نمی‌کنم، چون خطرناک است و ریسک ابتلا را افزایش می‌دهد. اگر بخواهم یک رژلب ساده هم بزنم به ماسک مالیده می‌شود. خب ترجیح می‌دهم اصلا آرایش نکنم». هرچند او معتقد است این رویه برای او تجربه بدی نبوده است.

بسیاری از فروشندگان لوازم آرایش حالا دیگر رژ لب در بساط‌شان پیدا نمی‌شود، چون می‌گویند کسی رژ نمی‌خرد. بازار روزهای شیوع کرونا در خط چشم و ریمل است چون فقط آرایش چشم است که از زیر ماسک دیده می‌شود. احمدی که فروشگاه لوازم آرایشی دارد می‌گوید:«آرایش دوران کرونا هم شده آرایش چشم. شاید روزی این در تاریخ بماند.

دیگر همه به‌دنبال سایه، مداد و خط چشم و ریمل هستند». هرچند مطالعه دقیقی درباره اینکه آیا ویروس کرونا روی لوازم آرایشی زنده باقی می‌ماند یا نه، انجام نشده، اما بعضی از کارشناسان درباره ریسک بالای آن هشدار داده‌اند. گفته می‌شود رژ و بالم لب می‌تواند حاوی باکتری و ویروس‌هایی باشد که مستقیماً به لب افراد منتقل شود. گرچه بعضی از افراد عقیده دارند که این ویروس، روی سطوح غیرپلاستیکی بیش از 72 ساعت هم زنده نمی‌ماند. اما تیوب‌های پلاستیکی میکاپ، بطری‌ها، قوطی‌ها و بعضی از پالت‌های آرایشی می‌تواند عامل انتقال ویروس باشد. پس این کارشناسان توصیه می‌کنند زمانی که لوازم آرایشی را با خودتان حمل می‌کنید و دست خود را به‌صورت‌تان می‌زنید، احتمال انتقال ویروس را بالا برده‌اید. از سویی بیشتر محصولات میکاپ حاوی نگهدارنده‌هایی هستند که رشد باکتری‌های مضر و قارچ را افزایش می‌‌دهد.

محصولات مربوط به لب خطرناک است

بسیاری از فروشندگان محصولات آرایشی اگر چه نگران وضعیت اقتصادی و بازار کساد خود هستند اما نگران ابتلای مشتری‌ها نیز می‌شوند. شورابی که خود فروشنده این محصولات است می‌گوید، کلی توصیه بهداشتی درباره کارش مطالعه کرده است. او به مشتری‌هایش زمان خرید این محصولات سفارش می‌کند که مراقب استفاده از محصولات لب باشند، زیرا محصولات لب مستقیم به دهان برخورد می‌کنند. در نتیجه احتمال انتقال ویروس در این محصولات بیشتر است.

به همین دلیل باید همیشه آنها را در جایی محفوظ نگه‌داری کنند. او می‌گوید: «محصولات مربوط به لب خطرناک است، زیرا رژ لب و خط لب می‌تواند راه طبیعی انتقال ویروس باشد. لوازم آرایشی که به اندازه کافی تمیز نشده باشد، می‌توانند در معرض خطر انتقال ویروس و عفونت باشد، زیرا مستقیما به‌صورت برخورد دارد. براساس آنچه تا امروز مطالعه کرده‌ام در بین محصولات آرایشی بالم لب، خطر بیشتری دارد‌ چون مقداری رطوبت داخل آن وجود دارد و می‌تواند عفونت‌ها را در مدت زمان بیشتری حفظ کند».

عباس می‌گوید نوسان نرخ ارز و به‌موقع اعلام نشدن قیمت‌های مصوب داخلی وضعیت فروش را برای آنها سخت‌تر کرده است. او می‌گوید:«درحالی‌که مواداولیه را با دلار 28هزار تومانی خریداری می‌کنیم، اما قیمت مصوب فروش براساس دلار متفاوت اعلام می‌شود. از طرفی برای بازگشت ارز به مشکل می‌خوریم، زیرا هنگام صادرات دلار ۱۸ هزار تومان بود، اما وقت برگشت دولت از ما دلار 28هزار تومانی می‌خواهد». محصولات آرایشی و بهداشتی در اردیبهشت‌ماه به‌دلیل افزایش نرخ ارز۳۰ درصد افزایش قیمت داشت، ولی با روند رشد نرخ ارز ۶۰درصدی در بازار فعلی قیمت‌های قبلی جوابگوی هزینه واردات و تولیدات شرکت‌ها نیست، اما چون این محصولات تبدیل به کالای اساسی شده و برای مردم اولویت دارد سعی می‌شود افزایش قیمت مجدد اتفاق نیفتد.

حدود 9‌ماه از شیوع ویروس کرونا در کشور می‌گذرد. هرساله جدای از تب و تاب فروش شب عید، در پایان هر فصل بازاریان وضعیت فروش خوبی را تجربه می‌کردند. اما امسال کرونا نه‌تنها بازار شب عید را کساد کرد بلکه حالا در آستانه فصل زمستان نیز بازاریان، فروش نسبتا کمتری نسبت به سال گذشته تجربه می‌کنند. لوازم آرایشی یکی از این بازارهاست که با توجه به شبهات مطرح شده در حفظ و ماندگاری ویروس روی این محصولات، ریسک خرید مشتریان را بالا برده و فروشندگان را با بحران تازه‌ای روبه‌رو کرده است.